Registrovane kao vjerske škole, a neće izvoditi vjersku nastavu?

Dvije vjerske škole kojima je bivša ministarka Vesna Bratić potpisala rješenje za licencu u posljednjim danima svog mandata, prema odgovorima Ministarstva prosvjete, radiće po javno važećem obrazovnom programu opštih gimnazija.

“Za razliku od Medrese, koja je prihvatila i inovirala javno važeći program gimnazije, sa devet novih predmeta, ove dvije vjerske škole nijesu izvršile nikakve izmjene državnog programa. Prema tome, one nijesu imale potrebu, ni obavezu, da ovaj državni program dostavljaju Nacionalnom savjetu za obrazovanje na mišljenje i odobravanje”, kazali su iz Ministarstva prosvjete.

Pobjeda je u aprilu, nakon što je ministarka Bratić licencirala škole, vjerske gimnazije „Mitropolit hadži Sava Kosanović“ u Nikšiću i „Sveti Sava“ u Podgorici, objavila da je program tih škola predviđen da bude 80 odsto obaveznog državnog, a 20 odsto predmeta koji su novi.

Raskorak u tumačenju

Pobjedi nije dostavljen nastavni plan i program rada tih škola, iako je tražen, a one u svom registrovanom nazivu posjeduju odrednicu „privatna“ i „vjerska“ gimnazija.

S obzirom na taj status, one su prema Zakonu o opštem obrazovanju, bile obavezne da program prođe kroz Nacionalni savjet.

Prema članu 23 toga zakona, obrazovni program postaje javno važeći kada Nacionalni savjet utvrdi da odgovara javno važećem programu za pojedinu oblast obrazovanja i vaspitanja.

Prema istom zakonu, mjerila za utvrđivanje punovažnosti i jednake vrijednosti obrazovnog programa privatne ustanove sa javno važećim obrazovnim programom donosi Nacionalni savjet, na prijedlog Zavoda za školstvo, odnosno Centra.

Pobjeda nije dobila na uvid odluku o osnivanju ustanove. Zakonska je obaveza da: „Sadržaj i postupak donošenja obrazovnog programa u privatnoj ustanovi određuje se aktom o osnivanju ustanove“.

Ministarstvo tvrdi da je „pogrešno mišljenje“ da sve nove škole, koje se osnivaju, moraju imati ponovo potvrđen javno važeći program, koji je prethodno već usvojio Nacionalni savjet.

“U suprotnom, sve nove državne škole ne bi mogle biti osnovane bez potvrđenih obrazovnih programa, što je apsurd koji ne postoji i nikada nije postojao u našem pravnom sistemu, kao ni u uporednim pravnim sistemima zemalja okruženja i EU”, kazali su iz Ministarstva.

Akademik Slobodan Backović, nekadašnji ministar prosvjete, je Pobjedi kazao da je ovakvo upoređenje osnivanja državnih i privatnih škola – nekorektno, te da državne i privatne škole moraju da ispunjavaju iste uslove.

Profesor Backović je istakao da je veoma važno da se zna da Nacionalni savjet ne potvrđuje ponovo javno važeći obrazovni program (koji je nekada usvojen), nego donosi odluku – utvrđuje da će škola koja se osniva raditi po javno važećem obrazovnom programu za opšte gimnazije, tj. donosi, na zahtjev škole, rješenje školi da radi po javno važećem obrazovnom programu.

“Obrazovni program postaje javno važeći program kada Nacionalni savjet utvrdi da odgovara javno važećem programu za pojedinu oblast obrazovanja i vaspitanja”, kazao je prof. Backović.

Pobjeda je u nekoliko navrata pisala o osnivanju ove dvije vjerske gimnazije, o proceduri koja nije poštovana i upitnim rješenjima.

Prema Zakonu, da bi se škola osnovala mora da ispuni uslove kao što su dovoljan broj učenika; da je donesen, odnosno odobren obrazovni program u skladu sa ovim zakonom ili je donijet program obrazovanja, ili je odobren inostrani obrazovni program; da je obezbijeđen vaspitni, odnosno nastavni i drugi stručni kadar, u skladu sa posebnim propisom; obezbijeđen odgovarajući prostor, nastavna sredstva, oprema i drugo, u skladu sa normativima i standardima; da su obezbijeđena sredstva za osnivanje i rad kao i higijensko-tehnički uslovi, u skladu sa posebnim propisima.

U Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) nijesu navedeni podaci, broj zaposlenih, prikazan je osnivački ulog od jedan euro, nema adresa škole niti kontakta.

Ne vide ništa sporno

Iako zgrade škola još ne postoje, Ministarstvo prosvjete je Pobjedi odgovorilo da su, shodno Opštem zakonu o obrazovanju i vaspitanju, ove škole obezbijedile bankarsku garanciju koja je neophodna za licenciranje ustanova.

Toga podatka nema u CRPS, osim osnivačkog uloga od euro, za obje škole.

“Takođe, imajući u vidu da su navedene škole licencirane od strane Ministarstva prosvjete, one ispunjavaju sve prostorno-tehničke, sanitarne, nastavno-obrazovne i druge Zakonom propisane uslove”, odgovoreno je Pobjedi iz Ministarstva.

Na koji način je Komisija za licenciranje ocijenila da ove škole ispunjavaju sve uslove, s obzirom na to da nema podataka da objekti postoje, kao ni adresa na kojima se nalaze škole. Adresa na koju je registrovana škola Gimnazija „Sveti Sava“ je 19. decembra 72, Podgorica. To je zgrada smještena ispod Gorice, čiji je vlasnik dijelom i Mitropolija, koja je i osnivač te vjerske škole. Gimnazija „Mitropolit hadži Sava Kosanović“ je registrovana na adresi Trg Šaka Petrovića 1, u objektu u kojem se nalaze brojna preduzeća.

Ministarstvo je Pobjedi kazalo da, prema Zakonu, svako ko osniva školu ili vrtić ima pravo da preuzme i realizuje državni program.

“Ustanove koje realizuju državni program izdaju obrazovne isprave koje imaju svojstvo javne isprave, na osnovu kojih ostvaruju pravo na nastavak školovanja ili na zaposlenje”,  rečeno je Pobjedi iz resora kojim rukovodi ministar Miomir Vojinović.

Akademik Backović je kazao da niko ko osniva obrazovnu instituciju nema pravo da preuzima i realizuje državni program bez verifikacije-utvrđivanja od Nacionalnog savjeta ako hoće da bude u državnom školskom sistemu i „izdaje obrazovne isprave koje imaju svojstvo javne isprave“.

“Školi koja se osniva, Nacionalni savjet odobrava-utvrđuje obrazovni program (bez obzira kakav je) da će raditi po njemu. Škola može da radi sa programom i bez odobrenja Nacionalnog savjeta, ali ne može tražiti sredstva iz budžeta niti izdavati javne isprave”, kazao je on.

Ministar Vojinović je za ove dvije vjerske gimnazije tražio 900.000 eura iz državnog budžeta za ovu godinu, kako bi se one mogle pripremiti za narednu školsku 2023./2024. godinu. Uprkos Zakonu koji je eskplicitan da se škola može finansirati iz državnog budžeta samo ako je ispunila uslove definisane zakonom, sadržane u članu 46.

Ministarstvo prosvjete je Pobjedi kazalo da ne postoji zakonska zabrana da bilo koji osnivač privatne vaspitno- obrazovne ustanove preuzme važeći program obrazovanja, po kojem se nastava sprovodi u državnim školama.

Redovna ili ponovljena procedura

Zakon o opštem obrazovanju i vaspitanju je i tu eksplicitan i kaže da Nacionalni savjet mora da donese odluku-utvrdi da će škola koja počinje sa radom raditi po „važećem programu obrazovanja, po kojem se nastava sprovodi u državnim školama“.

“Svakako, ne postoji pravno utemeljenje da akt koji je već prošao sve neophodne instance i otpočeo da proizvodi pravno dejstvo, opet prolazi redovnu proceduru, koju je već prošao, što i jeste preduslov stupanja na snagu. U konkretnom slučaju, gimnazije „Sveti Sava“ u Podgorici i „Mitropolit hadži Sava Kosanović“ su preuzele akt koji proizvodi pravno dejstvo i po kojem se nastava odvija u svim državnim gimnazijama, te stoga nijesu obavezni da traže odobrenje Nacionalnog savjeta”, kazali su Pobjedi iz Ministarstva.

Akademik Backović ističe, u odnosu na ovaj stav, da taj pravni akt ne prolazi opet redovnu proceduru, već da redovnu proceduru prolazi svaka škola koja se osniva.

Ministarstvo prosvjete je istaklo da javno važeći program koji se izvodi u gimnazijama „Sveti Sava“ i „Hadži Sava Kosanović“, još 2016. godine dobio je sva neophodna mišljenja i rješenjem ministra prosvjete usvojen.

Nacionalni savjet je u svakom slučaju morao da donese odluku i utvrdi da će škola raditi po javno važećem gimnazijskom programu.

“Šta bi sa vjerskim dijelom nastave, pošto su licence izdate za vjerske škole”, pitao je profesor Backović.

Gimnazije u Podgorici i Nikšiću su osnovane kao vjerske, ali iz Ministarstva tvrde da u njima nema vjerske nastave.

“Kad već tvrde da su preuzeli gimnazijske obrazovne programe i da će raditi kao opšte gimnazije, zašto škole nijesu sertificirali kao opšte gimnazije. Koji je interes da vjerske zajednice osnivaju opšte gimnazije kada imamo toliko „državnih“”, kaže profesor Backović.