Da li će se Švedska akademija, koja će danas saopštiti ime dobitnika Nobelove nagrade za književnost, usuditi da napravi otvoreno politički izbor, upitali su stručnjaci ocjenjujući da bi nagrada ove godine mogla da pripadne piscu koji cijeni slobodu izražavanja.
Pominju se imena ruske spisateljice i protivnice Kremlja Ljudmile Ulickaje, i britanskog književnika Salmana Rušdija protiv kojeg je izdata fatva i koji je napadnut u avgustu 2022. godine tokom jednog konferencijskog predavanja u SAD.
Švedska akademija bi takođe mogla, kao što je ranije bila sklona da uradi, da nagradi pisca manje poznatog široj javnosti kao što je avangardni kineski pisac Kan Sue.
Prošlogodišnji dobitnik je francuska spisateljica Ani Erno za “beskompromisni” četrdesetogodišnji rad koji istražuje “život obilježen velikim razlikama u pogledu pola, jezika i klase”.
Do sada su jedino dva dobitnika odbila Nobelovu nagradu za književnost. Boris Pasternak je to uradio pod pritiskom sovjetskih vlasti 1958. godine, dok je Žan-Pol Sartr, koji je odbijao sve nagrade, Nobela odbio 1964. godine.
Nobelove nagrade postoje zahvaljujući švedskom naučniku i industrijalcu Alfredu Nobelu (1833-1896), pronalazaču dinamita, koji je želio da se iz njegovog fonda svake godine izdvaja novac za doprinos čovječanstvu.
Nobel je u Parizu 1895, godinu dana pred smrt, u svoj testament unio želju da bude osnovan Nobelov fond iz kojeg bi se dodjeljivale nagrade najzaslužnijima.
Nobelova nagrada se sastoji od zlatne medalje, diplome i čeka na devet miliona kruna (oko milion eura), a novčani iznos nagrade se dijeli ako ima više laureata u jednoj disciplini.
Ceremonija uručenja nagrada tradicionalno je 10. decembra, na dan smrti Alfreda Nobela. Nagrade se uručuju u Stokholmu, osim nagrade za mir, čije je uručenje u Oslu.