Aktuelna vlada uskoro će formirati dva nova tijela -vlastitu budžetsku inspekciju kao posebnu jedinicu u okviru Ministarstva finansija i socijalnog staranja, ali i dugoočekivani Fiskalni savjet, pišu Dnevne.
Budžetski inspektori će, kao i do sada, kontrolisati zakonito i namjensko korišćenje budžetskih sredstava potrošačkih jedinica, opština i drugih institucija odnosno kompanija u okviru javnog sektora. Riječ je o kontroli računovodstvenih, finansijskih i svih ostalih dokumenata vezanih za njihovo poslovanje, ali će tijelo kome pripadaju sada biti drugačijeg tipa.
“Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji MFSS formiran je Direktorat za budžetsku inspekciju i suzbijanje nepravilnosti i prevara koji će: sprovoditi kontrolu zakonitog i namjenskog korišćenja budžetskih sredstava, inspekcijski nadzirati računovodstvene i finansijske izvještaje, evidencije i registre, ugovore, javne isprave i druga poslovna dokumenta potrošačkih jedinica budžeta Crne Gore, opština, javnih ustanova, nezavisnih regulatornih tijela, privrednih društava i pravnih lica u kojima država ili opštine imaju većinski vlasnički udio, te sprovoditi vanredni inspekcijski nadzor”, navodi se u predlogu resornog ministarstva.
Time će se, dodaju, unaprijediti odgovornost za korišćenje javnih sredstava, a ujedno povećati transparentnost javnih finansija što je neupitno, naročito nakon brojnih nepoznanica o ključnim stavkama upravljanja državnom kasom od početka rada aktuelne Vlade.
Krajnji cilj budućih budžetskih inspektora, kako se navodi i u Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti iz 2014. godine, trebalo bi da bude njihova direktna nadležnost za pokretanja prekršajnih postupaka za svaku registrovanu nepravilnost.
Istim zakonom predviđene su kazne od 200 do 4.000 eura za odgovorna lica odnosno takozvane potrošačke jedinice.
No, potpuna je nepoznanica ko bi i na koji način trebalo da odgovara za eventualni gubitak države u slučaju da se hedžing aranžman pokaže pogrešnim potezom.
Direktiva Evropske unije iz 2011. godine definisala je da ’’analiza fiskalne politike treba da se zasniva na pouzdanoj i nezavisnoj analizi koju vrše nezavisna tijela ili tijela funkcionalno autonomna u odnosu na fiskalne vlasti”. Tako je osnivanje i rad Fiskalnog savjeta dio pregoravačkog poglavlja 17 Ekonomska i monetarna unija koji bi Crna Gora do kraja svog puta ka EU trebalo da realizuje kao jednu od preporuka Evropske komisije i Savjeta Evrope.
Prve preporuke za osnivanje ovog nezavisnog tijela stigle su još 2014. godine, nakon čega je usvojen Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti kojim su uvedena pravila za planiranje i sprovođenje fiskalne politike kako bi se povećala fiskalna disciplina.
Postojali su i predloži za uvođenje ovog tipa kontrole, ali ne i politička volja da do toga dođe. Uslovi su se donekle promijenili 2017. godine, kada je iz CBCG stigla preporuka o formiranju Fiskalnog savjeta u čijem sastavu bi bili predstavnici DRI, CBCG, tadašnjeg Ministarstva finansija, ali i nezavisni eksperti.
Dvije godina kasnije, a nakon analize Programa ekonomskih reformi od 2017. do 2019. godine, konkretne sugestije stigle su i iz EK, pa su tadašnja Vlada i MF najavili konačno osnivanje ovog kontrolnog tijela.
“Crna Gora kao zemlja koja nema sopstvenu valutu ima ograničenu mogućnost vođenja monetarne politike, što još više daje na značaju fiskalnoj politici kao glavnom instrumentu ekonomske politike. Uspostavljanje nezavisnog savjetodavnog tijela, koje bi redovno izvještavalo Skupštinu, unaprijedilo bi sistemske odredbe oko poštovanja fiskalnih pravila i jačanja mjera za praćenje izvršenja fiskalne politike i upravljanja javnim finansijama”, precizira se u dokumentu MFSS kojim se predlaže pokretanje procedure za ovo nadzorno tijelo.
S obzirom na to da osnivanju Fiskalnog savjeta prethodi donošenje i izmjena relevantnih zakona, ostaje da se vidi da li će i ovog puta doći do konačne realizacije predloga koji je davno stigao iz Evrope.
Uz sve to, treba uzeti u obzir da su takozvana ekspertska mjesta do sada popunjena stranačkim kadrovima, kako bi se zadovoljili apetiti “po dubini” i zamijenila dosadašnja upravljačka struktura koja sada predstavlja opoziciju.
Da li će se i u kojoj mjeri zahtijevati stručnost i nezavisnost barem kao preporuka za mjesto u ova dva tijela, ostaje da se vidi.