Preko 70,6 odsto građana stava da je Crna Gora nezavisna država i da to više ne treba biti pitanje o kojem se govori u javnosti, pokazuje analiza Centra za demokratiju i ljudska prava CEDEM. Većinski dio vladajuće koalicije je velikosrpski orijentisan i svakodnevna retorika je vrlo indikativna kada se govori o državnom statusu Crne Gore, te ju je potrebno zaključiti, pokazuje analiza.
“Društveni trenutak nakon trodecenijske vladavine DPS-a zahtijeva strukturalne kvalitativne promjene zbog čega su očekivanja javnosti usmjerena ka depolitizaciji institucija sistema, jasnim reformama i održivim rješenjima koje treba da rezultiraju efikasnim političkim i društvenim sistemom u interesu građana nasuprot povlađivanja partijskim i ličnim interesima”, saopštio je analitički tim CEDEM-a.
Bez suštinskih promjena nakon smjene vlasti
U saopštenju se ističe da uprkos dugoočekivanoj promjeni u političkom životu Crne Gore, nakon 30 godina vlasti dominantno jedne političke partije, suštinske promjene se i dalje se ne događaju poželjnom brzinom i očekivanim rezultatima.
“Potpisivanje koalicionog sporazuma, u kojem se navodi da će Vlada u potpunosti i predano sprovesti sve reforme potrebne za punopravno članstvo Crne Gore u EU te da će u potpunosti depolitizovati ključne vladine institucije s ciljem obezbjeđenja beskompromisne borbe protiv kriminala i korupcije, nadasve je deklarativne prirode uz nedostatak potrebne političke volje parlamentarne većine. Dodatno, nedovoljna funkcionalnost i operativnost izvršne i zakonodavne vlasti, izraženija je zbog nesaglasja predstavnika Demokratskog fronta sa Vladom i njenim članovima te nerijetkih opstrukcija sa ciljem ometanja redovnog toka rada ova dva nivoa vlasti. Sudsku vlasti i dalje ne karakteriše visok nivo nezavisnosti i odgovornosti”, navodi se u saopštenju CEDEM-a.
Kako su naveli, odlaganjem dugoočekivanih rezultata nakon devet godina od otpočinjanja pregovaračkog procesa, sa jedne strane, te izostajanja imenovanja ključnih funkcija u okviru pregovaračkog tima, pasivnost zakonodavne vlasti i krize legitimiteta Vlade sa druge strane, dovelo je do neformalnog aktiviranja klauzule balansa uprkos stalnoj podršci koju evropski zvaničnici pružaju novoj vlasti.
“I pored očekivanja da usljed promjene vlasti poraste broj onih koji smatraju da Crna Gora ide pravim putem, odnosno pada broja onih koji smatraju da Crna Gora ide pogrešnim putem to se nije dogodilo. Naime, u domenu statističke greške se dogodila promjena, koja je indikativna uzimajući u obzir trenutnu političku krizu. Regresivan trend zadovoljstva učinkom rada Vlade je nastavljen i od 2007. godine prvi put bilježimo istorijski minimum zadovoljstva učinkom Vlade odnosno svaki četvrti građanin Crne Gore je veoma ili uglavnom zadovoljan. Komparativno, može se reći da je skoro duplo manje građana zadovoljno u 2021. (22,7 odsto) nego u 2011. godini (44,1 odsto), kada je izmjereno najveće zadovoljstvom učinkom Vlade”, kazali su iz analitičkog tima CEDEM-a.
Ocjenjuju da je smjena dugogodišnjeg režima, stoga bila dovoljna predstavnicima nove vlasti odnosno parlamentarnoj većini da ukažu kako su se promjene već dogodile, što navodi da kod nove parlamentarne većine, ili makar njenog većeg dijela, nema dovoljnog nivoa osviješćenosti ili političke volje šta se treba mijenjati, kojim intezitetom i brzinom, već su usmjereni na unutrašnje političke obračune, dokazivanje pojedinačne političke snage ili konkretnije snage biračkog tijela.
Na političkoj sceni sa visokim nivoom neslaganja glavnih političkih snaga, dodaju, orijentisanim ka partijskim interesima, u vezi sa osnovnim društvenim i političkim pitanjima svako očekivanje rješavanja krucijalnih pitanja građana je gotovo nemoguće
“Umjesto da se pažnja usmjerava na razvoj autonomne građanske javnosti, jačanje kritičkog razmišljanja, smanjenje polarizacije društva, nacionalizma i kleronacionalizma, naše društvo predvode politički lideri vlasti i opozicije koji dodatno narušavaju međuljudske odnose, podstiču društvene podjele i zanemaruju evropske standarde i vrijednosti koje su u interesu ukupne demokratizacije društva. Odsustvo društvene dinamike i stalno izbjegavanje rješavanja ključnih političkih i ekonomskih problema, oligarhijske tendencije sa klijantelizmom kao modelom poželjnog političkog ponašanja, praćene nepotizmom, ideološkim kriterijumom kadrovske selekcije i korupcijom već dugo vremena doprinosi ovakvom stanju društva i države Crne Gore, te održavanju ovakvog stanja. Iako nijedan od političara ne ostvaruje dobru prosječnu ocjenu, od dolaska na vlast predsjednik Skupštine i potpredsjednik Vlade bilježe veće prosječne ocjene, dok su ostali političari zabilježili niže prosječne ocjene u odnosu na 2020. godinu”, kazali su iz CEDEM-a.
Navode da je, imajući u vidu bojkot Parlamenta od strane najveće partije opozicije i DF-a, neophodno pronaći rješenje koje će stabilizovati političke prilike u zemlji poput rekonstrukciji vlasti sa različitim spektrom opcija same rekonstrukcije ili o prijevremenim parlamentarnim izborima.
“Predstavnici bivše i sadašnje vlasti, kao i mediji, svoju pažnju najviše usmjeravaju ka uspostavljanju stabilnih međunacionalnih odnosa i rješavanju crnogorskog/srpskog nacionalnog pitanja u Crnoj Gori. Nasuprot tome, svega 4,9 odsto građana smatra da su to prioriteti kojima se trebaju baviti predstavnici Vlade. Pandemija COVID-19 je dodatno demaskirala crnogorsku ekonomiju i pružila još jedan dokaz na neophodnost diversifikacije usljed prevelike zavisnosti crnogorske ekonomije od turizma. S tim u vezi, 54,9 odsto građana smatra da Vladin ključni prioritet u unutrašnjoj politici mora biti borba za bolji životni standard i nova radna mjesta, a jednako mora biti posvećena borbi protiv kriminala i korupcije”, napomnju iz CEDEM-a.
Mediji
Ističu da mediji umjesto da doprinese reformskim procesima koji vode ka usvajanju evropskih standarda i vrijednosti, sve više zauzimaju sopstveni prostor zalažući se za stavove i mišljenja određenih političkih subjekata i njihovih predstavnika, izostavljajući objektivnost i nezavisnost prilikom medijskog izvještavanja.
“Tim prije i ne čudi dodatna polarizacija medijskog scene i okruženja koji ima izuzetno visok stepen uticaja na formiranje mišljenja i odluke javnog mnjenja Crne Gore. Činjenica je da građani u Crnoj Gori nemaju dostupan medij koji ih informiše nepristrasno i nezavisno, dodatno podstiče polarizaciju crnogorskog društva, a medijska scena je standardizovala i normirala pristrasnu političku konotaciju pri svom izvještavanju. Posebno je neprihvatljivo za javni servis koji se finansira iz budžetskih sredstava. Uprkos činjenici da je izbor novog Savjeta RTCG pratio najtransparentniji proces do samog imenovanja, ne mogu se očekivati značajne promjene kada je u pitanju nepristrasno odlučivanje, jer postoje ozbiljne sumnje da Savjet RTCG rezultat neformalnog lobiranje kod stranaka nove parlamentarne većine, što je bila i odlika prethodnog režima”, navode iz CEDEM-a.
Prema njihovoj ocjeni, uprkos različitim faktorima poput uticaja proruskih medija, odugovlačenja pregovaračkog procesa, smjene vlasti i slično, veoma ohrabruje da su građani Crne Gore u najvećoj mjeri prozapadno orijentisani kada je riječ o spoljno-političkom određenju države odnosno jasno je opredjeljenje građana da Crna Gora treba da se oslanja na zapadne partnere u spoljnoj politici.
Jačanje uticaja SPC
Nasuprot ostvarivanju dosadašnjeg značajnog napretka kada je riječ o sekularnosti države, formiranje nove Vlade i parlamentarne većine negativno je doprinijelo jačanju uticaja Srpske pravoslavne crkve (SPC) i produbljivanju jaza u već ozbiljno polarizovanom društva.
“Najave da Crna Gora više neće biti podijeljena zemlja, te da više neće biti oštra politička podjela na dvije opcije – jedne oličenoj u bivšoj vlasti koja se ideološki ogleda u državotvornoj politici, modernoj i sekularnoj državi, i drugoj koja se ogleda u opovrgavanju rezultata i politike DPS-a, značajnim miješanjem crkve i nezapadnom spoljno-političkom orijentisanošću, nije se dogodila već danas govorimo o crnogorskom društvu koje nakon dugog niza godina u fokusu ima ona pitanja – poput negiranja genocida u Srebrenici, državnog statusa, uticaja crkve i države Srbije na unutrašnja pitanja Crne Gore, kao i održanja građanskog koncepta i poštovanja prava manjina. Uticaj SPC godinama je prisutan na različitim nivoima. Nedvosmisleno je veoma vidljiv nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovjesti, decembra 2019. godine”, poručuju oni.
Protesti SPC-a, putem litija i molebana, su privukli veliki broj građana koji je na samom početku imao odlike vjerskog protesta zbog izglasnog zakona, dok se nakon toga pretvorio u vrstu političkog protesta sa obilježjima koja nijesu dio crnogorskog identiteta i države Crne Gore što se ispostavilo kao očekivano u susret parlamentarnim izborima imenovanjem sadašnjeg premijera za nosioca koalicije čiji je ključni prioritet bila izmjena navedenog zakona, od kada efekti uticaja SPC bivaju sve više očigledni i bez potrebe za prikrivanjem.
“Dominantno mišljenje građana je da je uticaj SPC na Vladu pretjerano veliki ili snažniji nego što je bio prije promjene vlasti, a za navedeno postoji niz faktora koji stvaraju dodatni prostor za vidljivost uticaja SPC na Vladu i odluke koje donosi i to: 1) imenovanje crkvi bliskih predstavnika Vlade Crne Gore, 2) netransparetnost Vlade kada je u pitanju Temeljni ugovor sa SPC; 3) kršenje epidemioloških mjera u jeku pandemije bez posledica po sveštenstvo i 4) izmjenama Zakona o slobodi vjeroispovjesti kao odgovor na podršku u toku parlamentarnih izbora 2020. godine”, kazali su iz CEDEM-a.
Smatraju da je potrebno zaključiti velikosrpsku retoriku većinskog dijela vladajuće koalicije koja je “vrlo indikativna kada se govori o državnom statusu Crne Gore”, imajući u vidu da je preko 70,6 odsto građana stava da je Crna Gora nezavisna država i da to više ne treba biti pitanje o kojem se govori u javnosti.
[…] Aktuelno […]