Piše: Mr. Hamdija Šarkinović, Sudija Ustavnog suda Crne Gore,u penziji
I Ustavom Crne Gore, (“Službeni list Crne Gore”, br. 1/07), propisano je da su potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9); da svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20); da Ustavni sud odlučuje o izbornim sporovima i sporovima u vezi sa referendumom koji nijesu u nadležnosti drugih sudova (član 149 st.1 tač. 7); da Ustavni sud odlučuje većinom glasova svih sudija. (član 151 st 1.) i da Ustavni sud ima sedam sudija (član 153 st 1).
II Postupak rješavanja izbornih sporova regulisan je Zakonom o izboru odbornika i poslanika i Zakonom o Ustavnom sudu.
1. Zakonom o izboru odbornika i poslanika (“Službeni list Republike Crne Gore”, br. 004/98, 005/98, 017/98, 014/00, 018/00, “Službeni list Savezne Republike Jugoslavije”, br. 073/00, 009/01, 041/02, 046/02, 045/04, 2048/06, 056/06, “Službeni list Crne Gore”, br. 046/11, 014/14, 047/14, 012/16, 060/17, 010/18, 109/20), odrebama člana 27, st. 12 da Opštinska izborna komisija javno objavljuje rezultate za izbor odbornika, a članom 110 st 2. da se protiv rješenja Državne izborne komisije kojim je odbačen ili odbijen prigovor može izjaviti žalba Ustavnom sudu Crne Gore.
2. Zakonom o Ustavnom sudu (“Službeni list CG”, br. 11/2015), propisano je da se postupak smatra pokrenutim danom podnošenja predloga, ustavne žalbe, odnosno žalbe Ustavnom sudu (član 36); da Ustavni sud odlučuje o pitanjima iz svoje nadležnosti na sjednici svih sudija (član 39); da se postupak odlučivanja o povredi prava u toku izbora poslanika i odbornika pokreće podnošenjem žalbe na rješenje nadležne izborne komisije kojim je odbačen ili odbijen prigovor protiv odluke, radnje ili propusta biračkog odbora, odnosno opštinske izborne komisije u roku od 48 časova od časa dostavljanja rješenja (član 97) i da Ustavni sud odlučuje o izbornoj žalbi u roku od 48 časova (član 101).
III 1. Zakonom o ratifikaciji Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda ( “Službeni listu SCG – Međunarodni ugovori”, br. 9/2003 i 5/2005.), odredbama člana 13. propisano je da svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđeni u ovoj Konvenciji ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu. Protokolom broj 1 Evropske konvencije, odredbama člana 3 propisano je pravo na slobodne izbore, s tajnim glasanjem, pod uslovima koji osiguravaju slobodno izražavanje mišljenja naroda pri izboru zakonodavnih tijela.
2. Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda zahtijeva da pravni lijek utvrđen članom 13. Konvencije mora biti dovoljan i dostupan, a postupak po njemu brz i djelotvoran. Dostupnost pravnog ijeka u pravnom poretku određena je nivoom izgrađenosti sistema vladavine prava određenim članom 1. Ustava Crne Gore. Da bi bio dovoljan, pak, potrebno je da se ne radi samo o proklamovanom lijeku, već da zaista može da obezbijedi efikasnu zaštitu prava. Pri procjeni djelotvornosti mora se imati u vidu ne samo formalno postojanje i dostupnost lijeka, već i opšti pravni i politički okvir u kojem se pravni ljek primjenjuje, kao i konkretne okolnosti na strani podnosioca.
IV Na osnovu navedenog proizlazi da neizbor sudija Ustavnog suda Crne Gore, da odlučuje o izbornoj žalbi, i nemogućnosti da zbog te činjenice ne može da donese bilo kakvu odluku, zbog nepostojanja kvoruma u dogledno vrijeme, ne može biti razlog da se ne proglase konačni rezultati izbora za odbornika u skupštinama lokalnih zajednica. Podnosioci izbornih lista zbog navedenih okolnosti, tj. nemogućnosti Ustavnog suda da donese bilo kakvu odluku po izbornoj žalbi, ne krivicom Suda, već zbog ukupne političke situacije, pokušavaju svjesno da blokiraju cjelokupan izborni proces, iako su opštinske izborne komisije i Državna izborna komisija utvrdile manjkavosti prilikom proglašenja izbornih listi,kao i drugih razloga, ni u kom slučaju ne može biti razlog da se ne proglase konačni rezultati izbora odbornika i obezbijedi zakonska promjena lokalnih vlasti,na osnovu slobodno izražene volje građana.
V Podnosioci izbornih žalbi se mogu, zbog nedjelotvornosti izborne žalbe predstavkom obratiti Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu, radi zaštite svojih izbornih prava, jer je očigledno da je izborna žalba, kao i ustavna žalba u pravnom sistemu Crne Gore postala nedjelotvoran pravni lijek, te saglasno prednjem rezultati koje utvrdi Državna izborna komisija su konačni,te saglasno odredbama člana 27, st. 12 Zakona o izboru odbornika i poslanika neophodnoje da se proglase konačni rezultate izbora za izbor odbornika u skupštinama lokalnih zajednica održanih održanih 23. oktobra 20022. godine.