U Evropskom parlamentu (EP) u utorak 18. aprila zaokružen je proces odlučivanja o viznoj liberalizaciji za građane Kosova.
Na plenarnoj sjednici evropski poslanici su odobrili ukidanje viznog režima Kosovu. Radi se o posljednjem u lancu glasanja koji je otpočeo početkom ove godine.
Nakon glasanja u Evropskom parlamentu, u srijedu 19. aprila će biti održana ceremonija potpisivanja pravnog akta gdje će učestvovati predstavnici EP i Saveta ministara EU – dvije institucije koje odobravaju ukidanje viznog režima za jednu zemlju.
Objavljivanjem u Službenom glasniku Evropske unije (EU) koje slijedi 20-tak dana kasnije, odluka o viznoj liberalizaciji stupa na snagu.
Međutim, kosovski građani treba da čekaju početak naredne godine da bi uživali bezvizni režim sa evropskim zemljama.
Putovanje bez viza od 1. januara 2024. godine
Prvi dan naredne godine je trenutak kada će državljani Kosova moći da putuju slobodno u Šengen zoni. Prema odluci koja je usaglašena u decembru prošle godine, do ukidanja viznog režima za Kosovo će doći paralelno sa funkcionisanjem Informativnog sistema ETIAS, ali ne kasnije od 1. januara 2024 godine.
Kada je odluka usaglašena, mislilo se da će sistem ETIAS biti funkcionalan 1. novembra 2023. godine. Međutim, sada je već izvjesno da se funkcionalnost ETIAS-a odlaže do kasnije naredne godine.
U skladu sa odlukom o Kosovu, građani zemlje imaju krajnji rok, odnosno 1. januar naredne godine kada bi najkasnije mogli da putuju bez viza.
Vize u svijetlu agresije na Ukrajinu
Evropska komisija je još 2018. godine preporučila ukidanje viznog režima sa Kosovom, međutim politička odluka je bila talac unutrašnjih problema u pojedinim državama članicama.
Nakon nekoliko godina zastoja, pitanje viza je ponovo oživjelo kada je u svijetlu ruske agresije protiv Ukrajine, EU preduzela nekoliko pozitivnih koraka prema regionu kako bi se pokušali smanjiti ruski uticaj i posljedice rata u Ukrajini.
Tako je EU odlučila da otvori pristupne pregovore sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom, te dodijeli kandidatski status za Bosnu i Hercegovinu.
U tom kontekstu, oživljavanje procedure vizne liberalizacije za Kosovo, predstavljalo je logičan korak.
Ravnopravni sa ostalima u regionu
Ukidanjem viznog režima, Kosovo se pridružuje ostalim zemljama regiona, čiji građani već više od jedne dekade uživaju slobodu kretanja.
Srbija, Crna Gora i Sjeverna Makedonija nemaju vizni režim od decembra 2009. godine, a Albanija i Bosna i Hercegovina su prešle na takozvanu bijelu Šengen listu u decembru 2010. godine.
Proces liberalizacije sa Kosovom je trajao najduže u upoređenju sa ostalim zemljama Zapadnog Balkana.
U junu 2012. godine, zemlja je dobila Mapu puta.
Evropska komisija je u sred procesa, 2016. godine dodala još jedan uslov koji se odnosio na ratifikaciju granice sa susjednom Crnom Gorom.
Godine 2018. je Evropska komisija zaključila da je Kosovo ispunilo sve uslove i zatražila od država članica EU da odobre viznu liberalizaciju.
Države članice su se tome odazvale tek krajem 2022. godine, kada su počele procedure donošenja konačne odluke.
O viznoj liberalizaciji odlučuju dvije evropske institucije: Evropski parlament i Savjet ministara EU.
Ministri država članica EU su u martu izglasali viznu liberalizaciju.
Glasanjem u Evropskom parlamentu i potpisivanjem pravnog akta se završavaju sve relevantne procedure za ukidanje viznog režima.