Piše: Duško Marković
Stav
O kojem se to političkom nasljeđu 90-tih govori, a govori se, kao o ključnom eliminacionom kriterijumu nekih političkih partija i pojedinaca u procesu formiranja manjinske vlade?!
Po kontekstu i tonu te retorike – zaključilo bi se da se radi o “nedemokratskom i anticivilizacijskom“ nasljeđu pojedinih političkih aktera i cijelih političkih grupacija u političkom i društvenom životu Crne Gore. Na to danas, u procesu izbora nove manjinske Vlade, uporno ukazuje predsjednik GP URA i njegovi politički sljedbenici.
Pravi je trenutak da javnost, i naravno gospodina Abazovića, podsjetimo koje su i kolike su vrijednosti tog političkog nasljeđa koje svi zajedno, pa i sam Abazović, dijelimo danas.
Nezavisna, samostalna, slobodna, međunarodno priznata i uvažena, evroatlantska, a prije svega građanska i sekularna država Crna Gora. Crna Gora u kojoj on pretenduje da bude premijer i preuzme odgovornost za unutrašnju i spoljnu politiku zemlje.
Da podsjetim na neka od najvažnijih ostvarenja tog nasljeđa:
I
U vrijeme raspada bivše Jugoslavije, Crna Gora prolazi sa najmanje posljedica ali i sa najmanje političkih grešaka (nažalost, bilo ih je) u građanskom ratu koji se događao na našim granicama.
Crna Gora je jedina tadašnja republika u kojoj nije bilo sukoba i ratnih dešavanja; koja je obezbijedila mir i sigurnost za svoje građane; a istovremeno postala sigurno utočište za desetine hiljada izbjeglica sa ratom zahvaćenih područja.
Većina njih je Crnu Goru izabrala za mjesto svog stalnog nastanjenja, u njoj su se životno i profesionalno ostvarivali, a to danas čine njihova djeca i unučad, ravnopravno kao i svi mi koji smo ih dočekali ovdje otvarajući im širom vrata.
Crna Gora je 1999. takođe prihvatila oko 60.000 albanskih izbjeglica sa Kosova i obezbijedila im siguran prolaz do Albanije. Osim toga, u toku i nakon kosovskog sukoba, u Crnu Goru je izbjegao i nastanio se značajan broj Crnogoraca, Srba i drugih naroda.
II
Tih devedesetih godina prošlog vijeka, tačnije 1997, Crna Gora pod političkim vođstvom Demokratske partije socijalista i njenih partnera, pokreće proces nacionalne i državne emancipacije usmjeravajući zemlju ka zapadnom i evropskom sistemu vrijednosti.
Ovaj period označio je i početak ekonomske i monetarne nezavisnosti uvođenjem Njemačke marke kao sredstva plaćanja.
Tokom pripreme tzv. saveznih izbora 2000, Crna Gora je još jednom izbjegla građanski rat koji joj je spreman unutar nje same.
Oktobra 2001, DPS na kongresu mijenja partijski program i obnovu državne nezavisnosti proklamuje kao svoj primarni politički cilj.
Na tom putu, već naredne 2002, Crna Gora uvodi euro kao valutu i pravi odlučujući korak ka svojoj ekonomskoj nezavisnosti. Iste te godine /mart/, uslijediće i Beogradski sporazum o uspostavljanju državne zajednice Srbija i Crna Gora – kojim se prvi put od tragične i stradalničke 1918, na ustavan i legitiman način, ime Crne Gore pominje u nazivu međunarodno priznate države.
I konačno, na referundumu o obnovi državne nezavisnosti 21. maja 2006, po tada najstrožijim međnarodnim kriterijumima, blok za nezavisnost predvođen istim tim DPS-om i njegovim tradicionalnim partnerima, ostvaruje ubjedljivu pobjedu. Crna Gora se poslije 88 godina vraća na svjetsku mapu međunarodno priznatih država, na mjesto koje joj pripada!
Pozitivne ocijene o referendumu dao je cijeli demokratski svijet. Način, politički uslovi i kriterijumi pod kojima smo obnovili nezavisnost – najbolja su politička i međunarodno-pravna garancija suverene Crne Gore!
III
Nedugo nakon obnove nezavosnosti, krajem 2010, Crna Gora postaje kandidat za članstvo u Evropskoj uniji, i do 30. avgusta 2020, naša zemlja se prepoznaje kao najnapredniji kandidat sa otvorenih 33 i privremeno zatvorena tri poglavlja. Logično i prirodno, i sa jednim brojem otvorenih pitanja na kojima treba nastaviti rad i usaglašavanje sa savremenim standardima.
Paralelno sa evropskim integracijama, već 2015, Crna Gora dobija poziv da pristupi Sjevernoatlantskoj alijansi, čiji punopravni član postaje nakon nepunih dvije godine, 5. juna 2017. Ratifikaciji u crnogorskom Parlamentu odbili su da prisustvuju poslanici nekih stranaka koje danas imaju ključnu ulogu u formiranju manjinske vlade!
Kao sudionik tih procesa, i danas iskreno žalim što istorijska sjednica Skupštine na Cetinju nije bila u punom sastavu, bez obzira na političke razlike.
IV
Vjerujem da oko ovog vrijednog nasljeđa i vrijednosti koje smo usvojili i postigli, ne bi trebalo biti sporenja kod političkih partija i njihovih lidera koji Crnu Goru vide kao nezavisnu, evropsku, građansku i na antifašističkim vrijednostima utemeljenu državu!
Međutim, GP URA koji vodi pregovore o novoj Vladi, kao što sam napomenuo na početku, Demokratsku partiju socijalista i neke njene koalicione partnere ne želi kao političke aktere, ali itekako su tom istom GP URA oni neophodni da bi se Vlada konstituisala.
S druge strane, insistira se na spasonosnoj političkoj formuli sa strankama koje su ne samo bile protiv nezavisnosti, nego i predvodile taj proces, koje su kako tada, tako i danas – protiv crnogorskog članstva u NATO.
One su sada deklarativno za članstvo u EU (sjetimo se samo predloga da izaberemo evroazijsku zajednicu umjesto EU), a i danas odbijaju činjenicu da je u Srebrenici bio genocid.
Vjerujem da sve ovo ne mogu osporiti ni stranke nacionalnih manjina, čiji je aktivni doprinos obnovi crnogorske nezavisnosti, miru, građanskoj i evropskoj Crnoj Gori – istorijski i nemjerljiv.
Stoga se ne slazem da je naše zajedničko političko nasljeđe devedesetih, pa sve do izbora 2020. – prosto za odbaciti, a zasigurno nije ni razlog za saginjanje glave niti za preispitivanje.
Razumijem i kontra-argumentaciju: a šta je sa kriminalom, korupcijom, propalim privatizacijama… Slažem se da je bilo grešaka i propusta, loših i manje dobrih odluka. Svi koji su odgovorni treba da izađu pred lice pravde, ali generalizacija i obilježavanje cijelih političkih organizacija i njihovog članstva – jednostavno nije realna. Za pogrešna činjenja je zadužena pravna država i institucije, a ne političari koji to sebi daju za pravo! Tako treba da bude i kada je u pitanju aktuelna Vlada, kojoj je izglasano nepovjerenje, a koja je samo za nepunih godinu dana devastirala i razorila institucije, kompromitovala državu rasipajući njena najvrednija dobra.
Umjesto zaključka
Da budem jasan – Crnoj Gori odmah treba stručna i kompetentna Vlada koja će stabilizovati institucije, odblokirati pregovarački proces, pripremiti izbore i otpočeti širi društveni dijalog o svim otvorenim pitanjima.
Ali se to ne može postići ako u kontinuitetu kompromitujete političke organizacije i pojedince koji su bili nosioci procesa obnove crnogorske državnosti, izgradnje građanskog i multietničkog društva. Ne dolazi se do tog cilja prljajući njihove političke biografije, a uljepšavajući biografije poželjnih političkih partnera. Možda je to legitimno i politički cjelishodno, ali nije korektno, posebno ako tražite njihovu političku podršku.
U okolnostima kada poželjni politički partneri za formiranje manjinske Vlade ne osuđuju agresiju na Ukrajinu, kada se ćuti na stradanja nedužnog stanovništva i razaranja nezavisne evropske države, kada se dijeli politički i privatni prostor sa para-političkim i para-vojnim proruskim strukturama, kada se negira genocid i veličaju ratni zločinci – meni lično je iz moralnih i političkih razloga krajnje upitno da li treba podržati ovaj koncept i njegove protagoniste.