RSE: Milionske zarade srpskih firmi zaobilaženjem sankcija Rusiji

Više desetina kompanija, koje su registrovane u Srbiji od početka ruske agresije na Ukrajinu, februara 2022, izvozile su proizvode u Rusiju, čime se zaobilaze zapadne sankcije prema toj zemlji, piše portal Radija Slobodna Evropa (RSE).

„Na osnovu podataka iz baza o međunarodnoj trgovini, RSE je analizirao više od 14.000 pošiljki koje su u Rusiju stigle u ovom periodu. Ti podaci pokazuju da su proizvodi u vrijednosti od najmanje 71,1 milion dolara isporučeni preko srpskih kompanija, iako se radi o robi koja je stavljena na listu visoko rizičnih proizvoda i nalaze se pod sankcijama koje su EU i SAD uvele Rusiji“, navela je RSE.

Kao primjer, naveli su beogradsku firmu „Kominvex“, koja je od početka invazije na Ukrajinu do avgusta 2023, za manje od godinu i po dana u Rusiju izvezla robu u vrijednosti, većoj od 140 miliona dolara.

Trećina izvezenih proizvoda, odnosno roba vrijedna više od 50 miliona dolara, prema carinskim oznakama su elektronske komponente koje se nalaze na sankcijama EU jer mogu biti korišćene u vojnoj industriji, piše u članku.

„Brojevi govore o velikoj trgovinskoj firmi, ali na zgradi gdje je registrovana ne postoji nikakva oznaka. Niko ne odgovara ni na interfon, ni na zvono ispred vrata stana“, navela je RSE.

Srbija se od početka rata u Ukrajini do danas nije usaglasila ni sa jednom odlukom o sankcijama Rusiji.

„Višemjesečno istraživanje RSE otkriva kako su u ovakvom vakuumu, bez zakonskih ograničenja, pojedine srpske firme zaradile milione“, navodi se u članku.

Dodaje se da su do kupaca u Rusiji preko srpskih papira stizali najsavremeniji tehnološki proizvodi, a u nekim slučajevima riječ je o robi najvećih američkih proizvođača mikroelektronskih kompjuterskih djelova kao što su „INTEL“ ili „AMD“, dok se pojedine srpske firme pojavljuju i kao izvoznici djelova za avioindustriju Rusiji, iako je riječ o robi koja je od početka agresije na Ukrajinu pod sankcijama.

Istraživanje RSE je pokazalo da je dio robe proizvedene na Zapadu, preko papira srpskih firmi reeksportovan u Rusiju iz država istočne Azije.

„Sa druge strane, u Rusiji, primaoci robe bile su firme koje je su i na sankcijama, čak i na listi američke Kancelarije za kontrolu strane imovine (OFAC) zbog učešća u lancu snabdijevanja ruske vojne industrije“, navela je RSE.

Ističe se da Srbija time ne krši sopstvena pravila jer se nije usaglasila sa odlukama o sankcijama EU Ruskoj Federaciji, ali se navodi da država koja ne poštuje odluke o sankcijama može biti kažnjena čak i zabranom uvoza savremene tehnologije koja se proizvodi na Zapadu.

Podsjetili su na reči predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, koji je evropskom komesaru za proširenje Oliveru Varheljiju, krajem 2022. godine rekao da „preko teritorije Srbije niko ne može da zaobilazi sankcije koje je EU uvela Ruskoj Federaciji, jer Srbija reaguje i sankcioniše takve pokušaje“.

„Baš u tom periodu, posljednjih meseci 2022. biznis se, ne samo uvećao, već su ustaljene i rute i mehanizmi preko kojih je u Rusiju stizala različita roba“, piše RSE.

Iz Vlade Srbije i Ministarstva unutrašnje i spoljne trgovine nisu odgovorili na pitanja RSE o načinu na koji se to kontroliše, niti da li je neko zbog eventualnog zaobilaženja sankcija kažnjen.

Carina Srbije, koja ima podatke o izvezenoj ili uvezenoj robi, ne dostavlja javnosti dokumentaciju o izvozu pojedinačnih firmi, uz obrazloženje da se tako čuvaju poslovne tajne kompanija.

Takođe, nijedna od ruskih firmi nije odgovorila na pitanja RSE o tome kako su ušle u posao sa firmama iz Srbije.