Piše: Božidar Proročić, književnik i publicista
Višedecenisjki sukob između Jermenije i Azerbejdžana mirovao je pune tri decenije. Povremeno su jermenski separatisti provokacijama i akcijama narušavali ovaj mir uz nažalost uvjek vojne i civilne žrtve. Jermenski separatisti, koje podržava vlada u Jerevanu, prije tri decenije okupirali su teritorijalni dio Azerbejdžana, uključujući autonomnu pokrajinu Nagorno-Karabah, koja je u samom centru sukoba. Nagorno.Karabaj je visoravan u Azerbejdžanu koja se prostire na oko 4.400 km2, a koju su jermenski separatisti proglasili sopstvenom republikom NEPRIZNATOM niđe u svijetu. Osim toga separatisti su okupirali i druga područja izvan Nagorno-Karabaha u namjeri da ih nasilnom okupacijom metodama etničkih čišćenja i progona pripoje Jermeniji. Jermenski zločini odavno su nešto što se može kvalifikovati kao genocid nad Azerbejdžancima. Najveći masakr nad Azerbejdžancima jermenski secesionisti i separatisti separatisti počinili su februaru 1992. godine u mjestu Hodžali.
REZOLUCIJE UN I GEOPOLITIKA
Odlukama UN je donio četiri rezolucije kojima se Jermenija jasno i direktno označava kao agresor, okupaciona sila i faktor nestabilnosti u južnom Kavkazu. Rezolucije koje je su donijele UN su: rezolucije 822, 853, 874. i 884, koje traže
hitno povlačenje jermenskih snaga sa okupiranih područja Azerbejdžana i povratak prognanih. Jermenija nije ispoštovala ni jednu od ovih rezolucija ignorišući UN direktno i nacionalistički kršeći međunarodno pravo. Polažući pravo da oružjem a ne diplomatijom riješe ovo pitanje. I Skupština Vijeća Evrope osudila je etničko čišćenje Azerbejdžanaca. Sukob je zamrznut dok je Jermenija sve ove tri decenije pripremala veliku ofanzivu i ,,konačno rješenje” pitanja Nagorno-Karabah uz Rusku političku i vojnu podršku i ruski intres. Razvoj ovog oružanog sukoba i njegov ishod neće zavisiti samo o vojnim snagama Jermenije i Azerbejdžana već će ih odrediti i širi intresi Azerbejdžana ali i Jermernije sa velikim silama. Azerbejdžanski naftovodi kao i zalihe zemnog gasa i plinovodi, koji se pružaju do Kaspijskog mora, prolaze preko teritorija vrlo blizu Nagorno-Karabaha, preko Gruzije i Turske, na putu prema globalnim tržištima. Riječ je o posebno osjetljivom geostrateškom području od značaja za stabilnost globalne ali i svjetske ekonomije.
JERMENSKA DIJASPORA I NJEN UTICAJ NA RAT
Osnovno ekonomsko ali i vojno pitanje kako to da Jermenija, ova mala, ekonomski siromašna zemlja, bez značajnijih prirodnih, ekonomskih, energetskih resursa koja je i etnička država sa preko (98 % ) procenata Jermena ima hrabrosti da bude provokator, napadač i agresor na Azerbejdžan. Jedan od razloga jeste ruski vojni i politički uticaj koji garantuje podršku ,,moćnog slovenskog vojnog brata.” Međutim, još značajniji razlog takvog nacinalističko-šovinističkog ponašanja jeste snažan ekonomski politički uticaj jermensk dijaspore u svijetu, posebno u Sjedinjenim Američkim Državama, Francuskoj, pa i u Rusiji. Jermenija je agresiju rat pa čak i etničko čišćrnje na Azerbejdžan pokušala u svijetu predstaviti kao borbu za ostvarivanje svojih etničkih i teritorijalnih prava, a uz pomoć medijske gebelsovske propagande koju širi svijetom i simpatija koje uživa na zapadu, jer uticajna jermenska dijaspora koristi sve moguće načine da rat predstavi kao vječiti ,,trijunf.”
KAVKASKO BURE BARUTA
Rješenje ratnog sukoba i spora oko Ngorno-Karabaha neće zavisiti ni od Azerbejdžana ni od Jermenije. Vojna moć Azerbejdžana je mnogo veća pa i superiornija nego Jermenije. Ako pogledamo sa pravnog asperkta Međunarodno pravo, i pravda takođe su na strani Azerbejdžana. Geostrateški i geopolitički intresi biće jedno od ključnih rješenja. Rusija, Turska, Iran, i SAD su ključne sile koje prate dešavanja u Azerbejdžanu jasno definišući svoj stav. Bilo bi pravedno da velike sile obuzdaju Jermeniju i zatraže automatsko povlačenje snaga separatista i vojnih snaga Jermenije sa okupiranih područja. Pravda je na strani Azerbejdžana no svjedoci smo makar mi na Balakanu da pravda nije često na strani ISTINE. Azerbejdžan ukoliko se nastave napadi i dalja okupacija pomenutih teritorija. Mora vrlo vješto i gotovo laserski precizno da pripremi kontraofanzivne vojne akcije i da one ostanu isključivo u granicama Azerbejdžana!!! Jermenija želi da uvlačenjem velikih sila u sukob (Rusija i Turska) da puni i potpuni ,,legitimitet” svojim okupatorskim akcijama. Francuska u ovom sukobu je stala na stranu Jermenije kontradiktorni presjednik Francuske Macron, i njegovoj izjavi da je povratak (zapravo oslobođenje) Nagorno-Karabaha pod kontrolu Bakua neprihvatljivo. To je izjava koja ga stavlja u položaj (međunarodnog) diletanta i direktnog podržavaoca rata sukoba i etničkih čišćenja s obzirom na gore navedene rezolucije Savjeta bezbjednosti UN-a. Azerbejdžan se uvjek kroz svoju dugu istoriju borio da očuva svoju državnost, integritet i teritorijanu cjelovitost. Nije okupirao (osvajao) druge države niti pokoravao druge narode. Zato i Međunarodna zajednica ali i svijet treba hrabro da kaže: PRAVDA ZA AZERBEJDŽAN!!! i da naredi automatsko povlačenje Jermenskih separatista i vojnih snaga sa okupiranih teritorija. Da li smo mi na Balkanu izvukli pouke iz krvavog rata u Bosni ili će se i nama prijateljskom Azerbejdžanu dešavati isto ono što se dešavalo u krvavom ratu u Bosni to treba zapitati sve Evropske političare ali i političare SAD-a.