Brajović: U Crnoj Gori imamo epidemiju hroničnih, nezaraznih bolesti

Sedmi april je bitan jer je to dan kada je stupio na snagu Ustav Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) koji je po prvi put u istoriji definisao, priznao i prepoznao zdravlje i to u smislu kao stanje potpunog fizičkog, duševnog i socijalnog blagostanja, ne samo odsustvom bolesti, kao osnovno ljudsko pravo, kazala je Mina Brajović, šefica kancelarije SZO u Crnoj Gori, gostujući u emisiji “Lice Podgorice” Gradske RTV.

“Ono što bih posebno istakla jeste da tokom svih ovih 75 godina, mnogo stvari smo i mi u SZO i naše zemlje članice i partneri naučili, ali jedna osnovna i krucijalna stvar jeste da samo ujedinjeni i kada djelujemo na temelju solidarnosti, na temelju nauke i naučnih saznanja, mi možemo da radimo za bolje zdravlje, za sve što je i slogan ovogodišnjeg Svjetskog dana zdravlja”, istakla je Brajović.

Nešto na šta je SZO izuzetno ponosna, objašnjava Brajović, jeste da je u proteklom periodu došlo do produženja očekivanog trajanja života, sa 46 na 73 godine na globalnom nivou.

“Za Evropu je to brojka od nekih 16 godina, to su impresivni rezultati. Drugo što bih potencirala jeste značaj vakcina i vakcinacije, programa imunizacije, jer je veliki broj vakcina bio razvijen, administriran, da pomenemo one za velike boginje, za male boginje, za dječiju paralizu… Danas možemo da kažemo da su iskorijenjene velike boginje, upravo zahvaljujući vakcinama, nadam se da smo na kraju tunela kada je riječ i o dječijom paralizi”, dodala je Brajović.

Ono što je za SZO važan podatak, ističe Brajović, jeste što su u proteklom periodu uvedeni i veliki broj dijagnostičko-terapeutskih intervencija, lijekova za liječenje i HIV-a, i tuberkuloze, ali i kancera.

“Uvijek kada pomenem kancer, volim da potenciram da je jedan od uzroka tih malignih oboljenja jeste zapravo pušenje i kada je riječ o pušenju i ako svijet proživljava jednu opštu pandemiju, da kažem i to da u Crnoj Gori svake godine od puštenja 2000 ljudskih života izgubimo u maloj Crnoj Gori, mi vidimo jedan dobar trend na globalnom nivou da je za nekih 30 procenata smanjena ta prevalenca pušenja”, dodala je Brajović.

Ima jedan vanredno važan međunarodni sporazum, naglašava Brajović, koji je okosnica uspješne priče SZO, a riječ je, objašnjava, okvirnoj konvenciji za kontrolu upotrebe duvana, koji je zapravo bio prvi ikada međunarodni sporazum koji je ispregovaran pod okriljem SZO.

Kada je riječ o izazovima, naglašava Brajović, podaci koji upućuju da je upravo danas kada je Svjetski dan zdravlja sa sloganom “Zdravlje za sve”, vidimo da veliki dio svjetske populacije može da razmšilja o tome zdravlju za sve samo u kategorijama apstrakcije.

“To je za njih samo floskula, jer vidimo da 30 procenata svjetske populacije nema dostupnost esencijalnim zdravstvenim servisima, dok sa druge strane dvije milijarde stanovnika, nažalost, suočeno je sa katastrofalno visokim izdvajanjima iz džepa. Što znači da moramo ovu našu združenu borbu i ujedinjeno djelovanje za zdravlje da inteziviramo”, istakla je Brajović.

U Crnoj Gori imamo epidemiju hroničnih, nezaraznih bolesti

Crna Gora, kao i veliki broj zemalja iz regiona i Evrope, ovaj dan dočekuje, bez sumnje, sa jednim čitavim setom izazova, smatra Brajović.

“Počeću od prvog najvažnijeg i najvećeg izazova, a to je ostvarivanje univerzalne zdravstvene zaštite. Crna Gora bilježi vanaredno visok nivo izdvajanja iz džepa građana za zdravstvenu zaštitu, za ljekove, koji je toliko visok da ne samo što predstavlja prepreku za ostvarivanje zdravstvene zaštite, već predstavlja i jedan faktor koji gura građanina u siromaštvo”, rekla je Brajović.

Zdravstveni sistem Crne Gore ovaj dan dočekuje sa visokim stepenom neracionalnosti i neefikasnosti, smatra Brajović.

“Postoji jedan veliki raskorak između onoga što se ulaže u zdravstveni sistem i onoga što su zapravo benefiti, i da je relativno jako niska efikasnost i efektivnost zdravstvenog sistema. Ono što smo vidjeli tokom pandemije COVID-a jeste da su zdravstveni radnici okosnica, to je jedan od najvažnijih resursa zdravstva”, dodala je Brajović.

Svi podaci upućuju da Crna Gora nema dovoljno ni ljekara, objašnjava Brajović, dodajući da je u donjoj trećini kada je u pitanju broj zdravstvenih radnika.

“U Crnoj Gori imamo jednu epidemiju hroničnih, nezaraznih bolesti, koje sa 94 procenta učestvuju u ukupnom mortalitetu u Crnoj Gori”, kazala je Brajović.

Crna Gora danas je značajno iznad prosjeka kada je riječ o prevalenciji pušenja u regionu i Evropi, ističe Brajović, dodajući da se konzumiraju značajne količine alkohola, da imamo epidemiju gojaznosti u populaciji djece.

“To su samo neki od statističkih podataka koji upućuju da u svim fazama života malo vodimo računa o zdravlju, i to nas podsjeća da se nedovoljno ulaže u promociju i prevenciju”, dodala je Brajović.

Ako želimo da budemo održivi i da unaprijeđujemo zdravlje, smatra Brajović, fokus mora da nam bude na svemu onome što je promocija zdravlja i što su preventivni programi, zaključila je ona.