Zemlje Centralne i Istočne Evrope nestrpljivo prate poteze predsjednika Donalda Trampa u spoljnoj politici. Ali, čekanje na odluke iz Vašingtona nije dovoljno da se podigne ugled centralnoevropskih prijestonica u strateškim kalkulacijama nove Bijele kuće.
Oni ne mogu sebi da priušte da budu samo pasivni posmatrači, već moraju krenuti hrabro naprijed sa aktivnim doprinosom savezničkm i američkim interesima, navodi viši savjetnik u Centru za strateške i međunarodne studije u Vašingtonu Janoš Bugajski u svom tekstu objavljenom u Pobjedi.
Tokom predsjedničke kampanje u SAD-u, kandidat Tramp je doveo u pitanje vrijednost NATO-a, kao i finansijski doprinos saveznika zajedničkoj odbrani i zavisnost Evrope od Sjedinjenih Američkih Država. Kao odgovor, male i srednje države, koje čine pola Evrope, treba da se ponovo nametnu ili da se suoče sa opasnošću da budu ignorisane u odnosu na ambicije većih sila. Iznad svega, one treba da nađu način da istaknu njihov značaj za Ameriku.
ZABRINUTOST
Milioni Amerikanaca koji potiču iz ovog regiona i dalje su zabrinuti za budućnost zemalja porijekla. Od propasti komunizma i raspada sovjetskog bloka, svi ovi narodi su pomogli odbrani američkih bezbjednosnih interesa i nacionalnih vrijednosti. To se pokazalo i njihovim vojnim učešćem u brojnim operacijama, koje je vodio Pentagon, u Iraku, Avganistanu i bivšoj Jugoslaviji. Za razliku od Rusije, sve zemlje CIE su pouzdani saveznici i partneri, i ne takmiče se sa Sjedinjenim Američkim Državama oko teritorije, uticaja ili resursa.
S obzirom da je Trampu “Amerika prva” vlade centralnoevropskih zemalja moraju dokazati da je njihova bezbjednost od vitalnog značaja za američke interese i u ovim naporima oni mogu tražiti i minimalne i maksimalne ciljeve. Na minimalnom nivou, osnovni prioritet je da se obezbijedi kontinuitet SAD politika prema regionu.
Ovo uključuje bespovratno i ojačano prisustvo NATO-a kao odgovor na ruski revizionizam i kompletiranje tekućih američkih vojnih misija u prvoj liniji fronta u državama poput Poljske i baltičkih zemalja.Na maksimalnom nivou, lideri CIE treba da nastoje da ubijede Vašington da usvoji oštriji diplomatski stav protiv ruske “meke moći” i subverzija u regionu. Bijela kuća treba da shvati da su regionalne politike Kremlja dizajnirane da zamijene proameričke vlade i tako podrivaju interese SAD-a.
VEĆI AKTIVIZAM
Ako Centralnoistočna Evropa ponovo padne pod uticaj Moskve, ostatak saveza će takođe biti u opasnosti. Zvaničnici Centralne i Istočne Evrope moraju da objasne da demonstriranje snage može više da obuzda ambicije Moskve od bilo kog popuštanja pod pritiscima. Krajnji cilj ovog regiona mora biti sprečavanje bilo kakvih velikih sporazuma između Vašingtona i Moskve preko glava pogođenih zemalja, što bi podrilo njihovu bezbjednost i suverenitet.
Ovo će zahtijevati veći aktivizam od strane svih zvaničnika ovog regiona kako bi, i riječima i djelima, dokazali da ostaju značajni za SAD. Tramp u fokus vraća nacionalnu nezavisnost i zato je pohvalio britanski Bregzit. Ovaj princip se može primijeniti na sve zemlje Centralne i Istočne Evrope, ne u smislu napuštanja Evropske unije, već u naporima da osiguraju otpornost na ruske provokacije, podrivanja i intervencije.
Vašington treba da obrati pažnju na strahove i težnju svakog naroda, kako bi se izbjegla spirala regionalnih sukoba ili čak drugog potencijalnog rata.
ŠANSE
Na ekonomskom frontu, Istok Evrope je veće i mnogo razvijenije tržište od Rusije i ima kombinovanu populaciju od oko 170 miliona potrošača. Tramp je istakao značaj poslovnih veza u razvoju bilateralnih odnosa i CIE sada ima priliku da pokaže svoju privlačnost za nove američke investicije. U bezbjednosnoj areni, svaka zemlja CIE treba da nastavi ispunjavanje obaveza u NATO-u i bilateralnim vezama sa Sjedinjenim Državama. Prvo, neophodno je da se izdvoji najmanje 2 odsto BDP-a za odbranu, kao što je predviđeno sporazumima NATO.
Do sada samo Poljska i Estonija ispunjavaju ovaj standard, iako su druge zemlje, uključujući Rumuniju, Letoniju i Litvaniju obećale da će povećati potrošnju u narednim godinama. Proces mora da se ubrza tako da se region ne vidi samo kao puki potrošač sigurnosti. Drugo, potrebno je da bude veći fokus na izgradnji domaćih mehanizama borbe protiv spoljne agresije, tako da CIE region ne bi samo nemoćno čekao asistenciju sa strane. Ovo uključuje razvoj efikasne teritorijalne odbrane, vojnu modernizaciju i ciljanu potrošnju odbrambenih budžeta za domaću bezbjednost.
I treće, poboljšana regionalna bezbjednosna saradnja je neophodna kako bi se zajednički suprotstavili spoljnim agresorima.
Ovo može uključivati kombinovane vojne jedinice, razmjenu obavještajnih podataka, zajedničku vazdušnu odbranu i niz drugih inicijativa. Efikasnija regionalna odbrana će vjerovatnije da podstakne SAD da pomognu u zaštiti granice, vazdušnom prostoru i na moru. Nasuprot tome, svaka prijestonica ovog dijela Evrope mora da pomogne u odbrani svih članica NATO-a, uključujući Sjedinjene Države, uz energično praćenje i neutralizaciju potencijalnih prijetnji terorizma.
Za Ameriku, nestabilna i interno razbijena Evropa, čije su granice u stalnoj opasnosti od ratoborne Rusije bila bi katastrofa za američku spoljnu politiku i unazadila bi napredak svih predsjednika SAD od Ronalda Regana. U najgorem slučaju, može uvući Vašington u druge skupe ratove za odbranu američkih saveznika.
Region Centralnoistočne Evrope je ključni posrednik između američkih i evropskih interesa koji svjedoči da je zajednički mir moguć samo kroz kolektivnu snagu.
Izvor: Pobjeda