Guranje kontroverznih tema pod tepih ili njihovo korišćenje za nacionalne i dnevnopolitičke teme nije samo odlika trenutne vlasti, već sastavni dio mentaliteta crnogorskog društva, a istorija 90-ih potisnuta je u udžbenicima istorije i to se mora promijeniti, poručio je istoričar i koordinator Udruženja profesora istorije Crne Gore (HIPMONT) Miloš Vukanović.
On je juče u prostorijama Centra za građansko obrazovanje predstavio analizu „Kako vidimo 90-e“, koju je ovo udruženje uradilo da bi uticalo na promjenu pristupu predavanju istorije i predstavljanja postjugoslovenskih država.
Suočavanje
– Ovaj materijal je produkt višegodišnjeg rada Udruženja profesora istorije. Metodičke preporuke i dodatna obrazovna pomagala su rezultat rada regionalnog tima istoričara, nastavnika istorije i metodičara nastave istorije. Dio ovog tima bili su i istoričari i nastavnici iz Crne Gore – pojasnio je Vukanović.
Projekat su, kako kaže, uradili jer naš obrazovni sistem „uveliko pokušava da ignoriše edukaciju o ratnim dešavanjima i zločine koje su pratili raspad Jugoslavije, kako u regionu tako i u Crnoj Gori“.
– Kao i mnogi drugi elementi iz naše prošlosti, crnogorskom društvu je jednostavnije da loše stvari stavi pod tepih nego da se suoči s njima. Ovim se održava decenijski kontinuitet u crnogorskom društvu nesuočavanja sa prošlošću – istakao je Vukanović.
Rekao je da analiza koju su uradili može da se posmatra kao priručnik nastavnicima istorije.
– Prvi dio predstavlja pregled istorije Crne Gore od početka 90-ih do sticanja nezavisnosti 2006. godine i tu su prezentovana kratka poglavlja svih zločina koji su počinjeni na njenoj teritoriji ili od strane njenih građana, a prepoznao ih je međunarodni ili crnogorski pravosudni sistem. Te podatke, nedovoljno, prati i pregled stradanja crnogorskih građana tokom ovog perioda i slabo stanje u procesu objedinjavanja podataka o toj temi – navodi Vukanović.
Problemi
Istakao je da to koliko su devedesete zastupljene u obrazovnom sistemu govori i obaranje udžbenika za četvrti razred srednje škole 2008. godine koji je, kako je naglasio, nesvakidašnje za Crnu Goru, ujedinio vlast i opoziciju.
– Takav potez vlasti uputio je jasnu poruku da ona ne želi da se na adekvatan način bavi problemima iz prošlosti iz jednostavnog razloga potiskivanja sopstvene odgovornosti. Sa druge strane, revolt opozicije, prije svega zbog navođenja uloge Srpske pravoslavne crkve, stvara utisak da veći dio crnogorskog društva ne želi da se suoči sa događajima i posljedicama 90-ih izvan okvira već stvorenih decenijskim propagandama i faktografskom samoizolacijom – istakao je Vukanović.
Prema riječima profesora istorije i člana HIPMONT-a Igora Radulovića, period devedesetih stavljen je u zapećak na više načina – izučavanjem na kraju srednje i osnovne škole i njenim reduciranjem na jedan čas sedmično.
– To ne treba da bude alibi za profesore što se ovom temom ne bave. Evropska komisija u jednom svom izvještaju istakla je značaj predavanja istorije u poslijeratnom društvu, jer je to jedna od kategorija koja može doprinijeti zajedničkom prevazilaženju „duhova iz prošlosti“. U tom kontekstu, tema kao što su ratovi devedesetih ne smije biti zanemarena, već o njoj treba razgovarati – naveo je Radulović.
Naglasio je da je obaveza svakog intelektualca i profesora da teme kao što je ova potencira. Istoričar i član UO HIPMONTa Radovan Popović osvrnuo se na kontekst XX vijeka i položaj istorije kao nauke i njene upotrebne vrijednosti u obrazovnom sistemu vodeći se Herodotovom maksimom „istorija je učiteljica života“, a koja, kako je on ocijenio, „postaje sve više mučiteljica života“.
– Nadam se da će mlađe generacije rasterećene od političkih, vjerskih, nacionalnih predrasuda imati snagu da otvore vrata svim procesima na način koji je i svojstven istoriji – uvažavanjem argumenata, istine koja nije istina za nas, a laž za drugoga – rekao je Popović.
Projekat je podržan kroz širi program ,,Aktivizam civilnog sektora za pomirenje u regionu bivše Jugoslavije – podrška REKOM-u“, koji finansira Evropska unija.