Autori: Paul Stronski i Ani Hajms
Ovogodišnja Karnegijeva analiza “Ruska igra na Balkanu” bavi se uticajem Moskve u regionu uključujući i ruskom ulogom u organizaciji puča u Crnoj Gori u oktobru 2016. godine, sa ciljem da se spriječi pristupanje zemlje NATO-u. Jedan od autora analize Paul Stronski je radio kao viši analitičar za rusku politiku u Birou Stejt Departmenta za obavještajne i istraživačke poslove SAD-a, bio je i direktor osoblja za Rusiju i centralnu Aziju pri Savjetu za nacionalnu bezbjednost. Portal Aktuelno po prvi put u regionu objavljuje integralni prevod ove analize.
Šta da rade SAD i Evropa? (14)
Da bi se suprotstavili ruskom štetnom uticaju u regionu, Sjedinjene Američke Države i Evropa se mogu usmjeriti na ostvarivanje ciljeva koje bi većina zemalja Balkana pozdravila.
Pokazati posvećenost regionu. NATO je bio uključen na Balkanu od 1990-ih; ovi napori pomogli su okončanju jugoslovenskih ratova i osigurali regionu poslijeratnu stabilnost. Ipak, nedavne izjave Trampa i nestabilna priroda angažmana EU dovode u pitanje posvećenosti Zapada regionu. Nova unaprijeđena strategija EU je obećavajuća, ali Brisel mora pružiti rezultate. Pokazujući da je Zapad pouzdani partner koji je voljan da radi na prevazilaženju zajedničkim izazova – kao što su migracije, trgovina ljudima, organizovani kriminal, sajber prijetnje ili terorizam – vjerovatno će uliti povjerenje balkanskim liderima i stanovništvu. Zapad treba da nastavi da podržava ekonomsku i političku modernizaciju regiona. Poboljšanje poslovnog ambijenta i otvaranje novih radnih mjesta na duže staze je od ključnog značaja za poboljšanje društvenoekonomskih uslova i isticanje prednosti reforme zapadnog stila.
Izbegavajte neutralnu retoriku kada je u pitanju Balkan. Balkanski političari su primorani da balansiraju nacionalističke elemente svog stanovništva sa liberalnijim odlukama. Balkan već dugo ima kulturne, geografske i ekonomske veze i sa Istokom i sa Zapadom, i generalno su države pokušavale da njeguju dobre odnose i sa Rusijom i sa zapadnom Evropom. Od 2014. godine, rastuće tenzije između Rusije i Zapada su otežale ovo balansiranje. Kao rezultat navedenog, Zapad bi takođe trebalo da izbjegava preveliki uticaj Rusije u regionu; i ako uspije u tome, moći će da pridobije sredstva podrške kako bi istisnuo ruski uticaj, ali i može rizikovali da postane proročanstvo koje se samo po sebi ispunjava. Zapad takođe treba da se kloni negativnih reakcija na rusko, kinesko ili bliskoistočno ulaganje u regionu. Balkanskim državama trebaju diversifikovane ekonomije i trgovinski partneri kako bi poboljšale društvenoekonomske uslove.
Zapad treba da istakne svoje zajedničke interese sa regionom. Sjedinjene Američke Države i EU treba da nastave da podržavaju reformske napore po principu odozdo prema gore i da ističu kako one mogu osloboditi ekonomski potencijal regiona. Evropa je veliko tržište sa visokim standardima kontrole kvaliteta. Pomaganje balkanskim državama da ispune ove visoke standarde EU pomoći će u otvaranju tržišta van Zapada. Zapad bi takođe trebao da angažuje svoje dugogodišnje napore u cilju obezbjeđivanja stabilnosti na Balkanu koristeći pristup Moskve u vezi sa iskorišćavanjem mogućnosti da destabilizuje region i skrene pažnju Zapada sa važnijih ruskih interesa, kao što je Evroazija. Zapadna podrška nezavisnom lokalnom novinarstvu je ključna u otkrivanju štetnog uticaja na Balkanu.
Pomozite državama da povećaju otpornost i svijest o ruskim štetnim aktivnostima. Rusija sprovodi aktivne kampanje manipulacije javnog mnjenja na Balkanu. Ona takođe pokušava da podstakne podjele unutar ili između zemalja, ili između balkanskih država i Zapada. Razotkrivanje ruske taktike – često koruptivnih šema, odnosi sa oligarsima ili veze sa kriminogenim elementima – će podstaći mnoge na razmišljanje. Važni su napori da se pomogne regionalnim vladama da ojačaju otpornost na objavljivanje dezinformacija, uključujući programe podrške za borbu protiv lažnih vijesti, poboljšanje odbrane sajber prostora, podršku naporima za promovisanje kritičkog mišljenja i pomoć novim medijskim platformama. Balkanci koji su ozlojeđeni ekonomskim statusom quo i žele bolje upravljanje. Pored povećanja otpornost na ruske štetne aktivnosti, ovi napori mogu zatvoriti rupe u zakonu koje drugi akteri koriste kako bi se dodvorili regionu – često na štetu interesa Zapada.
(Kraj)