Crna Gora je kroz vjekove bila sigurno utočište za Jevreje a to se najbolje pokazalo tokom Drugog svjetskog rata, saopštio je češki istoričar Fratnišek Šistek.
Tokom predstavljanja svoje knjige „Istorija Jevreja u Crnoj Gori“ koje je održano u Jevreskom kulturnom centru Šistek je kazao da je broj Jevreja koji su živjeli na ovim prostorima varirao kroz vjekove.
Naveo je da postoje arheloški dokazi da su Jevreji živjeli na prostorima današnje Crne Gore i tokom Rimskog carstva u II vijeku nove ere. „U srednjem vijeku nije bilo tragova o boravku Jevreja u Crnoj Gori ali su u istorijskim arhivima zabilježene posjete jevrejskih doktora iz Dubrovnika u 15. i 16. vijeku“, naveo je Šistek. U vrijeme Otomanskog carstva, kako je dodao, nije zabilježeno veće prisustvo Jevreja u Crnoj Gori, ali nekoliko njih je bilo uglavnom nastanjeno na primorju. „Tokom Napoleonovih osvajanja, postoji podatak u francuskom arhivu, da je na prostoru Kotora živjelo sedam Jevreja.
Na početku 20. vijeka prema austro-ugarskom popisu stanovništva iz 1910. više od 120 Jevreja je živjelo na sadašnjem crnogorskom primorju“, precizirao je Šistek. Kako je kazao nakon stvaranja Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca mnogi Jevreji su se preselili iz Crne Gore u druge krajeve te zemlje.
„Na početku Drugog svjetskog rata, prema dostupnim podacima iz literature, u Crnoj Gori stalno je bilo nastanjeno 30 Jevreja do kojih je navodno samo dvoje preživjelo. Važno je napomenuti da je Crna Gora bila sigurno utočište za mnogo Jevreja iz Jugoslavije. Mnogi od njih su od područja koje su bila pod upravom njemačkih nacista izbjegli u Crnu Goru“, kazao je Šistek. Crnu Goru, kako je podsjetio, okupirala je Italija koja je imala anti-semitske zakone ali nije sprovodila genocid nad Jevrejima. „Većina Jevreja koji su tokom rata prebjegli u Crnu Goru smjestili su na području Kotora, tačnije u Jevrejski ljetnjikovac u Prčnju. Nakon izbijanja Trinaestojulskog ustanka, najveće pobune u okupiranoj Evropi, Italijani su deportovali oko 200 izbjeglih Jevreja prvo u koncetracioni logor u Albaniju a zatim u Italiju, gdje su ih saveznici brzo oslobodili. Mnogi od njih su preživjeli rat i svjedočili kasnije o vremenu provedenom u Crnoj Gori“, zaključio je Šistek.