Dva američka borbena aviona preletjela su u ponedeljak Bosnu u znak podrške zemlji uoči nacionalističke parade u vojnom stilu koju su planirali srpski separatisti u vrijeme visokih tenzija, piše ugledni novinar i urednik Džulijan Borger u Gardijanu.
Američka ambasada u Sarajevu saopštila je da je let avionima F16 zajednička vježba sa bosanskim snagama, kao i „demonstracija posvećenosti SAD“ obezbjeđivanju teritorijalnog integriteta BiH u uslovima „secesionističke aktivnosti“.
Mlaznjaci su letjeli iznad gradova na sjeveroistoku Tuzle i Brčkog, ali su se navodno mogli čuti i u Banja Luci što će biti u fokusu planiranih komemoracija za danas povodom 32. godišnjice proglašenja Republike Srpske.
Proslave, koje uključuju paradu paravojnih snaga, gest su prkosa bosanskoj državnosti. Ustavni sud zemlje ih je zabranio kao diskriminatorne prema nesrbima. Proglašenje Republike Srpske u januaru 1992. pokrenulo je građanski rat i kampanju etničkog čišćenja Muslimana i Hrvata, u kojoj je ubijeno 100.000 ljudi.Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, u govoru uoči praznika, je ponovio svoj dugogodišnji stav da je „cilj srpskog naroda srpska država na ovim prostorima“.
Dodik je dobio podršku od predsjednika susedne Srbije Aleksandra Vučića, koji je najavio da će u utorak uveče u Beogradu biti upriličen vatromet, kao i u Banjaluci i drugim gradovima Republike Srpske.
Ovogodišnja parada dolazi u jeku sve većeg broja napada i prijetnji povratnicima, posebno bošnjačkim i hrvatskim povratnicima u Republiku Srpsku. U nedjelju su dvojica Srba uhapšena jer su pucali iz oružja dok su se vozili pored bošnjačke zajednice u Srebrenici, poprište masakra više od 8.000 uglavnom bošnjačkih muškaraca i dečaka 1995. za koji je Haški tribunal ocijenio da predstavlja genocid.
Muškarci su pušteni u ponedjeljak nakon protesta Srba predvođenih pravoslavnim sveštenstvom i srpskim gradonačelnikom Srebrenice.„Među povratnicima postoji pravi osjećaj nečega čega smo se dugo plašili, da Dodikov politički avanturizam počinje da rađa nasilje“, kaže Jasmin Mujanović, politikolog i autor nedavno objavljene knjige“ Bošnjaci: Nacionalnost posle genocida“.
U svom saopštenju od ponedjeljka, američka ambasada je navela da će Vašington „reagovati“ ako neko pokuša da se otcijepi od Bosne i time prekrši državni ustav i Dejtonski mirovni sporazum iz 1995. kojim je okončan rat u Bosni.
Međutim, Dodik je često bio u stanju da prkosi ustavu i zapadnim podržavaocima Bosne. Broj snaga EU smanjen je u protekle dvije decenije sa 7.000 na nešto više od 1.000.„Ovo je problem odvraćanja“, rekao je Haris Imamović, politički analitičar i bivši savjetnik bosanskog Predsjedništva. „Zapadni donosioci odluka jednostavno nemaju mehanizme odvraćanja. Oni nemaju čvrstu moć.“
Mujanović je rekao da su letovi F16 dobrodošli, ali nedovoljan signal američke odlučnosti.
„Mislim da ovo ne znači značajnu promjenu u politici SAD“, tvrdi on. „Ali u najmanju ruku, to je neka vrsta priznanja od strane američkih zvaničnika da su izgubili piar bitku, u smislu da niko više ne shvata američke prijetnje veoma ozbiljno“.
On je rekao da je kredibilitet SAD narušen politikom pomirenja prema separatističkim Srbima i Hrvatima u Bosni, na primer odobravanjem stvaranja državne vlade prošle godine koja im je dala značajna ovlašćenja i stavila ministarstvo bezbjednosti pod kontrolu jednog od Dodikovih političkih partnera. Mujanović je takođe zamjerio Vašingtonu što nije osudio Vučića za namještanje izbora u Srbiji prošlog mjeseca.
Dodik je sankcionisan od strane SAD zbog korupcije i Velike Britanije zbog podrivanja „legitimnosti i funkcionalnosti“ bosanske države.
„Iako je zajednička operacija američkog ratnog vazduhoplovstva i bosanske vojske dobrodošla kao sredstvo odvraćanja, moramo da idemo dalje“, rekla je Ališa Kerns, predsjednica odbora za spoljne poslove britanskog parlamenta koja je predvodila napore ka sankcionisanju Dodika 2022.
„Želim da vidim da se Velika Britanija ponovo pridružuje EUFOR-u, NATO trupe stacionirane u Brčkom i da se EU konačno pridruži Britaniji i SAD u sankcionisanju Dodika i njegovih prijatelja“, navela je.
U svom dnevniku pred smrt 1992. godine pisao je o braniteljima srpstva i “Srbima po profesiji”. „Bašibozluk, bagra i brabonjci ustali da obnove Dušanovo carstvo. Srbi su samo protiv onoga ko bi hteo da ih makar malo opameti, a oduševljeno kliču svakome ko ih još više zaglupljuje, unazađuje i unesrećuje. Žalosno je što su Srbi u civilizacijskom i kulturnom pogledu ostali na nivou na kome su bili pre sto godina. Oni nisu u sukobu sa svetom, već sa samima sobom, vraćajući se na šajkaču i opanak iz kojih su jedva izašli. Bio sam i ostao Srbin, ali nisam bolesna zadribanda… Pročitaj više »