(za aktuelno.me)
Piše: Vladislav Popović
U namjeri da privuče strane investitore u našu privredu, Vlada je donijela rješenje o implementaciji u svijetu vrlo raširenog instituta ekonomskog državljanstva.
Kao i sve u životu, i ovo ima svoje pozitivne i negativne posljedice, ali i laiku je jasno da pozitivne imaju mnogo veću prevagu nego nedostaci ovog koncepta.
Naime, Crna Gora hronično pati od spoljnotrgovinskog deficita, a nas izvoz se uglavnom odnosi na tzv. servisnu industriju, u nasem slučaju turizam, koji bi ove godine po prvi put mogao dostići “granicu snova” od milijardu eura (inace, Kipar, gdje zivim preko 25 godina, odavno prebacuje četiri milijarde godišnje od turizma, na manjoj površini od Crne Gore, plus nepovoljan ostrvski položaj i vezanost isključivo za avionski prevoz, nepovoljna politička klima u susjedstvu, kao rat u Siriji, izraelsko/palestinski problem, i najgore od svega okupacija sjevernog Kipra od strane Turske od 1974. godine!)..
Bez lažne skromnosti, želim da istaknem ekonomski značaj crnogorske dijaspore koja direktno godišnje unese u Crnu Goru, što bankovnim transferima, što naša Centralna Banka evidentira, što direktnom potrošnjom, što se ne može evidentirati na taj način ali je zato vidljivo u svakom kutku naše otadzbine, bar toliko koliko turizam, ali za razliku od turizma gdje se više od pola priliva odlije za uvoz dobara neophodnih za funkcionisanje turističke privrede i plate sezonskih radnika iz okruzenja, ova potrosnja dijaspore ostaje kod nas u cjelosti!
Najpesimistickija računica glasi: ako svaki Crnogorac iz dijaspore u Crnu Goru unese ili transferise u prosjeku 100 eura mjesečno, a u stvarnosti je to neuporedivo više, i imajući u vidu činjenicu da bar još jedna Crna Gora živi u dijaspori, vidimo da je u stvari dijaspora najjača privredna grana Crne Gore ( o tome između ostalih izvještava i Svjetska Banka itd.).
Koncept ekonomskog državljanstva ukratko je pravni institut po kome se stranom investitoru koji uloži zakonom propisanu sumu u grane i projekte odobrene od strane države, kao i članovima njegove uže porodice, odobrava sticanje državljanstva zemlje prijema, u našem slučaju, Republike Crne Gore.
Ovaj sistem, prilagođen njihovim specificnim potrebama koje se razlikuju od zemlje do zemlje, primjenjuju mnoge države, kako one najmanje, npr. St. Kits i Nevis i Dominika, tako i one najvece, kao npr. Kanada.
Mnoge zemlje članice EU, kao npr. Kipar, Malta, a takođe i Velika Britanija, Bugarska i Slovacka, primjenjuju uspješno ovaj način privlačenja investitora.
Među najvažnije pozitivne aspekte ovog koncepta ubrajamo priliv svježih investicionih sredstava, oživljavanje posustale privrede, otvaranje novih radnih mjesta pri čemu sav rizik snosi investitor, smanjivanje spoljnog duga, jačanje valutnih rezervi i pozitivan upliv na poboljšanje demografske slike stanovništva ( ne zaboravimo da je Crna Gora uz Norvešku i Island najslabije naseljena zemlja Evrope, te da na susjednom Kosovu na teritoriji znatno manjoj od Crne Gore živi tri puta više stanovnika)!
Negativni aspekti su često prenaglašen strah da se pod firmom investitora crnogorskog pasoša domogne lice sa međunarodnih potjernica, odbjegli diktator , narko diler itd. već u startu Vlada je ovu potencijalnu zamjerku tretirala na pravi način, tako što je izabrala tri međunarodne konsultanstske kuće, od kojih dvije spadaju u najveće svjetske firme iz ove oblasti ( ovo govorim iz prve ruke ier se i sam profesionalno bavim ovom problematikom i jedini sam Crnogorac član Human Rights Instituta u okviru IBA – International Bar association, gdje spada ekonomska migracija).
Takođe, imajući u vidu da će većina investitora odabrati atraktivno i razvijeno primorje i Podgoricu, Vlada je pravilno odredila da dio ulaganja od 100.000 eura ide direktno u budžet i biće korišćeno za razvoj sjevera Crne Gore, a u slučaju da se investitor odluči za ulaganje na sjever iznos ulaganja se smanjuje sa 450.000 na 250.000.
Međutim, i pored pozitivne preporuke neke od ovlašćenih agencija, Vlada zadržava diskreciono pravo da aplikanta odbije bez pisanog obrazloženja, tj. proglasi ga personom non grata.
Pošto još uvijek nijesu javno objavljeni detaljni uslovi za implementaciju ovog projekta, postoji i opravdana bojazan da se pod odobrene projekte ne svrstaju ili favorizuju projekti biznismena bliskih vlasti, a ostali gurnu u stranu iako ispunjavaju uslove, ali ne treba biti u startu kritičan, nego reagovati ako se tako nešto desi u praksi..
Kao budući član EU, iz ovog koncepta su isključeni državljani Evropske Unjje da bi se izbjegle potencijalne primjedbe od kojih mi nepotrebno zaziremo, s obzirom da u članici EU Kipru slobodno kiparske pasoše po ovom modelu dobijaju i Njemci, Bugari itd. Ozbiljnost u pristupu realizaciji ovog programa Vlada je pokazala i ograničenjem broja ekonomskih pasoša na 2000 porodica, ali se iskreno nadam da će ovaj program biti izuzetno uspješan i da cemo ga usavršiti i produžiti i poslije ispunjenja ove kvote.
Ono što se može smatrati neophodnim, a kako bi naš pasos postao još atraktivniji, te time i investicije u Crnu Goru značajnije porasle, potrebno je da Vlada uloži dodatne napore za proširenje liste zemalja sa kojima imamo bezvizni režim.
Ukratko, nikako nije prihvatljivo da Srbija, opterećena problemom Kosova ima veći broj zemalja sa bezviznim režimom, a da Crna Gora po tom broju bude na dnu evropske liste, zajedno sa Moldavijom, najsiromasnijom zemljom na kontinentu! Takođe, čak i Kolumbija, prepoznata kao vodeći proizvođač droge na planeti ima bezvizni režim sa više zemalja nego Crna Gora.
Za uspjeh ovog projekta vrlo je važna njegova transparentnost i odabir pravih kadrova koji će ga u zemlji implementirati, zato ga u startu pozdravimo i poželimo uspjeh koji je u svakom slučaju dobrobit svih nas, bez obzira na političku, vjersku, nacionalnu i regionalnu pripadnost!