Šefovi Evropske unije upozoravaju da će izostanak popuštanja krize na Kosovu “imati nepovoljne posljedice”, a kako bi se to izbjeglo zahtijevaju neodložne izbore na sjeveru te nastavak dijaloga Srbije i Kosova, sprovođenje Ohridskog sporazuma, što uključuje i formiranje zajednice srpskih opština.
To se kaže u nacrtu zaključaka današnjeg i sutrašnjeg zasijedanja šefova država ili vlada EU-a u Briselu, prema agencija Beta, koja kaže da je imala uvid u dokument.
Upozorenje dolazi dva dana nakon što je zvaničnik Evropske komisije Jan Gert Koopman u utorak izjavio da će to tijelo predložiti listu sankcija vlastima u Prištini zbog nepoštovanja zahtjeva za deeskalaciju na sjeveru Kosova.
U najnovijem zaključku šefova država ili vlada EU-a, na koje se poziva Beta, osuđuju se “nedavni incidenti na sjeveru Kosova i poziva da se odmah smanji napetost”.
U dokumentu se dodaje da Srbija i Kosovo “moraju stvoriti uslove za neodložne izbore u sve četiri opštine na sjeveru Kosova” i naglašava da će “izostanak popuštanja zategnutosti imati nepovoljne posljedice”.
“Od suštinske je važnosti da se nastavi dijalog (Srbije i Kosova) uz posredovanje EU-a, koji predvodi visoki predstavnik Unije, i s glatkim sprovođenjem Sporazuma o putu za normalizaciju odnosa…”, stoji u pripremnom dokumentu samita EU-a i podvlači da “to uključuje uspostavljanje asocijacije/zajednice opština sa srpskom većinom”.
Šefovi Evropske unije takođe “ponovo ističu potpunu i neopozivu podršku perspektivi Zapadnog Balkana za članstvo u EU i ubrzavanje postupka učlanjenja”.
Najgore etničke napetosti
Proteklih sedmica Kosovo je doživjelo najgore etničke napetosti otkako je proglasilo nezavisnost od Srbije 2008. godine.
Nasilje je izbilo krajem maja pošto su gradonačelnici, etnički Albanci, preuzeli dužnost nakon lokalnih izbora na kojima je odaziv bio samo 3,5 posto budući da su Srbi bojkotirali glasanje.
Oko trideset vojnika mirovnih snaga NATO-a koji su branili tri gradske opštine na sjevernom Kosovu povrijeđeno je u sukobima sa srpskim demonstrantima krajem maja. Pedeset dva demonstranta su ranjena.
Glavni strateški partnet Kosova, Sjedinjene Američke Države i Evropska unija, pozvali su premijera Aljbina Kurtija da povuče gradonačelnike i ukloni specijalnu policiju korištenu za njihovo postavljanje ili će se suočiti s posljedicama.
Nove napetosti bi mogle dodatno podstaknuti to što je kosovska vlada označila u četvrtak dvije srpske grupe terorističkim organizacijama, piše Hina.
Premijer Aljbin Kurti rekao je na sjednici kabineta da grupe Civilna zaštita i Sjeverna brigada predstavljaju visok nivo “prijetnje i opasnosti”.
Kazao je da su dvije grupe “regrutovale i obučavale članove kako koristiti oružje i izvoditi druge borbene metode u vojnim bazama u Srbiji kako bi izvršile napade na lokalne i međunarodne institucije na Kosovu”.
Srbi, koji čine većinu na sjeveru Kosova, kažu da je Civilna zaštita raspuštena 2015. kada su Srbi pristali ući u kosovske institucije, uključujući policiju i pravosuđe i prvi put učestvovali na lokalnim izborima.
Nije jasno koga Sjeverna brigada predstavlja, kada je osnovana i kako djeluje, piše Hina u četvrtak. Prošle godine grafiti s potpisom grupe pojavili su se na ulicama na sjeveru.
Iz Beograda nije bilo odmah reakcije. Jedini srpski ministar u Kurtijevoj vladi Nenad Rašić glasao je protiv te odluke i zatražio od vlade da je preispita.
Kosovski premijer Aljbin Kurti iznio je u videosnimku, objavljenom neposredno prije početka samita Evropske unije, četiri koraka za deeskalaciju situacije na sjeveru Kosova, koja uključuje smanjenje prisustva kosovske policije u opštinskim zgradama i njihovoj okolini. Zasad nije jasno da li će druga strana, uključujući Beograd ali i Brisel prihvatiti Kurijev prijedlog.