Omaž mesiji posvećenom traganju za istinom

Nedavno je u Ulcinju u okviru hotelskog kompleksa Palata Venecija postavljen spomenik Šabataju Ceviju jednom od najpoznatijih ličnosti u istoriji Jevreja, kako ga je okarakterisao poznavalac Šabataja Cevija, profesor književnosti u Jerusalemu Elizer Papo.

Po riječima Nine Onfer Bokan, predsjednice Jevrejske zajednice u Crnoj Gori, Šabataj je osoba magične harizme, impresivnih oratorskih sposobnosti, besprekorne inteligencije.

Ova misteriozna ličnost koja i danas raspaljuje maštu dolazi u Ulcinj 1666. godine zajedno sa suprugom, bratom i tridesetak familija odanih njegovom mesijanskom radu. U Starome gradu u Ulcinju je upravo proveo zadnjih deset godina života pod imenom Mehmed-efendija u Kuli Balšića, udaljenoj stotinak metara od terase Palate Venecija gdje je i postavljen spomenik.

Šabataj je kao istorijska ličnost i eshatolog, samoproglašeni Mesija koji je svoj mesijanski  pečat snažno ostavio ne samo u turskoj imperiji već i u Veneciji, Poljskoj i naravno u Ulcinju. Ktitor spomenika je Gani Rusalbegović, vlasnik kompleksa Palata Venezia, a grandioznu skulpturu Šabataja Cevija, kako ju je već štampa okarakterisala, uradio je crnogorski skulptor Zlatko Gamočak. Bronzani spomenik, sa kamenim postoljem, visok je gotovo tri metra. Kroz stav skulpture, mesijanski štap i plašt kojim je ogrnut, te kroz visinu samog tijela od 223 santimetra provučen je ezotetizam Šabataja i kulture kojoj je pripadao. Zbirom brojeva 223 dobija se broj sedam koji simbolizuje život posvećen traganju za istinom. Skulptura je okrenuta da gleda ka Izmiru, gradu rođenja Cevija.

“Moj cilj nije samo valorizacija Šabataja Cevija već i valorizacija i promocija svih istorijskih vrijednosti Ulcinja i Crne Gore. Moramo kao grad da turizam izdignemo na viši nivo, da goste imamo u avgustu i u januaru”, kazao je ugledni ulcinjski ugostitelj Gani Rusalbegović. Glamočak kaže da je za njega bila čast raditi spomenik ličnosti planetarnog značaja i dodaje da se bez Šabataja Cevija, Jakoba Franka, Abrahama Abulafija, Moiza Maimonidesa, Davida Riveria, Solomona Molka ne mogu razumjeti ni 19, a ni 20. vijek.

“Kada sam došao u Ulcinj i vidio moju skulpturu definitivno završenu, izlivenu u bronzi i postavljenu na postament, zatražio sam čašu vina i pomislio: sad mogu i prestati da radim! Obavio sam svoju skulptorsku misiju”, kaže Glamočak. Spomenik je već na otvaranju obasut komplimentima kompetentnih. “Na nivou je tvoga renomea”, kazao je skulptor i akademik Pavle Pejović, dok je filozof i akademik Ferid Muhić kratko zapisao: “Najboljima najvažnije, najjačima najteže”.

Nekadašnji profesor filozofije na pariskom univerzitetu Kosta Mavrakis, pod čijim uticajem je figuracija krajem 20. vijeka ponovo dobila pravo građanstva, zapisao je: “Ovakva djela nas prisiljavaju da putujemo da bismo im se divili!”

Postavljanje spomenika izazvalo je interesovanje i na internacionalnom nivou, no korona je osujetila dolazak osoba među kojima Charles Novak, pisac kultne knjige “Jakob Frank, lažni mesija” koji je povodom Šabataja već dolazio u Ulcinj, te Henri de Grossouvre, esejista, iz čuvene francuske familije.

Glamočak ističe ako je skulptura doživjela ovakvu valorizaciju iz jednostavnog razloga, jer djelo je individualni rad, i ktitor spomenika je to ispoštovao i rezultat je tu. Uplitanjem naručioca u rad autora, definitivnim rezultatom su nezadovoljne obje strane i autor i naručilac. Glamočak ističe da duguje posebnu zahvalnost podgoričkom advokatu i kolekcionaru Novici Jovoviću, koji ga je predložio da izvede spomenik Šabataju Ceviju.

Interesujući se za eshatologiju Šabataja, Glamočak otkriva i jednu drugu mogućnost vezanu za biografiju Šabataja. Naime, protivno ustaljenim izvorima da je Šabataj bio prinuđen da se konvertira u islam izvjesni broj poznavalaca Šabataja tvrdi da je on to učinio po nagovoru sultanovog ljekara, Izaka Zaferija, uz riječi koje je uputio Šabataju: “Bićeš tako interesantniji za našu zajednicu”