Njegoš je svojim potpisom potvrdio već postojeće temelje crnogorskog naroda i nacije

Piše: Tijana Lopičić

Danas, 13. novembra, obilježava se Njegošev praznik, odnosno praznik crnogorske kulture, kao pomen na dan Njegoševog rođenja.

Upravo je veliki crnogorski pjesnik, filozof, vladika i državnik Petar II Petrović Njegoš i njegovo djelo, predmet mnogih kontradiktornih tumačenja, zbog prisutnog dualizma, te ga propagandisti koriste da bi preko njega negirali crnogorsku naciju i narod i glorifikovali srpstvo.

Međutim, nekako uvijek izgubimo iz vida da su vladari imali svoje pozitivne i negativne strane, da nekada njihov koncept spoljašnje i unutrašnje politike nije jasan, posebno ako postoje evidentni strani uticaji.  Tako smo, sticajem prethodno navedenih okolnosti, došli u situaciju da dva autohtona naroda, Crnogorci i Srbi, prisvajuju Njegoša kao svog.

Naime, suviše je kompleksno pitanje da bismo detaljnije zalazili u analizu Njegoševe spoljašnje i unutrašnje politike. Treba istaći da je Njegoš, koji je sa samo 17 godina postao vladika, pisao ruskom konzulu u Dubrovniku Jeremiji Gagiću tražeći mu uputstva šta da radi, te u pismu priznaje “Čini mi se da sam se već naplaka.” Nekoliko narednih godina Njegoš će bespogovorno prihvatati savjete ruskog konzula Jeremije Gagića, kao i ruksih izaslanika koji su upravljali Senatom. Takođe, veliki uticaj su imali srpski agenti koji poslati po planu “Načertanije”, a imali su značajne državne pozicije: sekretari, učitelji, urednici…

Budući da srpski akademik Vasa Čubrilović (Istorija političke misli u Srbiji XIX, 1958. godine, Beograd, 1958, str. 178) ukazuje da je Njegoš uključen u rad tajne Garašaninove organizacije, a kako je poznato da je projekat za spoljašnju i nacionalnu politiku “Načertanije” 1844. godine bio projekat stvaranja “Velike Srbije”, te da je po istom Njegoš primao godišnje 1000 ćesarskih dukata, nekako se logično nameće pitanje da li je zapravo radio protivno crnogorskim nacionalnim interesima?

Nespornost crnogroske nacije

Ipak, činjenica je da je Njegoš kao državnik postavio temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i Senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za vrijeme njegove vladavine osnovana je prva štamparija na Cetinju 1834. i podignuta prva škola.

Ako pogledamo pasoše iz perioda Petra II Petrovića Njegoša – „Crnogorsko provodno pismo“ ili kasnije “Crnogorski pasport”, u oba ova dokumenta upisivala se narodnost Crnogorac. Pasoše je potpisivao lično Petar II Petrović Njegoš, ili predsjednik Senata, jer je “Crnogorski pasport” izdavao Crnogorski Senat.

Takođe, Njegoš je upotrebljavao pojam i nacija Crnogorska u ugovorima pri prodaji manastira Maine, a kasnije i manastira Stanjevići. S obzirom na to da je Njegošev učitelj francuskog jezika bio Antid Žom ne postoji sumnja da nije bio adekvatno upoznat sa francuskim političkim idejama i političkom terminologijom, te nacija crnogorska ne može imati bilo koje drugo značenje.

Iako je Njegoš, kao dijete, pune četiri godine indoktriniran velikosrpskom mitomanijom pod uticajem njegovog srpskog učitelja Sime Sarajlije, zbog kojeg je evidentna konfuzija dualizma, ipak je nesporno da je u zvaničnim državnim dokumentima priznavao narodnost i naciju crnogorsku, te na taj način potvrđuje već postojeće temelje crnogorske nacije i naroda.

Na kraju, svijest o crnogorskoj naciji se formila mnogo prije Njegoša, o čemu i svjedoči jedini ratni artefakt iz XVIII vijeka – jatagan guvernadura Jovana Radonjića, na kome je urezano „Sie nož ot Jovana Radonjića guvernatora nad svom crnogorskom nacijom, 1777.“ Dakle, smatrali da je Njegoš etnički Crnogorac ili ne, i koliko god crnogorskog vladiku velikosrpska propaganda prisvajala kao ”najvećeg Srbina”, to niti dokazuje niti negira postojanje Crnogoraca i crnogorske nacije.