Trka za novog kandidata za kancelara Njemačke otvorena je poslije najave Anegret Kramp Karenbauer da će odstupiti s čela Hrišćansko-demokratske unije Angele Merkel i da se neće kandidovati za kancelarku na izborima 2021.
Ovo dovodi u pitanje politički smjer zemlje u kojoj krajnja desnica sve više jača, posebno na prostoru bivšeg komunističkog istoka, ocjene su svjetskih medija koje danas prenosi Radio slobodna Evropa (RSE).
Poslije debakla na regionalnim izborima u Turingiji, stranka desnog centra kancelarke Merkel potonula je dublje u krizu pošto je nasljednica njemačke liderke neočekivano u ponedjeljak najavila da se neće kandidovati na sljedećim izborima, ocjenjuje Asošiejted pres.
Taj potez u njemačku politiku unosi dodatni nemir, nekoliko dana pošto su demohrišćani oštro kritikovani zbog toga što su u državi Turingija CDU i krajnje desna Alternativa za Njemačku podržali centrističkog kandidata. Glasanjem je, ukazuje AP, prekršeno nepisano pravilo da nema saradnje s ekstremističkim strankama.
Jedva godinu dana pošto je zamijenila svoju mentorku na čelu CDU, Kramp-Karenbauer je bacila peškir, ukazuje agencija Frans pres uz ocjenu da je to bio brz pad poslije početne slave, te da joj je nadimak „mini Merkel“ možda bio pretežak.
Poslije najave Merkel da odustaje od vođenja stranke, Kramp-Karenbauer je preuzela upravljanje CDU-om u decembru 2018, ali je, ukazuje AFP, stranka za to vrijeme napravila nekoliko velikih grešaka, a podrška javnosti je sve više opadala.
Sumnju u njene liderske vještine produbio je prošlonedeljni fijasko u Turingiji, gdje Kramp-Karenbauer nije uspjela da uvjeri buntovne poslanike CDU-a da se suprotstave krajnjoj desnici u ključnom glasanju, poslije čega je reagovala Merkel iz posjete Južne Afrike i osujetila glasanje kao „neoprostivo“, kršeći nepisano pravilo da ne komentariše domaće poslove tokom putovanja u inostranstvo.
Slobodno mjesto u vrhu najmoćnije njemačke stranke posle 1945. godine otvara raspravu o političkom smjeru zemlje u vremenu poslije Merkel, ocjenjuje Gardijan.
Armin Lašet, 58-godišnji premijer Sjeverne Rajne-Vestfalije i nepokolebljivi branilac izbjegličke politike koju zastupa Merkel, bio bi kandidat koji bi najvjerovatnije nastavio centristički politički smjer CDU-a odlazeće kancelarke.
Nasuprot njemu Fridrih Merc, koji je u trci za vođstvo stranke 2018. izgubio od Kramp-Karenbauer, simbolizuje odstupanje od ere Angele Merkel i povratak CDU-a tradicionalnim konzervativnijim korijenima.
Treći kandidat je, dodaje Gardijan, Markus Zoeder, guverner Bavarske. Potiče iz Hrišćansko socijalne unije (SCU), tradicionalne konzervativnije sestrinske stranke CDU-a, koji je posljednjih godina isticao ekološku vjerodostojnost svoje stranke i koji bi mogao lako pripremiti stranku za koaliciju sa Zelenim. Tokom prošlonedjeljnog političkog potresa u Turingiji, on je najbrže reagovao – osudivši bilo kakav oblik saradnje s krajnje desnim strankama.
Kao mogući nasljednik liderke CDU-a spominje se i 39-godišnji Jens Špan, nekada njen glasan kritičar, koji se, ističe Gardijan, smirio otkako je preuzeo ministarstvo zdravlja, a nedavno je i branio migrantsku politiku kancelarke.
Pad Kramp-Karenbauer otkriva neuspjeh CDU-a i drugih centrista da pronađu vjerodostojne odgovore na sve oštriji izazov krajnje desnice, ocjenjuje u komentaru na Blumbergu Andreas Klut ističući da je Kramp-Karenbauer ostavkom postala najistaknutija politička žrtva AfD-a.
Moderna Njemačka nije Vajmar, AfD nije nacistička stranka, niti njemačkoj demokratiji prijeti propast, piše Klut, dodajući da ipak da je prije godinu dana pitanje kako se nositi s AfD-om bila jedna tema, ali ne i glavna, dok bi se pred izbore 2021. to pitanje moglo pokazati odlučujućim.
Korijen nemira leži u Turingiji, nekada u Istočnoj Njemačkoj, ukazuje Klunt, ističući da dvije ekstremističke stranke, na krajnje lijevoj i desnoj strani, zajedno imaju većinu, i da tako osiguravaju zastoj. Suprotno tome, centrističke stranke uključujući CDU, u Turingiji su svedene na ulogu prolaznika.
Problem je, zaključuje komentator Blumberga, što većina demohrišćana u regionima u nekadašnjoj Zapadnoj Njemačkoj prihvata stav o nesaradnji s AfD-om, ali konzervativci u bivšoj Istočnoj Njemačkoj imaju tendenciju da AfD vide kao stranku koja je možda politički nekorektna, ali ne i „fašistička“.
Povodom prošlonedjeljnog glasanja za premijera Turingije, koje se po prvi put u poslijeratnoj istoriji odvijalo uz pomoć krajnje desničarske stranke, urednički tim Ajriš tajmsa ocjenjuje da se Njemačka bori s vlastitim političkim preokretom koji ima sličnosti sa događajima od prije 80 godina.
Glasanje za premijera u Turingiji odvijalo se uz pomoć AfD-a koji je glasao za lokalnog kandidata stranke Slobodne demokrate Tomasa Kameriha. Iako ima samo pet mjesta u parlamentu, čovjek FDP-a izabran je za premijera pobjedivši kandidata iz Lijeve stranke, koja ima najviše mjesta u parlamentu. Bilo je jasno da je njegov izbor zavisio do krajnje desničarske podrške, ali je Kemerih svejedno prihvatio to mjesto. Iako je poslije 25 sata odbio funkciju, ukazuje Ajriš tajms, šteta je učinjena.
Jedna od interpretacija događaja je da su FDP i CDU bili toliko usredsređeni na blokiranje koalicije koju bi vodila Lijeva stranka da su bili slijepi na opasnost s desnice.
Među lokalnim stanovništvom neki povlače mračne paralele s događajima od prije 80 godina kada su, takođe u Turingiji, Hitlerovi nacionalsocijalisti osigurali svoje prvo ministarsko mjesto. Drugi se, dodaje Ajriš tajms, sjećaju kobne pogrešne računice u Berlinu 1933. kada su njemački konzervativci, gladni vlasti, uveli Hitlera u igru kao korisnog idiota, samo da bi, prekasno za njih i svijet, naučili da su idioti.