Vučić prijeti cijeloj Crnoj Gori i dijelu Kosova, oružani sukobi više nego mogući na Balkanu

Piše: Daniel Server (peacefare.net)

Stvari se raspadaju na Balkanu, gde je više od dvije decenije vladao kakav-takav mir. Rat u režimu 1990-ih je malo vjerovatan. Niko ne može da izdrži sukob poput onog u Bosni koji je trajao više od tri godine.

Niti snage koje predvodi NATO na Kosovu ne bi tolerisale punu srpsku invaziju na cijelu njegovu teritoriju. Ali nestabilnost, oružani sukobi, etnički sukobi i disfunkcija su više nego mogući. Vjerovatni su. Politike i prakse SAD i EU ne pomažu.

Dodik prijeti Bosni i Hercegovini otcjepljenjem

Milorad Dodik se vratio kao predsjednik većinskog srpskog entiteta (Republike Srpske) i nastavio da krči svoj put ka nezavisnosti, de facto ako ne i de jure. Od nedavnih poteza dva su značajna.

Skupština RS usvojila je zakon kojim se poništava nadležnost bosanskog pravosudnog sistema. Osim toga, sam Dodik je izjavio da će visoki predstavnik međunarodne zajednice, odgovoran za Dejtonski mirovni sporazum, biti uhapšen ako uđe na teritoriju RS.

Oba poteza krše i duh i slovo Dejtonskog sporazuma.

Dodik je takođe ojačao policijske snage RS, dobio dovoljno naoružanja i finansija od Rusije i uspješno angažovao Mađarsku da blokira sve sankcije EU koje bi Brisel mogao da predloži.

Vašington ga je sankcionisao i zbog njegovog osporavanja Dejtona i zbog očite korupcije. Ali nedostatak jedinstvenog odgovora Zapada poziva na nove kriške salame. Tako je i Dodikov topliji odnos sa Beogradom, koji teži „srpskom svetu“ koji uključuje srpsko stanovništvo susjednih zemalja.

Vučić prijeti dijelu Kosova

Još ozbiljnija prijetnja je na Kosovu. Srbija već kontroliše četiri opštine sa srpskom većinom sjeverno od rijeke Ibar. Uz ohrabrenje Beograda, tamošnji Srbi su napustili kosovske institucije, bojkotovali nedavne izbore i pobunili se protiv postavljanja nesrpskih gradonačelnika koji su izabrani.

Srbija je bila kidnapovala trojicu kosovskih policajaca, mobilisala vojsku duž granice, zastrašivala Srbe da napuste Kosovske bezbjednosne snage, zaprijetila Sjevernoj Makedoniji i Crnoj Gori jer su priznale nezavisnost Kosova, i odbacila sporazume postignute sa Prištinom za koje SAD i EU tvrde da su pravno obavezujući.

Amerikanci i Evropljani su odgovorili samo blagim verbalnim ukorima.

To nije tako za Prištinu, koja je osjetila posljedice zbog svog insistiranja na postavljanju gradonačelnika nesrba u njihove kancelarije i raspoređivanja paravojne policije kao odgovor na nerede.

Iako je na sjeveru Kosova sada mirno, diplomate SAD i EU i dalje insistiraju za povlačenje kosovske policije sa suverene teritorije Kosova.

U međuvremenu, predsjednik Srbije Vučić je bio zauzet pokušajima da spriječi Ukrajinu da prizna nezavisnost Kosova što je jasno kršenje sporazuma za koji Evropljani i Amerikanci kažu da je obavezujući.

Vučić prijeti i cijeloj Crnoj Gori

Situacija je još manje zdrava u Crnoj Gori članici NATO-a. Nedostaje joj vlada nakon junskih izbora. Predsjednik želi rusofilske političke stranke u vladi. Mandatar to ne čini, ali se i opire dovođenju bivše vladajuće stranke, Demokratske partije socijalista (DPS).

Rezultat će biti ili vlada sa malom većinom u parlamentu ili novi izbori. Na svakim novim izborima Srbija će učiniti sve da podrži rusofile, koji su takođe prosrpski orijentisani.

Očigledno rješenje bi bila koalicija između Evrope sad!, pobjednika junskih izbora i DPS, koji je takođe proevropski orijentisan. Ali Beograd će izvršiti ogroman pritisak na predsjednika i mandatara da spriječi takvu kombinaciju.

Srbija vidi mogućnost da povrati de facto, ako ne i de jure, kontrolu nad cijelom Crnom Gorom. To bi eliminisalo potencijalnog rivala za članstvo u EU a time bi i članstvo Crne Gore u NATO-u postalo praktično mrtvo slovo na papiru. Podgorica bi i dalje bila članica, ali bi služila ruskim interesima.

Slijepi za očigledno

Izvori prijetnji miru, stabilnosti i napretku Balkana ka EU su jasni. Leže u Banjaluci i Beogradu, koje podržava Moskva. Ali Brisel i Vašington ostaju slijepi za očigledno. Oni i dalje pokušavaju da usmjeravaju Bosnu, Kosovo i Crnu Goru u pravcima kojima većina ne želi da ide. Neuspjeh je opcija.

Vrijeme je, zaključuje Server, da se ponovo procijeni i ispravi kurs. Demokratija i vladavina prava to zahtijevaju.