Petoro bugarskih državljana našlo se pred sudom u Londonu, povodom optužbi da su u Velikoj Britaniji špijunirali za Rusiju. Svi su se branili ćutanjem, prenosi BBC na srpskom jeziku.
Orlin Rusev, Bizer Džambazov, Katrin Ivanova, Ivan Stojanov i Vanja Gaberova navodno su skovali zavjeru kako bi prikupljali informacije koje bi mogle da budu od koristi britanskim neprijateljima.
Grupa je optužena i da je organizovala operaciju praćenja u Crnoj Gori, što je uključivalo pravljenje lažnih identifikacionih kartica za novinare. Optuženi su za udruživanje u skupljanju informacija između avgusta 2020. i februara 2023. koje bi mogle da budu korisne neprijatelju. Optuženi su navodno radili u operativnoj špijunskoj ćeliji za ruske bezbjednosne službe, a to je uključivalo i praćenje i nadgledanje meta.
Oni se nisu pojavili u sudu, već su se na suđenje uključili preko video linka iz četiri različita zatvora.
Svi su se branili ćutanjem, a govorili su samo kako bi potvrdili njihova imena i datume rođenja.
Terete su da su posjedovali krivotvorena lična dokumenta i navodno su znali da su lažna.
Među dokumentima su pasoši, lične karte i druge isprave Velike Britanije, Bugarske, Francuske, Italije, Španije, Hrvatske, Slovenije, Grčke i Češke.
Pripadnici policije za borbu protiv terorizma uhapsili su ih u februaru prema Zakonu o službenim tajnama.
To su:
Orlin Rusev, 45, iz Grejt Jarmuta, Norfolk;
Bizer Džambazov, 41, iz Haroua, sjeverozapadni London;
Katrin Ivanova, 31, na istoj adresi u Harou;
Ivan Stojanov, 31, iz Grinforda, zapadni London;
Vanja Gaberova, 29, iz Čurčveja, sjeverozapadni London.
Obrazlažući optužbe, tužiteljka Ketrin Selbi rekla je Rusev organizovao „operativno središte za špijunažu” u Velikoj Britaniji.
Njegova kućna adresa bila je sada zatvoreni pansion na obali mora u Grejt Jarmutu.
Rusev je navodno organizovao i rukovodio špijunskim operacijama ćelije iz Velike Britanije.
Navodno su se takve operacije odvijale u Velikoj Britaniji i Evropi.
Optuženi su i da su zavjeru skovali u saradnji sa „čovjekom poznatim kao” Jan Marsalek, protiv kojeg nije podignuta optužnica.
Tužilaštvo tvrdi da je Rusev od njega dobijao zadatke.Marsalek je Austrijanac i poznat je kao bivši direktor kompanije Vajerkard, a za njim je raspisana i potjernica u Njemačkoj zbog sumnji da je počinio prevaru u ime te firme.
Vjeruje se da je uspio da pobjegne do aerodroma na jugu Beča, a onda je privatnim avionom odletio u Bjelorusiju.
Navodno je trenutno u Rusiji.
I Rusev ima istoriju poslovanja u Rusiji.
On se preselio u Veliku Britaniju 2009. godine, gdje je tri godine radio kao tehničar.
Na njegovom profilu na Linkdinu navodi se da se bavio obavještajnim podacima o signalima, što podrazumijeva i presrijetanje komunikacija ili elektronskih signala.
Rusev, čija je najnovija adresa pansion na obali mora u Grejt Jarmutu, na profilu navodi da je nekada bio savjetnik u bugarskom Ministarstvu energetike.
U Harou, bivše komšije opisuju Džambazova i Ivanovu kao par.
On je radio kao vozač u bolnicama, a Ivanova na profilu na Linkdinu navodi da je laboratorijski asistent u privatnom zdravstvenom sektoru.
Njih dvoje, koji su se preselili u Veliku Britaniju prije otprilike deceniju, vodili su organizaciju za pružanje usluga Bugarima, poput upoznavanja sa kulturom i normama britanskog društva.
Prema bugarskim državnim dokumentima na internetu, oni su takođe radili u izbornim komisijama u Londonu koje olakšavaju glasanje bugarskoj dijaspori za izbore u matici.
U razgovoru za BBC, njihove komšije kažu da je par ranije živio u njihovoj blizini i da su im donosili pite i kolače.
Rekli su i da su njihovu kuću u Harou, detektivi pretraživali više od nedjelju dana.
Pojačane provjere uvedene su poslije nekoliko incidenata u koje su bili umiješani operativci ruske obavještajne službe.
Oni su 2018. godine pokušali da ubiju bivšeg dvostrukog agenta Sergeja Skripalja i njegovu ćerku Juliju Solsberiju u Viltširu, koristeći smrtonosti nervni agens Novičok.
Skripalj i njehova ćerka, kao i detektiv Nik Bejli liječeni su u bolnici i mogli su da umru.
Kasnije te godine, mještanka Don Stardžiz. koja nije bila povezana sa Skripaljima, umrla je pošto je bila izložena nervnom agensu ostavljenom u bočici parfema u Viltširu.
Bivši ruski obaveštajac Aleksandar Litvinjenko ubijen je u Londonu pošto su ga otrovale ubice koje su radile za Rusiju.