Piše: Ivan Trajković
Kina je prošle sedmice lansirala novu svemirsku misiju, raketom “Long March 2F”. Raketa je lansirana iz svemirskog centra “Jiuquan” u pustinji Gobi, u Unutrašnjoj Mongoliji.
Svrha misije je novo testiranje tajnovitog “svemirskog aviona”, letelice bez ljudske posade, zapravo – robotizovane svemirske kapsule nove generacije. Ovakve letelice poleću u orbitu na raketi-nosaču, a vraćaju se na Zemlju poput aviona-jedrilice.
Kineski “svemirski avion” ili “CSSHQ” (kin. Chongfu Shiyong Hanhtian Qi, višenamenska eksperimentalna letelica) se lansira u posebnom modulu na vrhu rakete “Long March 2F”, koji se u gornjim slojevima atmosfere otvara, nakon čega letelica sopstvenim motorima nastavlja misiju u orbiti.
‘Na proizvodnoj traci i nova verzija’
Nakon završene misije, “CSSHQ” se vraća na avionsku pistu automatski, zahvaljujući naprednom računaru i softveru koji koriguje putanju deset puta u sekundi.
Iako se “CSSHQ” razvija još od 2014, prva zvanična misija je bila početkom septembra 2020. Zvanična namena je, po rečima Pekinga i tamošnje Nacionalne svemirske agencije (CNSA), “testiranje novih tehnologija za lansiranje u snemir, novih materijala za svemirske letelice, te načina za navigaciju u orbiti”.
Letelica se na Zemlju vraća u avio-bazu “Luozhong” u slanom basenu “Lop Nur” na severozapadu Kine. Za ovu namenu je dizajnirana i izgrađena nova sletna pista dužine pet kilometara. Peking je izuzetno tajnovit po pitanju “CSSHQ”, a javnosti je poznato jedino da je proizvodi državna vojno-tehnička korporacija “CASC”, te da jedna letelica može biti upotrebljena do dvadeset puta.
To tek treba da bude provereno u praksi, budući da je decembarska misija tek treća (nakon misija 2020. i 2022.). Pentagon veruje da je “na proizvodnoj traci” i nova verzija, namenjena za do šest članova posade (“taikonauta”, kako kinezi nazivaju astronaute).
Neki od stručnjaka veruju i da je pava namena “CSSHQ”, zapravo, praćenje aktivnosti svog “američkog originala”, letelice “X-37”, koja se takođe trenutno nalazi na tajnovitoj misiji u orbiti Zemlje. “Boeing X-37B”, kako glasi puno ime američkog “svemirskog aviona”, lansiran je nešto ranije u odnosu na kineski, 11. decembra, iz svemirske baze “Kennedy Space Center” na Floridi.
Ovo je i prva misija u kojoj je letelica lansirana komercijalnom raketom “Falcon Heavy” kompanije “Space X” (iza koje stoji milijarder Elon Musk). Inače, saradnja između “Space X” i Pentagona nije novost – ova kompanija godinama lansira različite vojne i špijunske satelite, obično iz baze “Vandenber AFB” (danas Vandenberg Space Force Base) u Kaliforniji. Muskova kompanija je nedavno takođe dobila i veliki tender američkog Ministarstva odbrane (DoD) za izgradnju vojnog satelitskog sistema za sigurnu komunikaciju, nazvanog “Starshield” (Zvezdani štit).
‘X’ je oznaka za ‘tajno’
Sama letelica “X-37B” se u “Boeingu” razvija još od 2006. godine, ali ideja za razvoj “višekratnog” svemirskog modula postoji još od početka sedamdesetih, iako u to vreme još nije bilo dovoljno razvijenih tehnologija (pre svega računara i sistema za navigaciju) koji bi to omogućile.
Kada je početkom osamdesetih godina “Space Shuttle” agencije NASA postao “redovni prevoz” do i iz Zemljine orbite, i Pentagon je nekoliko puta “zatražio prevoz”. Misije “STS-27” i “STS-28” su do danas obavijene velom tajne, a astronauti na obe su bili nekadašnji oficiri i vojni piloti. Tokom godina se saznalo da su ove misije imale za zadatak postavljanje u orbitu i servisiranje špijunskog satelita “USA-40”, kao i tajnog eksperimenta “Zadatak 469”, koji je proučavao uticaj svemirske radijacije na ljudsko telo. Ipak, “Space Shuttle” je bio preskup i prevelik, a nakon tragedije šatla “Challenger” 1986, Pentagon je odlučio da se počne sa razvojem “sličnog, ali jeftinijeg i sigurnijeg sistema”.
I zaista, “X-37B” zaista liči na minijaturni Space Shuttle bez ljudske posade, iako bi, na osnovu javno dostupnih informacija, u teoriji mogao da bude modifikovan za let dva astronauta. Sam dizajn letelice seže u 1999 godinu, kada je “Boeing Defense Systems” (vojni deo korporacije “Boeing”) dobio budžet od 192 miliona dolara za izgradnju “demonstracione letelice” (technology demonstrator). Tokom 2004, Pentagon je sve u vezi razvoja “X-37B” stavio pod najstrožiju državnu tajnu (Above Top Secret), te projekat premestio pod “Agenciju za razvoj naprednih tehnologija” (DARPA).
Prvi operativni let protipa je bio u junu 2005 iznad pustinje Mojave u Kaliforniji. U martu 2006, “X-37B” je prvi put leteo uz pomoć svojih kompjutera i digitalne veze sa bazom. Narednih godina će čitav projekat ponovo biti prebačen pod Američko vazduhoplostvo (USAF), u okviru šireg “OTV” programa razvoja novih svemirskih letelica. U oktobru 2014 su Pentagon i agencija NASA potvrdili da postoje dve potpuno opremljene i testirane letelice “X-37B”, koje se, interesantno, nalaze u istim hangarima “OPF” u svemirskom centru Kennedy, koje je nekada koristio program “Space Shuttle”.
Misterija unutar misterije
Poput kineskog “CSSHQ”, i “X-37B” je obavijen velikom tajnošću. Tačni podaci o nameni, sistemu propulzije, materijalima i teretu koje nosi u orbitu su predmet već pomenute “najviše tajne”. Ipak, tokom godina, vojni stručnjaci su iz javno dostupnih fotografija u medijima primetili da osoblje koje radi na pripremi “X-37B” za let ili proveri sistema nakon završene misije nosi zaštitnu opremu tzv. “4 nivoa” (Hazmat 4/Level-A). Ovakvi zaštitni skafanderi i sistemi za prečišćavanje vazduha se najčešće koriste za biološku zaštitu od najopasnijih virusa i bioloških agenasa, a nešto ređe u radu sa radioaktivnim i hemijskim supstancama.
Iako Pentagon to uporno demantuje, postoji i velika mogućnost da “X-37” testira nove vrste nuklearnog “orbitalnog oružja” ili neke druge vrste naprednih vojnih sistema. Pre dve godine, direktor ruskog projektnog biroa Almaz-Anteya, Jan Valentinovič Novikov, javno je ustvrdio da je “X-37B” zapravo “američki svemirski bombarder”, te da može da nosi potpuno novu vrstu nuklearnog oružja.
Novikov bi trebalo da zna, budući da je korporacija Almaz-Antej pod direktnom kontrolom Kremlja, i proizvodi napredne sisteme za protiv-vazdušnu odbranu, krstareće rakete, kao i delove za ruski svemirski program i agenciju “Roscosmos”.
Novikov je takođe tvrdio i da je “X-37 manja verzija vojnog šatla bez posade, namenjen špijunaži ili kao nosač za nuklearno oružje, te da postoji i veća verzija, koja može da nosi do šest nuklearnih oružja nove generacije”. Pentagon ove navode nije ni potvrdio, niti demantovao – zapravo, u potpunosti je ignorisao tvrdnje Novikova.
Svaka cast Gospodine. Respekt.