Radoman: Rektorova fabrika laži

piše Aleksandar Radoman, dekan FCJK

Rektorov portal In4S prenio je juče s portala RT Balkan nepotpisani tekst pod naslovom „Kad je pravda stigla Sekulu Drljevića: četnička trojka za crnogorskog ustašu“. Već prvom rečenicom ovog propagandnog pamfletića jasno je naznačeno koji je njegov smisao: „Nacistički kolaboracionista, autor aktuelne crnogorske himne, ubijen je na današnji dan u Judenburgu gde se skrivao od pravde za počinjene zločine.“

U tonama propagandnog smeća koje svakodnevno izlije In4S i druge velikosrpske propagandne platforme, ovaj ima zadatak da dodatno podrži laž da je Sekula Drljević autor crnogorske himne te da, usput, rehabilituje i pripadnike zločinačkog četničkog pokreta.

No, vrijedi se osvrnuti na cijelu manipulativnu konstrukciju ove propagandne brljotine.

1. Sekula Drljević se u tekstu prikazuje kao konvertit koji je „prestao da bude Srbin“ jer mu je izmakla ministarska fotelja da bi, kako to naslov sugeriše postao – „crnogorski ustaša“. Zanimljivo je da autor Drljevićevu lojalnost okupatoru dodatno sugeriše njegovim pozivom na genocid sopstvenog naroda citirajući njegov govor s Radio Cetinja u kojem sile Osovine naziva „pobjedonosnom armijom“ te poziva na obračun s crnogorskim ustanicima:

„Pozivam crnogorski narod, a naročito crnogorske seljake, da učine sve, da što prije istrijebimo gubu iz torine. To je jedini put ka srećnoj budućnosti.“ Anonimus potom konstatuje kako su upravo zahvaljujući tom ustanku Talijani odustali od stvaranja kolaboracionističke Nezavisne Crne Gore, koja je proglašena na Petrovdanskom saboru.

To da je Sekula Drljević bio fašistički, a potom i ustaški kolaboracionist, nesporna je istorijska činjenica. To da je uz pomoć okupacionih snaga Italije bio jedan od organizatora Petrovdanskoga sabora 1941. godine na kojem je proglašena nezavisnost teritorijalno raskomadane Crne Gore pod talijanskim patronatom, što su odbili da podrže i mnogi čelnici njegove Crnogorske (federalističke) stranke, takođe je istorijski neupitno.

Znakovit je, međutim, jedan detalj. Naime, postoji još jedna istorijska ličnost koja sa Sekulom Drljevićem dijeli i Petrovdanski sabor i kolaboraciju i divljenje silama Osovine i poziv na likvidaciju partizanskoga pokreta, ali o njoj u ovome tekstu nema ni slova. Riječ je o Joanikiju Lipovcu, mitropolitu Beogradske patrijaršije u Crnoj Gori koji je zajedno sa Sekulom Drljevićem dočekao talijanske okupatore, o čemu postoji sačuvana i video dokumentacija, i koji je rame uz rame sa Sekulom Drljevićem prisustvovao Petrovdanskome saboru 1941. godine.

Kako se obraćao nacističkoj vojsci, neka posvjedoči ova novogodišnja zdravica Joanikija I: „Vojnicima velikog njemačkog Rajha: Naročitu mi čast čini da mogu najslavnijoj vojsci svijeta iz svih vremena čestitati Novu godinu u ime svoje vlade i svoga naroda. Sretna vam Nova 1944. godina.“

A što je mislio o crnogorskim ustanicima koje je nazivao „strašnim zlom“, neka posvjedoči i ovaj odlomak iz njegove beśede: „I malo im je što su izveli moralnu pustoš, već su 13. jula 1941. digli i krvavi ustanak koji je našemu narodu donio takve rane da ih ni decenije neće izliječiti. Tu su strijeljanja, paljevine, interniranja, zatvaranja po tamnicama, pustošenja, svađe i druga zla. Komunisti su uzročnici svega toga. Oni su ne samo iz zasjede napali na blage italijanske vojnike, već su ima neko vrijeme počeli pljačkati krvavo stečenu imovinu narodnu, ona naša mala sirotinjska imanja, pošteno stečena znojem i žuljevima.“

Anonimni životopisac kolaboracioniste Sekule Drljevića „slučajno“ je zaboravio da spomene da je u svojoj kolaboraciji, slavljenju okupatora i žigosanju ustanika, Sekula imao vjernog druga u mitropolitu Beogradske patrijaršije, kojeg je ta pseudovjerska militantno-obavještajna organizacija maja 1999. godine kanonizovala kao svetoga sveštenomučenika, na istom zasijedanju Sabora proizvevši u čin vikarnoga episkopa Jovana Mićovića, koji je izabrao monaško ime svojeg neslavnog uzora.

Razumije se, u tekstu je ponovljena toliko puta izbljuvana mantra o crnogorskoj nezavisnosti kao fašističkom projektu, pri čemu se zanemaruje da su neuporedivo upornije i duže okupatori tokom Drugoga svjetskog rata protežirali projekat zajedničke države Srbije i Crne Gore.

2. Anonimni autor pamfletića tvrdi da je Drljević prekrojio pjesmu „Oj junaštva svijetla zoro“ da bi iz nje izbačio sintagmu „srpski rod“, a da je „Milova vlast“ za himnu Crne Gore uzela pjesmu Sekule Drljevića, ili još preciznije – da je uzela posljednje dvije strofe himne od Drljevića. Da potkrijepi dijaboličnu prirodu crnogorske himne anonimus se ne poziva na neki provjereni istorijski izvor, već na riječi počivšega i sve više zaboravljanoga Amfilohija Radovića:

„Ova himna je prvi put pevana u Staroj Gradiški, kada je Sekula Drljević zajedno sa ustašama pobio 150 crnogorskih oficira. To su bili oficiri Jugoslovenske vojske u otadžbini. I tada je tu prvi put pevana ta himna, u vreme toga bratoubilaštva kada su ustaše, Sekulini prijatelji i saveznici pobili vojsku koju je predvodio Pavle Đurišić.“

Kao i mnoga otrovna beśeda Amfilohija Radovića i ova je čista improvizacija skrpljena s namjerom da se difamira crnogorska himna čiji je navodni autor ustaški kolaborant i koju su prvi put pjevale ustaše. Problem je samo što to nije istina. Naime, niko nije zabilježio da je prilikom egzekucije četnika u Jasenovcu pjevana pjesma „Oj, svijetla majska zoro“.

Ali zato imamo neposredna svjedočanstva da je pjesma „Oj, svijetla majska zoro“ pjevana tokom Drugoga svjetskog rata i to među partizanima, pripadnicima jedinoga antifašističkoga pokreta u Jugoslaviji. Kao što imamo svjedočanstva da je varijanta te pjesme izvođena u crnogorskim školama još dok je Sekula Drljević bio trogodišnjak.

Da je Amfilohije uhvaćen u laži i ovim povodom, uostalom, svjedoči i Sekula Drljević još početkom 1936. godine. U januaru te godine u podgoričkoj „Zeti“ Drljević je pod imenom „Crnogorsko seljačko kolo“ objavio jednu varijantu pjesme „Oj, svijetla majska zoro“. Već samim naslovom Drljević je sebe pozicionirao kao zapisivača narodne pjesme koja se izvodi u kolu.

Nije mi poznato da je iko od njegovih savremenika doveo u pitanje ovakvo njegovo određenje pjesme koja je figurirala kao usmenoknjiževni produkt u raznim varijantama. U verziji koju je prvi put 1936. zabilježio Drljević ona ima šest strofa, za razliku od današnje crnogorske himne koja ima četiri strofe.

Tvrdnja da je Drljević autor crnogorske himne, dakle, jednako je neumjesna kao kad bismo tvrdili da je Vuk Stefanović Karadžić autor pjesme „Ženidba Maksima Crnojevića“, koja takođe postoji u nekoliko varijanata, od kojih je onu najpoznatiju zapisao upravo Vuk.

3. Nadovezujući se na Amfilohijeve lažavine, anonimus rekonstruiše Drljevićev zločin prema „vojvodi Đurišiću“ i vojsci, ali i ljudima „okupljenim u narodnom zbegu“, koje je Drljević, iako im je prethodno garantovao „slobodan prolaz preko Bosne“ – predao ustašama, pa je tako, u viteškom oreolu poređenja s Kosovskim bojem, Đurišić zarobljen i ubijen u Jasenovcu.

Za našega je anonimusa, dakle, Drljević kolaborant i zlikovac, a Pavle Đurišić „vojvoda“, stradalnik na pravdu Boga. O Đurišićevoj kolaboraciji s Talijanima i Njemcima, kao i njegovom zlikovačkom krvavom piru u Podrinju i Polimlju februara 1943. godine kad je ubijeno preko 9000 muslimana, pretežno staraca, žena i đece, nekom drugom prilikom.

Sad o konkretnim okolnostima koje su Pavla Đurišića odvele u Bosnu i povezale sa Sekulom Drljevićem.

Nakon što se krajem 1944. godine razišao s Dražom Mihailovićem, Pavle Đurišić je pokrenuo četničke snage s teritorije Crne Gore prema Bosni, s namjerom da stigne do Slovenije đe je računao na stvaranje novog fronta u sadejstvu s drugim kvislinškim snagama – Nedićevim, Ljotićevim, Jevđevićevim i Đujićevim. Mihailović je, usljed činjenice da su uz Đurišića pristali i hercegovački, ali i dio srpskih četnika, organizovao i neuspjeli atentat na Đurišića.

Još krajem 1944. godine uspostavljeni posredni kontakt sa Sekulom Drljevićem Đurišić obnavlja nakon sukoba s Mihailovićem, da bi nakon pregovora u Doboju i Zagrebu, 22. marta 1945. godine bio potpisan sporazum kojim su Đurišićeve četničke snage proglašene Crnogorskom narodnom vojskom pod vrhovnom komandom Sekule Drljevića i operativnom komandom Pavla Đurišića. Ovim sporazumom Đurišić je priznao Drljevićevo Crnogorsko državno vijeće, a Drljević se obavezao da će kod ustaških vlasti organizovati zbrinjavanje ranjenih i bolesnih pripadnika Đurišićeve vojske.

Odmah po prispijeću vijesti o Đurišićevoj promjeni strane, Draža Mihailović je 23. marta uputio raspis svim četničkim komandantima s teritorije Srbije u kojem ih upozorava da je Đurišić izvšio „formalnu izdaju prema narodu, kralju i ovoj komandi“, nazvavši taj postupak „čistom izdajom“. Po svjedočenju bliskih Đurišićevih saradnika Novice Popovića i Vasilija Zečevića, Đurišić je potom prekršio sporazum s Drljevićem i pokrenuo svoje trupe prema Lijevča polju, nakon čega se sukobljavaju s ustašama i domobranima.

U rasulu koje je zahvatilo vojsku Pavla Đurišića nakon poraza na Lijevča polju, Đurišić je s grupom oficira formirao „elitni odred“ s kojim je pokušao nastaviti proboj, no uskoro su razoružani pa je oko 150 članova ove grupe pogubljeno u Jasenovcu. Ostale četničke jedinice koje su se nakon poraza na Lijevča polju predale Sekuli Drljeviću zadržale su oružje i ušle su u sastav novouspostavljene Crnogorske narodne vojske, koja će nedugo potom nastaviti povlačenje prema Sloveniji.

Četnička trojka, koju anonimus u ovom tekstu imenuje „pravdom“, što je u Judenburgu likvidirala Sekulu Drljevića, po svoj je prilici pripadala onim trupama koje su zahvaljujući upravo Drljevićevim nagodbama s ustaškim režimom – uspjele izmaknuti jedinicama Jugoslovenske armije.

Sročen da jednim udarcem ogadi crnogorsku himnu povezujući je s kolaboracionistom Sekulom Drljevićem i ustašama te da oda priznanje „nevinoj žrtvi“ Pavla Đurišića i četničkim osvetnicima, i ovaj pamfletić plasiran preko Rektorove propagandne platforme još jedan je u nizu revizionističkih izbljuvaka koji se svakodnevno plasiraju uz gebelsovsku nakanu da od stoput ponovljene laži načine istinu.