Izvještaj EK: Odnosi Srbije sa susjedima zategnuti i izazovni

Stopa usklađenosti Srbije sa evropskom zajedničkom spoljnom politikom je “značajno smanjena” i od 64 odsto, koliko je obilježila u 2020, usklađenost je pala na 45 odsto. Ovo su nalazi Evropske komisije u najnovijem godišnjem paketu proširenja koji će biti objavljen 12. oktobra.

U nacrtu izvještaja, u koji Radio Slobodna Evropa (RSE) ima uvid, se podvlači da se Srbija nije uskladila sa sankcijama protiv Rusije, koje je Evropska unija (EU) uvela Moskvi kao odgovor na agresiju u Ukrajini.

“Niz akcija i izjava Srbije je bio u suprotnosti sa spoljnopolitičkim stavom EU. Od Srbije se očekuje da kao prioritet ispuni obaveze i progresivno se uskladi sa restriktivnim merama EU u skladu sa pregovaračkim okvirom Srbije”, navodi se u dokumentu.

Odnosi sa susjedima zategnuti i izazovni

Što se tiče regionalne saradnje, u izvještaju o Srbiji se ocjenjuje da je zemlja ostala posvećena unaprjeđenju bilateralnih odnosa.

Međutim, spominje se da su odnosi sa sa Hrvatskom “sve više zategnuti uz povremene političke sukobe.”

Odnosi Srbije sa Crnom Gorom se u dokumentu ocjenjuju “izazovnim”, ali se naglašava da su obje strane nagovijestile veću spremnost za resetovanje odnosa i napore na rješavanju otvorenih pitanja.

Dogovor sa Kosovom ključan i hitan

Poseban odlomak se odnosi na proces normalizacije odnosa sa Kosovom.

Spominje se da je u proteklom periodu došlo do susreta glavnih pregovarača i jedan sastanak na nivou lidera, odnosno predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i premijera Kosova, Aljbina (Albin) Kurtija.

Ipak, dodaje se da nema konkretnog napretka u pregovorima o sveobuhvatnom i zakonski obaveznog sporazuma.
Putem ovog dokumenta pozivaju se Kosovo i Srbija da se “bez daljeg odlaganja” konstruktivno angažuju i unaprede pregovore o sveobuhvatnom, pravno-obavezujućem sporazumu o normalizaciji.

Postizanje takvog sporazuma je “hitno i ključno”, navodi se u izvještaju, kako bi Kosovo i Srbija mogli da napreduju na evropskom putu.

Ograničen napredak u borbi protiv korupcije, loša ocjena u borbi protiv organizovanog kriminala

Kada je riječ o borbi protiv korupcije, u izjveštaju se naglašava da je Srbija učinila samo “ograničeni napredak”.

Sa tim u vezi, spominje se da je broj novih istraga i konačnih presuda povećan u 2021. u poređenu sa godinom ranije, ali da je pao broj prvostepenih optužnica.

Na polju borbe protiv korupcije se ocjenjuje da je obilježen neki napredak.

Naglašava se da je neznatno povećan broj optužnica i prvostepenih presuda u slučajevima visokog profila.

Navodi se da Srbija treba da pojača prevenciju i suzbijanje korupcije te poveća konačnu konfiskaciju imovine u predmetima visokog profila.

“Oni sektori koji su najranjiviji korupciji zahtijevaju ciljane procjene rizika i posvećene akcije”, ocjenjuje se u dokumentu.

Lošu ocjenu je Srbija dobila i po pitanju borbe protiv organizovanog kriminala gdje se kaže da je obilježen samo “ograničen napredak”.

Spominje se da je u proteklom periodu povećan broj novih istraga i konačnih presuda ali da je opao broj optužnica i prvostepenih presuda. Takođe se kaže da je ograničen broj zaplijena i konačnih konfiskacija.

Priznaje se da je nivo razumijevanja i pristup konfiskaciji poboljšan što bi, kako se navodi u izvještaju, trebalo da dovede do boljih rezultata u budućnosti.

Nema napretka u slobodi izražavanja

Nikakav napredak nije obilježen u slobodi izražavanja, stoji u izvještaju o Srbiji.

Stručnjaci Evropske komisije u izvještaju podvlače da su zabrinjavajući slučajevi prijetnji i nasilja nad novinarima, te se naglašava da treba dodatno ojačati u praksi nesmetano ostvarivanje slobode izražavanja.

U dokumentu se podsjeća da je Regulatorno tijelo za elektronske medije (REM) dodijelilo sve četiri nacionalne frekvencije istim televizijskim kanalima kao i u prethodnom periodu, u kom su svi dobijali opomene od REM-a zbog kršenja zakonskih obaveza.

U izvještaju se ponavlja ocjena Misije Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) i Kancelarije za demokratske institucije i ljudska prava (ODHIR) nakon izbora u Srbiji da je javni servis ravnopravno pokrivao aktivnosti kampanje svih učesnika, ali je pružio ogromnu nekritičku pokrivenost javnim zvaničnicima koji su takođe bili kandidati na izborima.

Kontradiktorna komunikacija vlasti o Europrideu

U poglavlju koje se odnosi na osnovna prava, veliki dio se posvećuje organizaciji Europride u Srbiji 17. septembra za koje se tvrdi da je održavanje manifestacije bilo neizvjesno do poslednjeg trenutka.

Sa tim u vezi, ocjenjuje se da je komunikacija vlasti oko ove manifestacije bila “kontradiktorna”.

“Dok su vlasti održavale kontakte sa organizatorima kako bi pronašli rješenje, ostali su neobavezni u pogledu održavanja parade sa zvaničnom dozvolom”, navodi se u izvještaju Evropske komisije za Srbiju.

Paket proširenja zajedno sa odvojenim izvještajima za svaku državu treba da usvoji kolegijum Evropske komisije.

Izvještaji o svakoj zemlji pojedinačno pokrivaju period od godinu dana.