Građevinski radnici danima rade na jednoj zgradi u centru Podgorice, uprkos tome što su gradske ulice uglavnom puste, temperature premašuju 40 stepeni Celzijusa, u Crnoj Gori na snazi je crveni meteoalarm, a građani traže pomoć ljekara.
Crveni je najviši stepen upozorenja na visoke temperature.
Zakonom o zaštiti i zdravlju na radu, međutim, nisu propisana ograničenja koja se tiču rada u ovim uslovima, ali u podzakonskim aktima postoje preporuke da se rad zabrani kada temperature premaše 36 stepeni.
“Poslodavci mogu da se pridržavaju tih preporuka ukoliko su društveno odgovorni, ali i ne moraju, jer ne postoje kaznene odredbe”, pojašnjava za Radio Slobodna Evropa (RSE) generalna sekretarka Udruženja zaštite na radu Đina Janković.
Glavni grad je poseban problem. Osim veoma visokih temperatura, ona ističe da u Podgorici nema zabrane gradnje koja, zbog turističke sezone, važi za gradove na crnogorskoj obali.
Međutim, sagovornica RSE navodi da se tom Udruženju nisu obraćali ni građevinski ni drugi radnici zbog rada na veoma visokim tempreraturama.
Sa manje od 600 na preko 900 pregleda dnevno
Veoma visoke temperature su, međutim, uticale da za više od trećine poraste broj onih koji se se obratili Hitnoj pomoći.
Doktor Marko Dimovski kazao je za RSE da su njihovi timovi samo u ponedjeljak, od kada je na snazi crveni meteoalarm, u ambulantama pregledali preko 900 pacijenata i imali i više od 150 kućnih posjeta širom Crne Gore.
“Poređenja radi – prosječan broj pregleda u ambulantama u martu, aprilu i maju bio je između 500 i 600 na dan”.
Samo u podgoričkoj hitnoj pomoći, gdje Dimovski radi, u ponedjeljak je obavljeno 200 pregleda u ambulanti i 44 kućne posjete.
Najčešći su hronični bolesnici, ali kaže da pomoć traže i građani koji inače nemaju zdravstvenih problema, ali se javljaju zbog vrtoglavice, slabosti, nesvjestice, mučnine i povraćanja. Imali su i pacijente sa simptomima toplotnog udara.
Preko 40 stepeni sve češće u Podgorici
Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju je izdao upozorenje da se u Crnoj Gori od ponedjeljka 17. jula očekuju tropske temperature, isušivanje vegetacije i “vrlo visok do ekstremno visok” rizk od požara.
U saopštenju se posebno ističe da se “u najtoplijim dijelovima na širem prostoru Podgorice i Danilovgrada” očekuje da će temperatura dostizati i prelaziti 40 stepeni.
Meteorolog Dušan Pavićević kazao je za RSE da je od 1949. godine u glavnom gradu 23 puta temperatura u julu prešla 40 stepeni.
“Sedam puta do 2.000, a 16 puta poslije. Za 50 godina smo svega sedam puta imali tu temperature preko 40 stepeni, a 16 puta u posljednje 23, 24 godine. Sasvim je za očekivati da se taj trend i dalje nastavi”.
Pavićević, međutim, navodi da neće biti toliko tropskih dana koliko je znalo biti u posljednjih dvije decenije, jer su maj i dio juna bili ispod prosjeka.
Tokom ljeta posebna dinamika rada
Imajući u vidu crveni meteoalarm i uslove rada, generalna sekretarka Udruženja zaštite na radu kazala je da poslodavci mogu da uvedu preraspodjelu radnog vremena u djelatnostima u kojima je to moguće. Smatra da bi to dovelo i do efikasnijeg rada.
Posebnu dinamiku rada i rasporede radnog vremena ima “Čistoća”, gradsko preduzeće zaduženo za održavanju podgoričkih ulica.
Tokom dana je angažovano u prosjeku 130 radnika na čišćenju javnih površina, pražnjenja deponije i čišćenja deponija oko kontejnera.
Direktor “Čistoče” Denis Hot kazao je za RSE da je rad tokom ljeta i visokih temperatura zahtjevniji zbog čega se prave posebne dinamike:
“Pa zaposleni najveći dio poslova obavljaju u ranim jutarnjim i popodnevnim satima, dok se u najtoplijim periodima dana poslovi čišćenja obavljaju uglavnom u blokovskim površinama, gdje nijesu direktno izloženi suncu, uz preporuku korišćenja češćih kratkih pauza i unošenja dovoljne količine tečnosti.”
Španci promijenili zakon kako bi zaštitili radnike
Ističući da će u budućnosti ove vrste toplotnih talasa biti sve češće, generalna sekretarka Udruženja navodi da je to razog da se mnogo ozbiljnije pozabavimo ovim problemom.
“I razmotrimo mogućnost izmjene zakona i uvođenja zabrane rada kada temperature pređu 36 stepeni, kao što je to prije nekoliko mjeseci uradila vlada Španije.”
Španske vlasti su saopštile da će se zabrana rada odnositi na građevinske radnike, ali i komunalne radnike i poljoprivrednike.
Zapadni Balkan zabrinut zbog klimatskih promjena
Inače, gotovo polovina građana, 49 odsto, Zapadnog Balkana zabrinuta je da klimatske promjene utiču na njihovo zdravlje, kazala je početkom jula na ministarskoj konferenciji o životnoj sredini i zdravlju u Budimpešti generalna sekretarka Savjeta za regionalnu saradnju (RCC) Mejlinda Bregu.
Regionalni direktor Svjetske zdravstvene organizacije za Evropu Hans Kluge kazao je na istoj konferenciji da je “prošlog ljeta – najtoplijeg ikada zabilježenog u Evropi – preko 20.000 osoba preminulo usljed ekstremnih vrućina”.
On je poručio da zemlje moraju djelovati kako bi spriječile najgore posljedice klimatskih promjena na zdravlje građana i zdravstvene sisteme.
Međuvladin panel o klimatskim promjenama je prošle godine upozorio da će do 2050. godine gotovo polovina evropske populacije biti izložena visokom ili veoma visokom riziku od toplotnog stresa tokom ljeta, naročito u jugoistočnoj Evropi.