Suverena Crna Gora ovih dana trpi udarce sa svih strana zbog odluke da donese Zakon o slobodi vjeroispovijesti. Napadi stižu od dijela opozicije, Srpske pravoslavne crkve, beogradskih medija koji brutalnim neistinama, skrivajući iza priče o navodnoj otimačini, pokušavaju da svedu Crnu Goru na opštinu unutar neke druge države, i tako ospore ono što je legitimna parlamentarna većina usvojila. Neki bi rekli da je na svemu ruski potpis, koja priprema scenario iz 2016.
Drugi u svemu ovome, pak, vide priliku da prigrabe koji politički poen, jer, ovo je prestupna, ali izborna godina, pa valja na vrijeme obezbijediti glas više.
Javne ličnosti iz regiona su u nedavnom Apelu upozorile da su mehanizmi destabilizacije Crne Gore jednaki onima osmišljenim devedesetih godina prošlog vijeka i da je njihov cilj je isti: zadržavanje Crne Gore pod beogradskim velikodržavnim patronatom, što je, kako su poručili, najsigurniji je način očuvanja ideje velike Srbije.
CdM je za mišljenje o ovim dešavanjima i da li mu situacija miriše na devedeste pitao lidera Lige socijaldemokrata Vojvodine Nenada Čanka.
On kaže da ne bi tu poistovjećivao devedesete i evo sad već 2020. iz jednostavnog razloga što istorijiski konteksti nisu ni slični, ali da je ono što ih sigurno povezuje zloupotreba nacionalnih osjećanja dijela Srba van Srbije u cilju sprovođenja ekspanzionističke politike velikosrpske provenijencije.
“Razlike su značajne jer, recimo, devedesetih nacional-socijalistički režim u Beogradu nije išao za razbijanjem SFR Jugoslavije, nego za preuzimanjem SFRJ ili njenog najvećeg dijela i konstituisanja u velikosrpsku centralizovanu tvorevinu. Danas je u pitanju manipulacija ostacima velikosrpske politike u interesu stvaranja nepotopivog nosača aviona na Balkanu za potrebe aktuelnog ruskog režima”, ocjenjuje Čanak za CdM.
Napominje da je, trideset godina kasnije, Crna Gora članica NATO-a i to u velikoj mjeri odvraća od direktnog angažovanja kojekakvih paravojnih “parapatriotskih” organizacija. Sa druge strane, dodaje, uloga SPC u opravdavanju nasrtaja na Crnu Goru je mnogo veća nego devedesetih. Tako da, kada se sve sagleda, okolnosti jesu drugačije, ali pogonsko gorivo nije.
Govoreći u ulozi Srpske pravoslavne crkve u svemu ovome, Čanak poručuje da je SPC 1920. godine u cilju unitarističkog jugoslovenstva formirao tadašnji unitaristički režim pod vođstvom Aleksandra Karađorđevića.
“Jugoslovenski unitarizam je suštinski bio velikosrpski centralizam sa lažnom ličnom kartom. I zato je centralizacija crkve bila za njega značajna kao moćan alat “osrbljivanja novih teritorija u novoj državi”. Tu svoju ulogu taj alat nikada nije ni mijenjao. Kao što je u Sovjetskom savezu Ruska pravoslavna crkva još sedamdesetih godina prošlog vijeka njegovana u neruskim djelovima SSSR kao instrument rusifikacije, isti model se danas koristi u svojoj minijaturi i na Balkanu u vidu SPC”, jasan je Čanak.
Upozorava da, iako površnom posmatraču može djelovati da je u pitanju borba za imovinu (i prateća neplaćanja poreza), dubinski otpor leži u dokidanju značajnog instrumenta unitarnog projekta započetog od strane Aleksandra Karađorđevića, a nastavljanog dugom linijom raznih političkih opcija do Slobodana Miloševića, Vojislava Koštunice i ostalih naših savremenika.
“U političkoj praksi to znači antievropejstvo, antizapadni i suštinski antirazvojni i antidemokratski koncept u kojem će centralizovana naddržava volju sprovoditi silom, a centralizovana pravoslavna crkva tu silu opravdavati iz svog koruptivnog razloga”, ističe lider LSV-a u razgovoru za CdM.
Jasan odgovor Čanak ima i na pitanje kako gleda na propagandu koja se servira iz Srbije, te da li je ovo kraj velikosrpskim ambicijama u Crnoj Gori.
“Kad smo kod propagande, evo najsvježiji primer je vijest i objavljivanje spiska imena potpisnika ovog Apela protiv ugrožavanja mira u Crnoj Gori koja je na pojedinim propagandističkim portalima nazvana “listom vječnog srama”. Što se mene lično tiče, uz sve anateme SPC, daleko bih radije u pakao u tom društvu, nego u raj u koloni na čijem je čelu bio neki Irinej ili Amfilohije“, kategoričan je Čanak.
A što se tiče velikosrpskih ambicija, Čanak kaže da su one su u političkom smislu kao grip.
“Pojavljuju se ciklično pa ako se ne zna o čemu se radi odnesu nebrojene živote, kao “španska groznica” poslije Prvog svjetskog rata. Ili budu laka prehlada, ako se ljudi na vrijeme vakcinišu. Drugim riječima, takve ideje će se uz nadriljekare, vračare i zastupnike stava da je zemlja ravna ploča uvijek pojavljivati. Jedino im se nikada više ne smije dozvoliti da budu dominantni”, zaključio je u razgovoru za CdM Čanak.