U cilju kreiranja infrastrukturnih pretpostavki i novog investicionog ciklusa od više milijardi eura, koji bi značajno podstakao ekonomski razvoj, potrebno je donijeti sistemske odluke o građenju nedostajuće energetske infrastrukture, ocijenio je ekonomista Goran Jevrić.
On je pitao da li Crnoj Gori treba konkretniji podstrek od pomenutog, a često nepravedno zanemarenog ili „zaboravljenog” primjera ne malih benefita koje su od 2010. godine osjetili i građani i turistička privreda, ali i država kroz ekonomski rast nakon što je riješen višedecenijski izazov infrastrukturnih pretpostavki u sektoru voda na crnogorskom primorju.
„U suprotnom, realno je očekivati da jedan broj od 30 solarnih elektrana za koje su izdati urbanističko-tehnički uslovi (UTU), neće biti realizovani, uz moguće odustajanje i drugih investitora za izgradnju elektrana iz OIE, upravo zbog nedostajućih infrastrukturnih pretpostavki i izazova poput priključenja na mrežu“, naveo je Jevrić u svom autorskom tekstu.
Prema njegovim riječima, da bi Crna Gora riješila izazov pred kojim se nalaze investitori u nove energetske objekte, potrebno je izgraditi infrastrukturu koja generiše novi investicioni ciklus, a čije građenje može trajati i deceniju.
„S tim u vezi, značajna je podrška Svjetske banke i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), koje imaju bankare i eksperte od iskustva poput Radoslava Ralevića i drugih, koji su, između ostalog, bili direktno involvirani u sve faze izgradnje RVS i drugih projekata. Najava održavanja prve aukcije za obnovljive izvore energije (OIE) naredne godine i uspostavljenog partnerstva Ministarstva energetike i rudarstva sa EBRD može biti važan podstrek u tom pravcu, uz usvajanje Zakona o OIE u skladu sa revidiranom Direktivom o OIE“, rekao je Jevrić.
Solarne elektrane, kako je objasnio, ne mogu biti priključene na mrežu sve dok investitori ne potpišu ugovor o priključenju na distributivnu mrežu sa Crnogorskim elektrodistributivnim sistemom (CEDIS), odnosno na prenosnu mrežu sa Crnogorskim elektroprenosnim sistemom (CGES), jer član 218c Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata, (ne)podrazmijeva priključenje na mrežu dobijanjem UTU.
„Takođe, kako solarne i vjetro elektrane pripadaju takozvanim nestabilnim izvorima energije, za njihovo održivo funkcionisanje potrebno je balansiranje stabilnim energetskim sistemima ujednačene proizvodnje“, naveo je Jevrić.
To, kako je kazao, znači da je za priključenje novih elektrana snage četiri gigavata (GW) potrebno ne samo povećati kapacitete mreže izgradnjom dalekovoda 400kV Čevo – Pljevlja i drugih DV različitih naponskih nivoa (220 kV, 110 kV i dr.) shodno Ažuriranom planu razvoja prenosnog sistema Crne Gore, već i izgraditi više stotina miliona eura vrijedne velike hidroelektrane.
„Crna Gora je dokazala značaj infrastrukturnih pretpostavki za ekonomski razvoj kada je 2010. godine riješila višedecenijski problem nedostatka vode za piće na području šest primorskih opština, čime je potvrđena ispravnost vizije o značaju sistemskog rješavanja infrastrukturnih pretpostavki u konkretnom slučaju u sektoru voda“, podsjetio je Jevrić.
Već u prvim godinama funkcionisanja regionalnog vodovodnog sistema (RVS) postignuti su, kako je ocijenio, značajni operativni rezultati, zbog čega je dobio epitet projekta koji je promijenio Crnu Goru.
„Naime, rješavanjem tog problema Crna Gora je ostvarila benefite poput većeg kvaliteta života građana, ubrzanog razvoja turističke privrede i rasta bruto domaćeg proizvoda (BDP), kao i prihoda od turizma na godišnjem nivou u kratkom roku od preko 200 odsto, a država je postala globalna investiciona destinacija u koju su investitori uložili preko dvije milijarde EUR u samo tri projekta poput Porto Montenegro, Luštica bay i Portonovi“, precizirao je Jevrić.
Energetska i tehnološka tranzicija su, kako smatra, glavne pokretačke sile moderne ekonomije.
„Države koje se na vrijeme i održiv način prilagode globalnim promjenama i novim ekonomskim standardima, biće u prilici da kreiraju ambijent ubrzanog ekonomskog progresa“, poručio je Jevrić.
Jevrić je diplomirani ekonomista s decenijskim iskustvom u privredi, politici i medijima, primjenjuje institucionalno održive pristupe u kreiranju organizacionih i komunikacionih strategija. Dobitnik je međunarodnih nagrada za postignute rezultate u upravljanju i transformaciji organizacija.