Njemački, albanski i srpski nacisti masakrirali su crnogorsko/partizansko selo Velika, 28. jula 1944.

Piše: Miroslav Ćosović

Dana 28. jula 1944. godine u selu Velika dvije SS divizije – Princ Eugen sastavljena uglavnom od folksdojčera i divizija Skenderbeg sastavljena od Albanaca, izvršile su veliki zločin. Ubijeno je, između 400 i 600 Veličana (podaci se razlikuju), većinom žene i đece. Ovaj strašan zločin je naredio ovejani krvoločni zločinac, SS-Brigadeführer August Šmidhuber, zapovijednik obje pomenute SS divizije tog 28. jula 1944. Šmidhuberu je suđeno u Beogradu poslije rata, osuđen je na smrt i strijeljan. U masakru Veličana učestvovali su i četnici, i oni su bili zajedno sa SS divizijama Princ Eugen i Skenderbeg.

Skupština Crne Gore je 30. jula 2022. godine usvojila Rezoluciju o genocidu u Pivi i Velici.

KOJEG SU PORIJEKLA VELIČANI PREDSTAVLJA VELIČANIN RADOJKO ĐURIČANIN

Nekadašnji sudija Ustavnog suda Crne Gore, Veličanin Radojko Đuričanin (1934-2020) u oktobru 2020. imao je autorski tekst na portalu Aktuelno, u kojem je polemisao sa Veličaninom nastanjenim u Srbiji Stankom Paunovićem, autorom knjige “Velički velikomučenici”. Đuričanin se snažno suprostavio Paunovićem posrbljavanju Velike, pa je između ostaloga i ovo napisao:

 “Većinu stanovnika Velike čine dva bratstva. Polovina te većine vodi porijeklo sa Ceklinja – od ceklinskog plemena, iz Crne Gore i činila su je bratstva: Radevići, Paunovići, Vučetići, Steševići i dr. U Velici su ih zvali “crnogorija”.  Drugu polovinu činila su bratstva: Mikići, Jokići, Kneževići i dr. Poznati su bili kao “šaljadija” po svom rodonačelniku Čeri, koji se doselio iz Šalje u Albaniji, oženio se djevojkom iz bratstva Živaljevići i tu se nastanio. To su za Veličane nesporne činjenice. Zbog toga Veličani ne mogu po porijeklu i jeziku biti “jedno srpsko pleme”. Crnogorci su uvijek razlikovali vjeru od nacije. U našim krajevima, kada je u pitanju vjera, postojala je podjela na “tursku” i “srpsku” vjeru. Tada kod nas još nije bio u upotrebi termin “pravoslavlje”. U XIX vijeku na prostorima i van Crne Gore pravoslavac je značio Srbina, a katolik Hrvata. Ako bi u prošlosti u našem kraju neko kazao za sebe da je Srbin, on bi time iskazivao samo svoju vjersku, ali ne i nacionalnu pripadnost. Pri tome nikada sebe nije zamišljao da je negdje iz Niša, Vranja i drugih mjesta u Srbiji. To je zloupotrijebljeno od SPC tako da se uzelo “novo za gotovo” – da je svaki naš čovjek, kada bi rekao da je Srbin, uzimano da je on i po nacionalnosti Srbin.”

(Radojko Đuričanin, “Posrbljavanje Veličana i Velike”, portal Aktuelno, 9. X 2020)

Dakle, jedan dio Veličana je sa Ceklina, a drugi dio je doselio iz albanskog plemena Šalje, to je predanje samih Veličana i zato oni sebe do u posljednjih dvadesetak godina nijesu smatrali Srbima po narodnosti, niti su to objektivno i bili. S obzirom da (s crnogorske strane) priču i tekstove poput ovoga, do unazad nekoliko godina niko živi nije u javnosti pričao, posrbljavanje Crne Gore nije bilo previše teško za popove Crkve Srbije i njima odane političare.

Svaka tvrdnja koja se u javnosti neprestano ponavlja, ako je niko ne demantuje – postaje u svijesti svjetine – istina, iako objektivno – nije istina.

VELIKA JE BILA NAJCRNOGORSKIJE SELO NA ŚEVEROISTOKU CRNE GORE, STRADALA JE ZBOG PRIVRŽENOSTI CRNOGORSTVU

Malo po malo, kao da ispituju teren, godinama se tako već polako natura laž kako je Velika 28. jula 1944. stradala zbog vjere i srpstva.

Kao što smo navikli, srpstvo se popunjavajući rupe u svojoj istoriji – gradi na krađi tuđe istorije, pa i na prisvajanju tuđih tragedija. Tako je političar, pjesnik/fantazer i komičar Milan Knežević, čiji su svi preci bili Crnogorci (a i on sam do popisa 2011), u Skupštini Crne Gore 27. jula 2022. godine varao javnost govoreći da su – “Velika i Piva dvije najveće srpske varoši pod zemljom gdje nevini stradalnici mirišu cvijeće odozdo samo zato što bili Srbi”.

Čista, stoprocentna laž Milana Kneževića, Velika i Piva nisu stradale zbog srpstva, naprotiv stradale su jer su bile partizanske, a to znači – crnogorske.

I list Dan je 29. jula 2015. prenio izjave kako je Velika stradala zbog vjere i srpstva.

Veličani su od nacista stradali zbog partizanstva a samim tim i zbog crnogorstva, jer su svi pravoslavni partizani bili Crnogorci po nacionalnosti, zvanični stav Komunističke partije je bio da su Crnogorci zasebna nacija, taj stav partije odlično su znali svi oni koji su se priključivali partizanima. Takođe, svi koji su bili u četnicima, a naročito četnički komandanti imali su stav da su nacionalni Srbi.

U knjizi “Vatre sa Komova – narod andrijevačkog sreza u NOR 1941-1945” (Beograd, 1978), zapisano je:

“U selu sa preko 320 domova od kojih nije bilo četničkih i drugih fašističkih organizacija. . . U oružanim snagama NOV i POJ učestvovalo je 270 boraca ne računajući sve one koji su se vremenom otselili iz Velike. Od tog broja 50 su dali živote i njihove kosti su prosute od Čakora do Ljubljane, 54 su postali RVI, 70 dobili oficirske činove…” (cijela knjiga – link)

U selu nije bilo četničke organizacije. Svi znamo da je četništvo potpuno oduševljeno srpstvom, ono sebe smatra dijelom srpstva, a srpstvo tumači na svoj – četnički, ekstreman način. U Velici tokom II svjetskog rata nije postojala nijedna osoba koja bi napravila četničku organizaciju, pa je i iz toga jasno da je Velika bila crnogorsko selo.

Još dokaza da su Veličani 28. jula 1944. stradali zbog toga što su dali mnogo partizana – boraca protiv naci-fašizma. U istoj  knjizi “Vatre sa Komova”, kaže se: “Sa sigurnošću se može tvrditi da je NOB-a imala toliko iskrenih prijatelja u Velici koliko je bilo i porodica.” (poglavlje Velika)

Partizan Miloš Džudović je ostavio zapis: “Povlačenje naših jedinica s položaja bilo je kobno za narod Velike. Fašisti su 27. jula izvlačili svoje ranjenike iz Murine i Plava preko Čakora, a 28. jula po treći put zapalili Veliku i izvršili strahoviti pokolj naroda, sveteći se za svoje gubitke i poraze, sveteći se posebno partizanskoj Velici.” (ista knjiga “Vatre sa Komova”)

ŠMIDHUBER OZNAČIO VELIČANE KAO – CRNOGORCE

U izvještaju koji je 1. avgusta 1944. godine sastavio Šmidhuber, zapovjednik obije SS divizije koje su izvršile masakr u Velici, Veličani su tretirani kao Crnogorci:

“Očevidno je da je selo Velika, naseljeno Crnogorcima, na odgovarajući način neprijatelju pružalo pomoć. Prema izjavi jednog zarobljenika iz Velike, tamo su ponovo boravila propagandna odeljenja bandita i zavrbovali su 20 mladih Crnogoraca. Stanovništvo nije nikada izveštavalo o dolasku ovih crvenih propagandnih odeljenja. Tako isto nisu obaveštavali o prelasku mladića na stranu bandita i odlasku u Crnu Goru.”

(“Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu, tom XII, knjiga 4: DOKUMENTI NEMAČKOG RAJHA, 1944-1945, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1979, strana 493).

Dakle, ovaj istorijski izvor prvog reda ne ostavlja sumnju – Šmidhuber je u Velici imao namjeru i izvršio je masakriranje Crnogoraca, a ne Srba.

POSRBLJAVANJEM ŚEVERA CRNE GORE U POSLJEDNJIH 30 GODINA DOŠLO SE NA IDEJU DA SU U VELICI 28. JULA 1994. STRADALI SRBI?!

Laži su kao pacovi, jedna laž može da porodi desetine novih, iz jedne krupne laži legu se mnoge druge.

Tako je laž o starom srpskom narodu u Crnoj Gori porodila mnoge druge. Srpski narod u Crnoj Gori izmislio je Njegošev učitelj Simo Sarajlija 1827. godine, bezbroj puta sam o tome pisao i imam bar 1000 dokaza u prilog toj tvrdnji.

Od 1985. do 1997. godine 95% medijske pokrivenosti u Crnoj Gori su držali velikosrbi, pročetnički urednici. U tih 12 godina narod Crne Gore je indoktriniran srpskim nacionalšovinističkim lažima, isfantaziranim pričama o srpskom porijeklu, veličini, snazi, slavnoj istoriji, stradanjima…

U crnogorskim selima i gradovima tokom devedesetih i kasnije, instalirani su popovi Crkve Srbije – novi  partijski politički komesari. Oni imaju ulogu koju su u komunizmu imali politički komesari, zaduženi su za idejno-politički rad. Ideja popova Crkve Srbije je Velika Srbija, politički rad je – blaćenje crnogorskih partija i omalovažavanje svega crnogorskog.

Naročito je uspješan idejno-politički rad popova na śeveru Crne Gore, đe su bilo kakve informacije o crnogorstvu i istoriji Crne Gore tokom devedesetih i kasnije, jedva uopšte dopirale.

Tako je śever Crne Gore u priličnoj mjeri posrbljen i sada novopečeni nacionalni identitet nekih stanovnika śevera Crne Gore plaćeni Vučićevi političari u Crnoj Gori projektuju na njihove pretke, koji su bili Crnogorci.

Kao što sam napisao, laži porode mnogo drugih laži. Tako je laž o Pivljanima i Veličanima kao o istorijskim Srbima porodila laž kako su u Pivi i Velici stradali Srbi. Pivljani i Veličani nikada nijesu učestvovali u srpskoj istoriji, najpoznatiji Pivljanin u istoriji, Bajo Pivljanin, poginuo je 1685. godine, braneći Cetinje.

 GRADONAČELNIK KOTORA, VELIČANIN JOKIĆ – O ULOZI ČETNIKA U MASAKRU VELIČANA

Vladimir Jokić, gradonačelnik Kotora, član Demokrata i Veličanin, je 28. jula 2021. godine na svom Facebook profilu objavio priču o masakru u Velici, koji se dogodio 28. jula 1944. godine. Napisao je da su u tom masakru učestvovali i četnici:

“Na današnji dan ponoviću priču koju sam pisao godinama unazad.

Dvadesetosmog jula 1944. godine jedinice 7. SS dobrovoljačke divizije Princ Eugen mahom sastavljene od Njemaca i folksdojčera, 21. SS divizije Skenderbeg, sastavljene od Albanaca sa prostora Plava, Gusinja i Peći, potpomognute balističkim i vulnetarskim grupama, uz koje je odstupala odmetnuta četnička jedinica pod komandom izvjesnog Labana, ostavljene poražene na brisanom prostoru nakon lokalnom stanovništvu nenajavljenog prelaska „Pekovih divizija“ prema Srbiji, traže i nalaze osvetu za svoje poraze. U krvavom neljudskom piru, za nešto preko dva sata zvjerski je umoreno preko 450 žena, djece i staraca. Sam događaj kao i to ko je učestvovao u njemu i sa jedne i sa druge strane je neosporan. Pokušaji da se cijela odgovornost za ovaj pokolj pripiše njemačkoj komandi i Augustu Šmithuberu su onoliko besmisleni koliko i pokušaji da se krivica pripiše cijelokupnom albanskom i muslimanskom stanovništvu gornjeg Polimlja. Svim zainteresovanim preporučujem knjigu „Pokolj u Velici“ Branka Jokića, kao utemeljeni i objektivni zbir dokumenata i svjedočenja koje oslikavaju ovaj događaj…”

RADOJKO ĐURIČANIN, VELIČANIN I NEKADAŠNJI SUDIJA USTAVNOG SUDA – ISKAZ O UČEŠĆU ČETNIKA U MASAKRU VELIČANA

Pomenuti Veličanin Radojko Đuričanin imao je 9 godina u julu 1944. i bio je u na licu mjesta kad se desio masakr u Velici, jedva je uspio, uz ogromnu dozu sreće, da pobjegne od dželata i da se spase. Znači, imamo, ni manje ni više iskaz očevidca strahovitog zločina, iskaz je 2020. dao za Pobjedu i za Aktuelno. Evo što je između ostaloga naveo u autorskom tekstu, u avgustu 2020. god:

“Osim Njemaca, Velici je prijetila opasnost i od propagande i represalija četnika koji su se iz Polimlja povlačili zajedno sa Njemcima. O toj opasnosti pisao je i Branko Jokić u knjizi „Pokolj u Velici“, od 2014. god. Iz nje se jasno vidi uloga četnika u ovom pokolju. Name, u njoj je navedeno (str. 199 i 200), uz poziv na Arhiv Jugoslavije, F 5251, pod naslovom „Četnička izvidnica“ da autor smatra da su četnici, napuštajući sa Njemcima dolinu Lima, prema partizanskim ratnim dokumentima, bili nemilosrdni u represalijama nad „partizanski orijentisanim stanovništvom“ u Polimlju i Velici, a prema njemačkim bili su Njemcima vodiči odnosno „pomogli im u lakšem snalaženju na terenu“. Dalje se navodi da su četnici Radonje Labovića u ulozi prethodnice koja je izviđala teren za njemačke trupe po Polimlju i u pravcu Čakora… ubjeđivali stanovništvo “da mu se neće ništa dogoditi“ od njemačke vojske kao i pozivali muškarce „da poprave put“ prema Čakoru i Bjeluhi. Osim toga, navedeno je da su Veličani koji su se bili sakupili u Velici i bili pohapšeni, na Čakoru, gdje su sprovedeni, među Njemcima i balistima prepoznali Labovića „oko koga je bila veća grupa četnika“.

S pozivom na knjigu Radovana Lekića „Andrijevački srez 1941-1944“, iz 1961. godine, Jokić navodi da je on, prema izjavi Dušana Simonovića, od Veličana, nudeći oružje, tražio da se „odmah“ upišu u njegove jedinice uz prijetnje likvidacijom i paljenjm sela te da je, kako su oni ćutali, ljutito kazao „Idete u smrt“. Prema istom Simonoviću, on bi ih sve postrijeljao, ali je naišao njemački kapetan (Paluš), koji je naredio da se zarobljenici sprovedu za Peć. Pozivajući se na Zbornik NOP-a (tom 12, knjiga 4), Jokić iznosi da su drugi zatvorenici tvrdili da ih je Labović psovao govoreći da su se „udružili sa komunističkim banditima“, što se podudara sa dijelom njemačkog izvještaja u kome se pominje ta saradnja.

Propaganda četnika-da se ne treba plašiti Njemaca i da stanovništvo ne napušta domove je imala uspjeha. Žene, djeca i stare osobe su ostali kućama. Odrasli muškarci ili su se sklonili po šumama ili su se sakupili na Anovima i čekali Njemce da bi krenuli u opravku mostova i puta koje su partizani bili porušili. Da su Veličani koji su cijelu noć pregovarali, tokom noći svoju nejač sklonili po šumama ili preveli u Šekular rezultati akcije Njemaca na ubijanju bili bi neznatni ili daleko manji. Na ovaj zaključak me upućuje i naš pokušaj bjegstva i vraćanja na poziv pomenute žene da se vratimo. Ta žena je svakako djelovala u skladu sa četničkom propagandom. Zbog toga glavna odgovornost za pokolj leži, osim na njemačke divizije i djelimično na četničku propagandu, koja je dovela do situacije da Njemci veličku nejač zateknu u kućama. Zbog oročenosti vremena pokolja na dva sata Njemci vjerovatno nijesu zalazili u šume.” (Radojko Đuričanin, Četnička propaganda zaustavila žene, djecu i stare da ne napuštaju kuće (1), portal Aktuelno, 24. avgust 2020)

Đuričanin je u drugom nastavku autorskog teksta, koji je naslovljen “U Velici su ubijeni Crnogorci, a ne srpsko pleme” (portal Aktuelno, 25. avg 2020), naveo: “U pomenutoj knjizi Jokića za svaku žrtvu navedena je i crnogorska nacionalnost.”

Pogledajte i snimke iz II svjetskog rata, o zajedničkoj borbi SS Princ Eugen i četnika:

REZIME, U VELICI SU STRADALI CRNOGORCI, A NE SRBI

Imamo sljedeće činjenice:

– Veličani, po sopstvenom predanju – nijesu od Srba, nego su od Crnogoraca Ceklinjana i Malisora Šaljana.

– Velika je bila najpartizanskije selo na śeveroistoku Crne Gore.

– U Velici nije bilo četničke organizacije, a bilo je Veličana u četnicima. Kada su viđeli suštinu četničkog pokreta velika većina tih četnika je napustila četnički pokret. To je takođe napisao gradonačelnik Kotora Vladimir Jokić u istoj njegovoj objavi na društvenoj mreži Facebook.

– August Šmidhuber, zapovjednik SS divizija Princ Eugen i Skenderbeg, čovjek koji je naredio masakr u Velici, je u svom izvještaju nadređenima 1. avgusta, nakon što je poubijao više stotina Veličana, označio ih kao – Crnogorce.

– Veličanin Branko Jokić je na osnovu partizanskih i njemačkih dokumenata ustvrdio da su četnici Radonje Labovića bili saborci i pomagači Njemcima i da su oni nacistima potkazivali partizanska sela, pa su tako to uradili i sa selom Velika.

– Veličanin, gradonačelnik Kotora Vladimir Jokić je ustvrdio da su uz SS divizije odstupali i četnici “izvjesnog Labana”. Možda je Vladimir Jokić pogriješio, moguće da je riječ o istom Radonji Laboviću kojeg je naveo novinar i pisac Branko Jokić.

– Ostala je fotografija (naslovna slila ovog teksta), koju su snimili nacisti baš u tom periodu, na kojoj se vidi da je četnik na Čakoru u društvu pripadnika SS Princ Eugen.

Dakle, četnici su potkazali selo Velika, ti srpski nacisti bili su u potpunosti saučesnici u masakru sa njemačkim i albanskim nacistima.