Privredna komora, Udruženje francusko-crnogorskih preduzeća (UFCP) i Ambasada Francuske u Crnoj Gori organizovali su danas konferenciju „Sajber bezbjednost – potencijalne opasnosti i iskustva Francuske“.
Sajber kriminal raste eksponencijalno, a nedavna dešavanja u Crnoj Gori su jedan od dokaza opasnosti koje ova prijetnja sa sobom nosi. Zato su razgovori na ovu temu i organizacija Konferencije izuzetno važni, posebno u svjetlu činjenice da je Francuska otvorila Regionalni centar za borbu protiv sajber kriminala u Crnoj Gori, koji je na skupu dodatno afirmisan, ocijenjeno je iz PKCG.
Otvarajući Konferenciju, potpredsjednik Privredne komore Dragan Kujović istakao je važnost sajber bezbjednosti naročito u susret digitalnoj transformaciji kao velikoj šansi za unapređenje našeg društva, u kojoj veoma važnu ulogu ima krovna asocijacija crnogorske privrede.
“Međutim, digitalna transformacija, pored benefita, nosi i nove rizike. Uspostavljanje informacionih sistema koji komuniciraju putem interneta i sve češće izmještanje poslovanja u takozvani sajber prostor, više nego ikad ugrozilo je privatnost podataka, pa zaštita ovog ključnog resursa predstavlja prioritet”, kazao je Kujović.
Prema njegovim riječima, pred svim akterima društva je da doprinesu podizanju svijesti o ovom značajnom faktoru bezbjednosti.
“Naš zadatak, bez obzira iz koje sfere dolazimo, jeste da učinimo sve da očuvamo sajber prostor uspostavljanjem kvalitetnog zakonodavnog okvira, osnaživanjem institucija sistema nadležnih za ovu oblast, te alata i mehanizama za prevenciju i blagovremenu i primjerenu reakciju kada se sajber incidenti dogode”, rekao je potpredsjednik Komore.
Podsjetio je da je ova asocijacija, kao partner u Tempus projektu „Unapređenje obrazovanja u oblasti sajber bezbjednosti”, sprovela niz aktivnosti na poboljšavanju stanja u ovoj oblasti, uključujući i organizovanje više stručnih radionica u cilju jačanja kapaciteta privrede da se suoči sa sve izraženijim i učestalijim sajber prijetnjama.
Ambasador Francuske u Crnoj Gori Christian Thimonier izrazio je posebno zadovoljstvo i zahvalnost Privrednoj komori što je, uz saradnju Ambasade i Crnogorsko-francuskog kluba, organizovala ovako važan skup.
On je istakao da cilj skupa da ukaže preduzećima, organizacijama i administraciji, kako da efikasnije rade na borbi protiv sajber kriminala.
“Izuzetno je važno da istaknemo da, bez obzira na veličinu preduzeća, ona mogu biti jednako osjetljiva na sajber napade, te je stoga značajno da razmijenimo iskustva Francuske i sarađujemo na ovom polju”, kazao je Thimonier, dodajući da je važno motivisati sve zaposlene kako bi efikasnije radili u ovoj oblasti.
Prema njegovim riječima, Crna Gora se nalazi u evropskom i svjetskom, otvorenom prostoru, koji ima svoje rizike, ali i prilke, te da problem sajber kriminala nije od juče, već problem sadašnjice i sjutrašnjice.
Dušan Polović, v.d. generalnog direktora Direktorata za infrastrukturu, informacionu bezbjednost, digitalizaciju i e-servise u Ministarstvu javne uprave, istakao je važnost podrške koju je država dobila od Francuske, IT i akademske zajednice kako bi otklonila posljedice napada na vladinu informatičku infrastrukturu.
“Kolege iz ICT i akademske zajednice su akteri na koje najviše računamo u unapređenju sajber bezbjednosti, a raduje što se kod nas formira Centar za borbu protiv sajber kriminala. Da bismo došli do adekvatnog sajber ekostitema koji će omogućiti digitalnu transformaciju moramo sinergetski da radimo”, rekao je predstavnik Ministarstva.
Vlada je, prema njegovim riječima, u procesu donošenja novog normativnog akta o bezbjednosti usaglašenim sa EU direktivom. Biće uložena značajna sredstva u bezbjednost vladine infrastrukture, uz formiranje agencije za sajber bezbjednost i government SOC tima.
“Ali, rezultati ne mogu biti postignuti bez saradnje sa privredom i akademskom zajednicom. Pred nama je, između ostalog i projekat Digitalne akademije, sa kojim treba da startujemo do kraja godine. U procesu smo pregovaranja i za ulazak u projekat Digitalna Evropa koji će otvoriti brojne mogućnosti privredi, NVO sektoru, ICT zajednici, startapovima i drugima, pristup značajnom finansijskom fondu pa će apliciranjem za projekte, zajedno sa javnom upravom, doprinijeti digitalnoj transformaciji Crne Gore”, rekao je Polović.
Cédric Grousset, direktor novoosnovanog Regionalnog centra za borbu protiv sajber kriminala predstavio je projekat kreiranja te institucije u našoj državi, kao rezultat inicijative Ministarstva vanjskih poslova Francuske u partnerstvu sa Slovenijom.
“Postoji 17 ovakvih centara od kojih su pojedini aktivni već 20-ak godina. Ovo je jedan od prvih koji će se fokusirati na Zapadni Balkan i borbu protiv sajber kriminala”, rekao je Grousset.
Istakao je važnost saradnje koja je uspostavljena sa Univerzitetom Crne Gore.
“Postoji manjak kvalifikacija za javnu upravu u ovim oblastima. Neophodne su kontinuirane obuke u akademskom miljeu za studente i ostale zainteresovane strane pa to treba da bude dio ponude Univerziteta”, naveo je on
Rajko Uskoković, predsjednik Udruženja francusko-crnogorskih preduzeća, raduje se zbog nastavka uspješne saradnje sa Privrednom komorom koja doprinosi snažnijem povezivanju francuskih i crnogorskih kompanija.
“Tema sajber kriminala je veoma značajna za sve nas u Crnoj Gori i uspjeli smo da na razgovore o njoj okupimo renomirane i uticajne kompanije koje mogu da prenesu svoja iskustva”, rekao je Uskoković.
Tokom Konferencije, poručnik Cédric Grousset govorio je o uticaju francuske nacionalne žandarmerije na kompanije u pogledu sajber bezbjednosti. On je istakao potrebu marljivog rada kako bi se razvila svijest o ovoj temi, koji, između ostalog, uključuje organizacije seminara i radionica sa privredom u cilju izgradnje mreže povjerenja u ovoj oblasti i jačanja otpornosti preduzeća na sajber napade.
Dražen Višnjić, direktor Cyber Space Company koja daje inpute industriji i pomaže prilikom projektovanja sistema sajber bezbjednosti, imao je prezentaciju na temu „Evolucija sajber prevara, malvera i kriminalnih servisa“. Istakao je da nizak stepen razvoja svijesti o značaju zaštite od sajber kriminala dovodi do velikih problema, te da se samo tokom ove godine pojavilo se preko 300 vrsta malicioznog softvera.
Ivan Kwiatkowski, viši istraživač za sajber bezbjednost u timu za globalno istraživanje i analizu kompanije Kaspersky, govorio je o ransomwareu i ekosistemu sajber kriminala. On je istakao da su kroz 15-godišnju istoriju žrtve ransomwarea često preduzeća sa velikim profitom, ali i institucije, pa tako 29 odsto njih čine opštine, a 16 odsto bolnice. Ransomware grupe targetiraju ciljeve koji nijesu slučajni, a piratska aktivnost je često njihova tačka ulaska u informatičke sisteme.
Tiodor Jovović, glavni biznis direktor Sky Express Montenegro, govorio je o korporativnoj i sektorskoj sajber bezbjednosti. Centralni problem je, prema njegovim riječima, nedostatak kadra za rad u sajber bezbjednosti i poimanja potrebe da se oni uključe u razvoj kompanije. Ističe da se sajber napad nije desio samo u našoj državi već i u BIH, Srbiji, Albaniji, Hrvatskoj, nakon čega je došlo do objavljivanja velikog broja privatnih podataka i blokada sistema.
U fokusu prezentacije Nicolasa Rabrenovića, predstavnika French Techa u Srbiji, bili su savjeti i iskustva start up preduzeća u oblasti digitalne bezbjednosti. Njegova kompanija pomaže klijentima da upravljaju sa 125 milijardi dolara na bezbjedan način, a u prethodnom periodu odbila je 2450 napada na servere i aplikacije. Ističe da ulaganje u sigurnost nije trošak, već investicija u sigurnu budućnost.
Cédric Silvestre, predstavio je kompaniju i nagrađivanu aplikaciju Olvid, odnosno njihovo savremeno rješenje za zaštitu sajber bezbjednosti u preduzećima.
Albion Bikliqi, regionalni menadžer za sajber bezbjednost Telegroupa, govorio je o standardu ISO 27001 koji se odnosi na bezbjednost informacija i upravljanje rizikom. Rizici će postati sve veći u svim segmentima i potrebno je da se odbranimo. Primjena ovog standarda omogućava bezbjednost informacija u vladinim institucijama javnim i privatnim preduzećima, a kada imate to – imate sve. Zato je potrebno ozbiljno implementirati standard uz neophodnu edukaciju svih zaposlenih, kazao je on.
Dragoslav Kenjić, tehnički direktor kompanije Čikom, predstavio je ulogu zaposlenih u sistemu sajber bezbjednosti. Kenjić smatra da kontrola sajber bezbjednosti iziskuje enormna ulaganja, ali da se ona mora implementirati u cjelokupan sistem, po uzoru na dobre prakse koje već postoje u bankama. On ističe da moramo voditi o računa o tome koji su glavni problemi u oblasti sajber bezbjednosti, te da je taj prostor ekstremno teško pravno urediti, ali da od kolega sa Zapada možemo puno naučiti i dobiti prave inpute, kako bi pravnu regulativu učinili boljom.
Privrednici su nakon prezentacija postavljali brojna pitanja iskazujući veliko interesovanje za vrlo aktuelnu temu sajber bezbjednosti.
U radu skupa, među ostalima, učestvovali su i potpredsjednik Privredne komore Pavle D. Radovanović i rektor Univerziteta Crne Gore prof. dr Vladimir Božović.