Pripravnicima u sudovima i tužilaštvu smanjen procenat zarade: Izbrisani smo kao kategorija zaposlenih

Vlada Crne Gore je dana 13. februara 2023. godine, na telefonskoj sjednici odlučila o predlogu Novog Granskog kolektivnog ugovora za oblast uprave i pravosuđa, a njegovo potpisivanje zakazano je za danas.

Pripravnici kažu da je novi Granski kolektivni ugovor diskriminatoran prema kategoriji zaposlenih koje predstavljaju pripravnici u sudovima i državnom tužilaštvu i utvrđuje manji obim prava nego što je to činio dosadašnji Granski kolektivni ugovor za upravu i pravosuđe.

“Ovakav način ophođenja i nekorektnog odnosa prema pripravnicima u sudovima i državnom tužilaštvu od strane sindikalnih organizacija, te nepostojanje razumijevanja nadležnih institucija, započeo je krajem decembra minule godine, kada je usvojen novi Opšti kolektivni ugovor (Službeni list Crne Gore broj 150/22 od 30.12.2022. godine). Pripravnici su već ukazali i upozorili na mogući scenario najgrubljeg kršenja naših radnih prava i diskriminaciju, reagovanjem na adresu svih socijalnih partnera, a ovaj dopis objavljen je i u svim uticajnijim elektronskim medijima u Crnoj Gori”, navode u saopštenju.

Naglašavaju da novim Opštim kolektivnim ugovorom, bez ikakvog razloga i obrazloženja, smanjen je procenat iznosa zarade pripravnika sa 80 odsto na 70 odsto zarade za radno mjesto za koje se osposobljavaju. Opravdavajući takvo rješenje, sekretar Unije slobodnih sindikata Crne Gore, na jutarnjoj emisiji TV Prva 27. 12. 2022. godine, između ostalog, kazao je da je ovakvo rješenje bilo „rezultat kompromisa između sindikata i Unije poslodavaca Crne Gore“, ali i da „pripravnike u sudovima i državnim tužilaštvima štiti Granski kolektivni ugovor gdje je regulisan procenat u iznosu od 80 odsto“.

“Sada se dešava još paradoksalnija situacija, gdje u Novom Granskom kolektivnom ugovoru za upravu i pravosuđe, pripravnici, kojih ima više od 100 na nivou Crne Gore, uopšte nisu prepoznati kao kategorija zaposlenih ! Umjesto da se, pod uticajem najavljenih uvećanja, stvarno poboljša položaj ove kategorije radnika, isti uopšte nisu prepoznati novim Granskim kolektivnim ugovorom”, navodi se u saopštenju.

Dosadašnjim ugovorom, koji se planira staviti van snage, u članu 12 regulisano je da se zarada pripravnika utvrđuje u visini koja ne može biti manja od 80% osnovne zarade za radno mjesto za koje se samostalno osposobljava.

“Novim Granskim kolektivnim ugovorom izostavljena je ova odredba, odnosno uopšte nije regulisana zarada pripravnika, već su isti izopšteni kao da ne predstavljaju dio pravosuđa. Propuštanje da se uredi ovo pitanje, izazvaće situaciju da se primjenjuje rješenje iz Opšteg kolektivnog ugovora protiv kojeg smo već reagovali, dakle iznos od 70 odsto osnovne zarade za radno mjesto za koje se osposobljavamo, umjesto 80 odsto. Imajući u vidu da je pojedinačnim rješenjima o zaradi svakog pripravnika predviđeno da se zarada utvrđuje u visini od 80 odsto osnovne zarade za rad savjetnika, na ovaj način dolazimo u situaciju da nam se obim ranije datih prava nezakonito i neustavno bez ikakvih pojašnjenja smanjuje, što je suprotno sa svim relevatnim međunarodnim standardima, u prvem redu i sa praksom Evropskog suda za ljudska prava. Dakle, riječ je o svojevrsnom derogiranju već stečenog prava iz rada i po osnovu rada”, piše u saopštenju.

Posebno ukazuju na odluke Evropskog suda za ljudska prava u slučajevima Pine Valley Developments Ltd. i drugi protiv Irske (predstavka broj 12742/87, presuda od 29.11.1991. godine) i Kopecky protiv Irske (predstavka broj 44912/98, presuda od 28.09.2004. godine), u kojima je sud utvrdio povredu prava iz člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, ističući da su podnosioci predstavke imali legitimno očekivanje koje se zasnivalo na razumno osnovanom oslanjanju na pravni akt koji ima valjan zakonski osnov i odnosi se na imovinska prava.

“Zaključak koji se sam po sebi nameće je da se sindikalnom pregovaranju pristupilo ili nestručno ili nezainteresovano, a koji god da je slučaj, posljedica je ista. Kao što proizilazi, ovim antirješenjima pripravnicima će se uvećati koeficijent zarade za oko 20 odsto, pa po automatizmu smanjiti za 10 odsto (jer više neće primati 80 odsto savjetničke zarade već 70 odsto), pa je u konkretnoj situaciji realan rast njihovih zarada tek nekoliko procenata”, piše između ostalog u saopštenju.

Kako dodaju, treba ukazati i činjenicu da tokom procesa izrade ovog Kolektivnog ugovora, javnost i radnici u javnom sektoru nisu blagovremeno obavještavani, već sporadično i šturo, i da smo većinu informacija dobili upravo preko medija i Ministarstva finansija. Nesporna je činjenica da većina sudija i tužilaca svoju karijeru započinju upravo kao pripravnici u sudovima i državnim tužilaštvima, budući da trogodišnji program i radno iskustvo koji se na ovaj način stiče predstavlja najbolju pripremu i ishoduje najbolje osposobljavanje za rad na poslovima u pravosuđu.

“Prema podacima MONSTAT-a godišnja inflacija u Crnoj Gori iznosi oko 18 odsto, pa se sa žalošću može konstatovati da je riječ o medvjeđoj usluzi. Ovo posebno kod činjenice da su mnogi pripravnici raspoređeni u druge gradove, dakle van mjesta svog prebivališta, čime je dodatno otežan njihov položaj i materijalna situacija. Ni do danas nismo dobili odgovor na pitanje „Da li je ovo način na koji se mladi motivišu i zadržavaju u Crnoj Gori, a posebno u pravosuđu“ ? Da li je sve ovo urađeno planski ili je rezultat nemara ? Sva je prilika da nadležni neće dati odgovor nego će, po staroj navici, nastaviti da ćute”, zaključuje se u saopštenju.