(za aktuelno.me)
piše: Slobodan Jovanović
Nan-in, japanski učitelj zena, primio je jednom jednog profesora univerziteta koji mu je došao da se raspita o zenu. Nan-in je poslužio čaj i napunio profesorovu šolju do vrha, ne prestajući da sipa. Profesor, gledajući kako se čaj preliva, nije mogao da se uzdrži. “Ovo se preliva! Ništa više ne može da stane unutra!” “Isto kao i ova šolja”, reče Nan-in, “i ti si pun svojih ubjeđenja i razmišljanja. Kako da ti pokažem zen ako prethodno ne isprazniš svoju šolju?” Prepuni su beogradska štampa, elektronski mediji, razne konferencije, javni nastupi … bavljenja Crnom Gorom. O Crnoj Gori se govori tako da tu nema mjesta bilo čemu što odudara od uvriježenih stereotipa. Džabe se pišu po Crnoj Gori argumenti i odgovori na te stereotipe, čaša srpskih istoričara, političara, medija, glava, ostaje prepuna i nespremna da se isprazni i da čuje, a kamoli prihvati bilo što što bi bacilo drugačiju svjetlost na crnogorsku istoriju i crnogorsko postojanje kroz vjekove.
Poput onog akademika CANU u jednoj političkoj talk emisiji na crnogorskoj državnoj televiziji, koji na svako provokativno pitanje ili iznesen argument, odgovara – ja sam akademik, ja bolje znam, i ne može se svako baviti istoriografijom, tako i Beograd drži lekcije Crnoj Gori, dajući svoj smisao svemu, kao da se obraća svojoj koloniji koja samo treba da sprovodi i aminuje sve što joj se baci na pod, pod sto. Čini se da nema institucije, ni medijske ni političke, koja se nije ostrvila na tvrdnje iz Crne Gore da je Crna Gora krajem 1918.godine bila okupirana, sve uz salve uvreda kako se izokreće istina i oslobodilačka vojska proglašava okupatorom. Argument za to „oslobođenje“ nije navođenje oružanih borbi, akcija, broja ubijenih, zarobljenih, i slično, već „Milogorci“ koji hoće da razsrbe Crnu Goru i od nje naprave Montenegro!
Najnovija teza koja se protežira , nakon što je postalo jasno svakom da zakoni jedne države važe samo u toj državi, je da Crna Gora nije postojala nakon potpisivanja ugovora sa Austrijom o polaganju oružja u januaru 1916-te, te da je, valjda, zbog toga mogla biti svačiji plijen. Nije nikakav problem dokazati postojanje Crna Gora do njene aneksije, konačno, o tome je iznešeno sijaset neoborivih činjenica, problem je što u Srbiji ozbiljna nauka ćuti, a najgora nacionalistička ološ, bilo da se radi o pseudonaučnoj, političkoj ili medijskoj ološi, vrši najogavniju propagandu prema Crnoj Gori. Vjerovali ili ne, beogradska i jugoslovenska štampa je dvadesetih godina XX stoljeća mnogo više imala polemičkih tekstova o ulozi Srbije i njenih oficira na čelu komande crnogorske vojske u vojničkom slomu Crne Gore. Tome se može zahvaliti i zbog objavljivanja skandaloznih depeša koje su išle od Vrhovne komande srpske vojske na Krfu i pukovnika Pešića, koji je zajedničkim planom koji je sačinio srpski vojvoda Putnik, postavljen za načelnika Vrhovne komande crnogorske vojske. Jedna od njih glasi, kad Pešić izvještava srpsku Vrhovnu komandu o reakciji diplomatskog kora na Cetinju povodom toga što je Crna Gora zauzela Skadar, “…Prema ovome, najbolji je trenutak da Srbija prekine veze sa Crnom Gorom! … Međutim, ako naši interesi zahtevaju da se Crna Gora dovede u očajan položaj, bolje je koristiti drugu priliku a ne Skadar.“ (Str.Pov O.Br. 16541 19.7.1915)
I dovedena je, potpuno sračunato, u očajan položaj i do aneksije, i nakon nje, i to ogoljenim nasiljem i golom pljačkom. Mirovna konferencija u Versaju Crnoj Gori je odredila ratnu štetu nanijetu Prvim svjetskim ratom, u iznosu od 723 miliona zlatnih franaka. Preko Srbije je stiglo i, za potrebe Crne Gore utrošeno svega 40 miliona (4,5%). Podignute su samo neke škole, vojne kasarne i žandarmerijske stanice. Iako je zvaničan kurs bio 90 perpera za 100 srpskih dinara, 30 miliona crnogorskih perpera je pretvarano po daleko nižem kursu, državni prihod na području Crne Gore, nakon aneksije, uvijek je bio veći od rashoda, iako se Crna Gora gušila u siromaštvu ispod ljudske izdržljivosti. Zetska banovina je bila najsiromašniji dio ondašnje jugoslovenske države. Na hiljadu stanovnika zapošljenih je bilo: u Sloveniji 57, u Hrvatskoj 29, u Srbiji 16, u Makodeniji 7 i u Crnoj Gori 1 zapošljeni. Vrijednost industrijske proizvodnje u Crnoj Gori iznosila je 15,5 odsto jugoslovenskog prośeka. Ali, svaki pokušaj da se povede rasprava na tu temu, poput inicijative Crnogorskog pokreta, završava se uvredama i tezama da bi Crna Gora i Crnogorci krepali da nije bilo Srbije.
Kao da sve ovo nije dovoljno, sad se ostrvilo na školski program republike Crne Gore. Postoje srpski pisci koji su uveliko prevazišli nacionalni značaj i granice Srbije, ali to je nevelik broj. Srbija nikako da shvati da Crna Gora nije više kulturna kolonija nijedne države i da jednako pravo da budu zastupljeni imaju i hrvatski, i slovenački, i BH pisci, i bilo koje druge države, kao srpski u nastavnim planovima Crne Gore. Odnosno, onoliko koliko zaslužuju da nose epitet svjetski priznate kulturne vrijednosti. Prije svega, Crna Gora je obavezna da vodi računa o svojoj kulturnoj baštini, a ne druge države. Odakle ideja da svi pisci koji se izučavaju u školama u Srbiji moraju biti u nastavnim programima Crne Gore? I po kojoj to logici srpski mediji to nazivaju izdajom i antisrpskim projektom?
Količina agresije na Crnu Goru iz Srbije je više nego dovoljan razlog da se pokrene pitanje na međunarodnom nivou. Ćutanje crnogorske administracije može se shvatiti kao potvrda onoga što se upućuje iz Srbije, pa je, moguće, i to razlog što mnogi evropski političari kažu da se Crna Gora usporava da bi je Srbija stigla na evropskom putu, kako bi zajedno ušle u EU? Valjda vjeruju Srbiji da smo mi zabludjela „braća“. Dok bude kasno, kao što se potonji i jedini kralj Crne Gore naknadno prosvijetlio u jednom intervjuu, nakon što je nestala Crna Gora: „ … zvanična Srbija već odavno u Crnoj Gori nije gledala brata i drugara, na zajedničkomu poslu, nego protivnika, koga je po nekomu čudnome shvatanju trebalo trsiti, tobož, u interesu Srbije. Naoružani neobješnjivom mržnjom prema Crnoj Gori i njezinijem predstavnicima i lišeni solidne moralne osnove, izvjesni političari iz Biograda, postavili su se u politici prema Crnoj Gori na načelo: cilj opravdava svako sredstvo…“