Inicijative EU i sinergije za pametnu i zelenu budućnost tema je kojom je okončan drugi dan Konferencije o ekonomiji Montenegro 2022. Govorili su Ladeja Godina Košir, osnivačica Circular Change iz Slovenije, Radovan Nikčević, projekt menadžer Zelene Agende u Srbiji iz UNDP, Margit Noll, direktorica Partnerstva za pokretanje urbane tranzicije – European Partnership, Andrea Hoeglinger, voditeljica evropskih i međunarodnih programa, Austrijske Agencije za promociju istraživanja i Ignacio Chanzá, vođa strateškog razvoja za Južnu Evropu Evropskog instituta za inovacije i tehnologije. Moderator je bila Srna Sudar, direktorica Centra za projekte, Univerzitet Crne Gore, saopšteno je iz Privredne komore.
Ladeja Godina Košir je kazala da je recesija u najavi, ali možemo iskoristiti prilike koje kriza donosi u pravcu zelene transformacije ekonomija. Govorila je o napretku puta Crne Gore ka cirkularnoj ekonomiji, ističući značaj partnera u tom procesu među kojima su Privredna komora, UNDP, Deloitte. Sada se radi na strategiji sa akcionim planom gdje su navedene aktivnosti koje će se preduzeti u naredne dvije godine.
“Cirkualrna ekonomija je rješenje za otporniju ekonomiju. Crna Gora nije samo prirodno bogata, već i znanjem i stručnim znanjima koje ljudi imaju. Zato smo definisali prioritetne oblasti, koje moraju biti povezane sa svim ostalim. U ovom trenutku Crna Gora mora da se osloni na samu sebe i da u odnosima sa drugim bude svjesna svojih snaga”, kazala je Godina Košir.
Margit Noll kazala je da su u misijama European partnershipa sadržani suštinski izazovi sa kojima se države suočavaju, te da je cilj postići urbanu mobilnost na lokalnom nivou.
“Partnerstva koja razvijamo doprinose efikasnijem suočavanju sa urbanim izazovima kroz istraživanje i inovacije, te sa izgradnjom kapaciteta omogućavamo lokalnim vlastima i opštinama, pružaocima usluga, infrastrukturi, i građanima da transformišu globalne strategije u lokalnu akciju”, kazala je Noll.
Prema njenim riječima, neophodno je razvijati vještine i alate kako bismo ostvarili urbane promjene i podstakli hitno potrebne transformacije ka održivoj budućnosti, te poboljšali kvalitet života u gradovima.
“Države sada imaju mogućnost da se udruže kroz različite programe za istraživanje i inovacije, što može zamijeniti kratkoročne mehanizme koji su ranije postojali, i pomoći da sa novim strateškim pristupom pripreme dugoročne programe koji će doprinijeti cjelokupnom razvoju i održivost”, istakla je Noll.
Kada je u pitanju zelena tranzcija, ona je kazala da je njihov cilj da sagledaju i dopunjavaju strategije koje gradovi imaju, te doprinesu jačanju njihovih kapaciteta. Takođe, posvećeni su zelenoj energiji, čija se transformacija odvija kroz različite tehnologije industrije, i žele ukazati na načine na koji se obnovljivi izvori energije mogu iskoristiti.
Ona je istakla i važnost cirkularne tranzicije, ali i javnog sektora koji je na tom putu neophodan.
Andrea Hoeglinger podsjetila je na važnost pet EU misija, kao i na glavni cilj EU, a to je da evropski kontinent bude prvi koji će biti klimatsko nezavisan do 2045. godine.
“Smatram da su ovakve geopolitičke inicijative izuzetno važne i svi moramo zajednički doprinijeti kako bi se ovaj cilj klimatske nezavisnostui EU i ostvario”, istakla je ona.
Hoeglinger je kazala da evropske misije nisu vezane samo za istraživanje i inovacije, već imaju jasno formulisane ciljeve i lako se transformišu. Kao jedan od glavnih ciljeva navela je razvijanje ekološke svijsesti kod građana, i na tom putu je neophodna zajednička saradnja društva, vlade, institucija i stručnjaka, kako bi mobilisali građane.
Ona se osvrnula i na TRAMI projekat koji je se odnosi na transnacionalnu saradnju u pristupu misijama i fokusira se na to da one funkcionišu stvaranjem zajedničke prakse, razmjenom znanja i iskustva.
“Mapiranje i zajednički podaci omogućavaju predviđanje i imaju za cilj da olakšaju razvoj i širenje dobrih praksi, pristup struktureama upravljanja i komplementarne akcije u državama članicama i pridruženim zemljama “, kazala je ona.
Takođe, uzajamno učenje je od vitalnog značaja za podršku razmjeni znanja između ključnih zainteresovanih strana i to uključuje regionalni i lokalni nivo, kao i aktere iz privatnog i trećeg sektora.
Prema njenim riječima, cilj je da se dopuni i podrži implementacija misija EU, u korist širokog spektra evropskih građana u svim evropskim zemljama i regionima.
Ona je na kraju pohvalila osnivanje Fonda za inovacije u Crnoj Gori, koji je jako važan za svaku državu, jer generiše nove ideje I donosi napredak, te poručila da je neophodno investirati u inovacije i znanje.
Radovan Nikčević je predstavio iskustvo Srbije i projekat EU za zelenu agendu koji tamo realizuje UNDP, za koji je obezbjeđeno 16 miliona eura.
“Mi ovaj projekat realizujemo sa ciljem da odslikava Zelenu agendu sa glavnim stubovima – dekarbonizacijom do 2050. godine, cirkularnom ekonomijom, borbom protiv zagađenja vazduha, vode i zemljišta, zaštitom prirode i uspostavljanjem zelene infrastrukture. Posljednji stub čine održivi sistemi hrane i ruralni razvo”, objasnio je Nikčević.
Prema njegovim riječima, sada se radi na izradi Strategiji zaštite životne sredine, te brojnim regulativima i jačanju kapaciteta institucija. Druga komponenta projekta je direktna podrška projektima zelene tranzicije kompanijama, univerzitetima i drugima koji doprinose ublažavanju efekata klimatskih promjena i cirkularnoj ekonomiji.
“Moramo naći novi okvir za investicije u istraživanje”, kazao je on.
Ističe da energetski sektor mora da bude ozbiljno transformisan u budućnosti, a zatim i sektor transporta, jer učestvuju sa 80 odsto u emisiji gasova.
“Upravljanje otpadom je treća kategorija, jer veliki potencijal leži u ovom sektoru, a takođe i u javnom sektoru da se na Zapadnom Balkanu osigura štednja energije”, kazao je on.
Ignacio Chanzá, predstavio je Evropski institut za inovacije i tehnologije čija je misija da poveća konkurentnost Evrope, njen održiv ekonomski rast, kao i otvaranje novih radnih mjesta promovisanjem i jačanjem saradnje između vodećih poslovnih, obrazovnih i istraživačkih organizacija.
“Smatram da je izuzetno važno da ojačate inovacije i preduzetništvo stvaranjem povoljnih okruženja za rješavanje kreativnih i inovativnih zamisli “, istakao je on.
Posebno se osvrnuo na klimatske promjene.
“Moramo da se složimo da je u toku hitna klimatska situacija. Potreba je za djelovanjem sa nezapamćenom urgentnošću. Želimo da kreiramo prosperitetno društvo otporno na klimatske uticaje sa nultim stepenom emisija”, kazao je Chanzá.
Treba da djelujemo na različite elemete sistema, ponašanje i stav. Potrebni su nam startapovi, edukacija, vještine, novi modeli finasiranja. Treba nam učešće građana i tehnologije koje moramo primijeniti. Portfolio projekti koji postižu efekat tri ili četiri slična.
“Moramo da imamo zajedničku viziju ključnih aktera društva: stanovništva, banaka, velikih kompanija, državnog aparata koji treba da budu uključeni u ovaj proces”, kazao je on.