UNICEF, Delegacija Evropske unije, institucija Zaštitnika za ljudska prava i slobode i NVO Juventas podsjećaju da je Crna Gora prva zemlja u regionu koja nije imala djecu mlađu od tri godine smještenu u ustanovama i poziva da se hitno ponovo postigne taj standard ljudskih prava.
Umjesto upućivanja u ustanove za smještaj, kao što je Dječji dom Bijela, djeca bez roditeljskog staranja uzrasta 0‒3 godine, uz podršku sistema socijalne i dječje zaštite, treba da ostanu u porodici ili da budu upućena u hraniteljske porodice. Crna Gora je bila prva država u regionu koja nije imala djecu mlađu od tri godine smještenu u ustanovama, ali to više nije slučaj.
„Više od 50 godina istraživanja pokazuju da su djeca smještena u ustanove u ranom djetinjstvu izložena riziku od zaostajanja u razvoju – to se može nadomjestiti samo brigom u porodičnom okruženju punom ljubavi. Iz tog razloga, UNICEF poziva da se u Crnoj Gori obezbijedi da nijedno dijete mlađe od tri godine ne bude smješteno u ustanovu”, rekao je šef predstavništva UNICEF-a za Crnu Goru Huan Santander.
Kao potpisnica Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima djeteta, Crna Gora se obavezala da će svakoj djevojčici i svakom dječaku omogućiti da ostvari pravo da odrasta u sigurnom porodičnom okruženju.
Jedan od kriterijuma za proces pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji jeste i da nema djece mlađe od tri godine u ustanovama. U posljednjem Izvještaju Evropske unije o napretku naglašena je potreba da se ubrza reforma sistema socijalne i dječje zaštite kako bi se svakom djetetu pružila kvalitetna porodična njega.
„Pozivamo sve relevantne institucije Crne Gore da omoguće da svako dijete u Crnoj Gori ostvari svoje pravo na odrastanje u toplom porodičnom okruženju. Crna Gora treba da podstiče dalji razvoj hraniteljstva i usvajanja djece. Smiještanje u porodicu svakog djeteta koje nema odgovarajuće roditeljsko staranje i mlađe je od tri godine treba da bude hitan nacionalni prioritet”, poručila je Oana Kristina Popa, ambasadorka Evropske unije u Crnoj Gori.
Ministarstvo rada i socijalnog staranja radi na izradi prve Strategije deinstitucionalizacije, čiji je cilj da se se smještanje djece u institucije zamijeni njegom u porodici.
„Ova strategija treba da ima fokus na jačanju mehanizama za sprečavanje izdvajanja djece iz porodica, kao i na jačanju sistema hraniteljstva u Crnoj Gori. Neophodno je dalje promovisati i razvijati nesrodničko hraniteljstvo. Takođe, neophodno je hitno razviti hraniteljstvo uz intenzivnu podršku (tzv. specijalizovano hraniteljstvo) za djecu sa smetnjama u razvoju i urgentno hraniteljstvo za djecu mlađu od tri godine i djecu žrtve nasilja”, istakao je Siniša Bjeković, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore.
Ključno je spriječiti izdvajanje djece iz bioloških porodica pružanjem kvalitetne podrške porodicama kada su u krizi i to od samog početka krize.
„Ministarstvo rada i socijalnog staranja mora hitno investirati u razvijanje i održivost programa podrške porodicama u riziku od razdvajanja djeteta i porodice ‒ koji će spriječiti smještanje djece u ustanove”, istakla je Ivana Vujović iz NVO Juventas.
Tokom proteklih decenija, UNICEF i Evropska unija podržali su Ministarstvo rada i socijalnog staranja u reformisanju sistema socijalne i dječje zaštite. Kao rezultat, Zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti zabranjeno je smještanje djece mlađe od tri godine u ustanove, izuzev u slučajevima kada je to privremena krajnja mjera.