Izbori su bili konkurentni i adekvatno sprovedeni, a osnovne slobode su poštovane tokom kampanje. Pravni okvir ima brojne praznine i nejasnoće koje podrivaju njegovi efektivnost. Organ za sprovođenje izbora su radili transparentno, zaključci su zajedničke posmatračke misije Kancelarije OEBS-a za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR), Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope (PSSE) i Evropskog parlamenta (EP) o predsjedničkim izborima u Crnoj Gori.
“Međutim, politizacija i nedostatak inkluzivnosti u procesu potvrđivanja kandidata su umanjili javno povjerenje. Potvrđeni kandidati su imali jednake mogućnosti tokom kampanje. Izbori su održani tokom institucionalne krize i političkog ćorsokaka, dok je nedostatak funkcionalnog Ustavnog suda tokom većeg dijela procesa ostavilo ključne aspekte izbora bez sudskog razmatranja”, navodi se u zaključcima.
Kako su naveli, zabrinutost oko potencijalnog uticaja stranih televizijskih programa na izbornu kampanju i dalje traju.
“Regulativa o finasiranju kampanja omogućava zaobilaženje ograničavajući odgovornost. Medijsko okruženje je slobodno i dobro regulisano, a javni emiter je ispoštovao zakonske preduslove i ponudio balansiranu pokrivenost kampanje. Međutim, ograničena gledanost, njegovog programa posvećenog izborima i pristrasnost prikazana u privatnim medijima umanjili su mogućnost birača da naprave informisan izbor”, navode u saopštenju.
Izborni dan je, ističu, bio miran, uz nekoliko izolovanih incidenata na biračkim mjestima. Procedura glasanja je ocijenjena pozitivno na najvećem broju posmatranih biračkih mjesta, iako tajnost glasanja nije uvijek bila zaštićena. Procedura prebrojavanja je, naglasili su, ocijenjena manje pozitivno, uglavnom zbog omaški u bitnim sigurnosnim provjerama, ali je proces tabeliranja ocijenjen pozitivno.
Istakli su da su izbori održani tokom tekuće institucionalne i ustavne krize i usred političkog ćorsokaka.
“Nakon parlamentarnih izbora 2020., dvije uzastopne vlade morale su podnijeti ostavke nakon izglasavanja nepovjerenja, iako je druga ostala na funkciji zbog nemogućnosti imenovanja nove vlade. U septembru 2022. i Predsjednik i parlamentarna većina su se međusobno optuživali za kršenje Ustava. Iz Skupštine je zaprijećeno da će razriješiti predsjednika, a predsjednik je zauzvrat zaprijetio raspuštanjem Skupštine.
Ustavni sud nije imao kvorum od septembra do 27. februara, ostavljajući nekoliko važnih predmeta i ustavnih pitanja za razmatranje. na čekanju. Tokom cijele kampanje nastavili su se pozivi za vanredne parlamentarne izbore kao izlaz iz političke krize.16. marta Predsjednik je raspustio Skupštinu i sljedećeg dana zakazao izbore za 11.jun”, navodi se u zaključcima posmatračke misije Kancelarije OEBS-a za demokratske institucije i ljudska prava (ODIHR), Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope (PSSE) i Evropskog parlamenta (EP) o predsjedničkim izborima u Crnoj Gori.
Organi za sprovođenje izbora su efikasno vodili izborne pripreme i ispoštovali većinu zakonskih rokova.
“Državna izborna komisija (DIK) je funkcionisala kolegijalno kada je raspravljala o tehničkim pitanjima, ali većina članova glasala je po političkom principu o ključnim odlukama, uključujući podobnost kandidata, podrivajući povjerenje zainteresovanih strana u organe za sprovođenje izbora. Sveukupno gledano, DIK je osigurao transparentnost, ali nije dozvolio posmatračima da posmatraju provjeru potpisa podrške. Opštinske izborne komisije (OIK) nisu u potpunosti osigurale transparentnost svog rada, u skladu sa zakonom. Zakon ima za cilj da obezbijedi određenu političku ravnotežu izbornoj komisiji, ali ne sprječava većinsko članstvo jedne stranke ili koalicije u nižim komisijama”, saopštili su.
Sve u svemu, kako se navodi u zaključcima, potvrđivanje kandidata nije bilo inkluzivno.
“DIK nije potvrdio kandidaturu g. Spajiću, pozivajući se na kontradiktorne podatke u vezi sa njegovim državljanstvom i prebivalištem, uprkos dostavljanju dokumentacije propisane Zakonom. Ova odluka nije bila u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom, a način na koji je njegova kandidatura tretirana u suprotnosti je sa međunarodnim standardima”, navodi se u zaključcima.
Dok je tabeliranje pozitivno ocenjeno u većini OIK-a, DIK nije objavio djelimične rezultate u izbornoj noći ograničavajući transparentnost.
Više od polovine posmatranih biračkih mjesta nisu bila pristupačna osobama sa invaliditetom.
Preliminarne zaključke možete pogledati na ovom linku.