Lideri Evropske unije razgovaraće na dvodnevnom samitu koji počinje 24. juna u Briselu, između ostalog, i o novoj strategiji upravljanja odnosima sa Rusijom i kontroverzi oko novog mađarskog zakona kojim se zabranjuju LGBT reference u nastavnom materijalu.
Lideri EU razmotriće da li će tražiti samit sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom u okviru nove strategije, što bi slijedilo samit američkog predsjednika Džoa Bajdena sa Putinom prošle nedjelje.
Izaslanici za Francusku i Njemačku iznijeli su u posljednjem trenutku predlog za održavanje samita sa Putinom kao mogući način za popravljanje veza za koje je blok rekao da su u „negativnoj spirali“.
Neke diplomate EU, međutim, rekle su da bi trebalo poboljšati odnose prije bilo kakvog samita sa ruskim liderom, a brojne države Unije – posebno u istočnoj Evropi – oprezne su u pogledu razgovora sa Kremljem.
EU i Rusija su na suprotnim stranama po nekoliko pitanja, među kojima su Ukrajina i Bjelorusija i stanje ljudskih prava. Takođe se međusobno optužuju za miješanje u izbore, širenje dezinformacija i ugrožavanje bezbjednosti i stabilnosti u istočnoj Evropi.
Lideri se nadaju da će se nadovezati na strateški dokument koji su ranije ovog mjeseca objavile Evropska komisija i diplomatska služba EU koja je upozorila na “negativnu spiralu” i “dalje slabljenje” veza.
Takođe se očekuje da će EU tokom samita objaviti detalje o ekonomskim sankcijama protiv Bjelorusije zbog preusmjeravanja komercijalnog leta za Minsk 23. maja radi hapšenja disidentnog novinara i njegove djevojke.
Rasprava o mađarskom LGBT zakonu vjerovatno će biti pokrenuta tokom prvog dana. Zakon je usvojen 15. juna i uskoro bi trebalo da stupi na snagu.
Predloženim zakonskim izmjenama zabranjeno je „pokazivanje i promocija homoseksualnosti“ među mlađima od 18 godina. Zabrana se odnosi na diskusije i širenje informacija u školama za koje vlasti smatraju da promovišu homoseksualnost i promjenu pola.
Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen rekla je 23. juna da zakon “jasno diskriminiše ljude na osnovu njihove seksualne orijentacije” i dodala da izvršna vlast EU razmatra pravnu akciju jer zakon krši osnovne vrednosti bloka.
Više od polovine zemalja EU, uključujući Njemačku, Francusku, Italiju i Španiju, potpisale su zajedničku deklaraciju kojom su izrazile “ozbiljnu zabrinutost” zbog zakona i pozivale Komisiju da djeluje.
Mađarski premijer Viktor Orban, koji bi mogao naići na hladan prijem na samitu, branio je zakon rekavši da štiti prava djece, garantuje prava roditelja i da se ne odnosi na prava seksualne orijentacije starijih od 18 godina.
„Ne sadrži nikakve diskriminatorne elemente“, rekao je konzervativni lider 23. juna.
Turska se takođe nalazi na dnevnom redu lidera EU. Evropska komisija postavlja predlog da se Ankari u naredne tri godine obezbijedi 3,5 milijarde eura kao dio većeg paketa podrške zemljama domaćinima izbjeglica iz sirijskog građanskog rata.
Dodatno finansiranje vidi se kao podsticaj za Tursku da se drži napora usmjerenih na rješavanje sporova sa Grčkom i zaustavljanje istraživanja gasa u vodama oko Kipra.
U znak geopolitičkog dometa samita, planirano je da generalni sekretar UN-a Antonio Gutereš prisustvuje prvog dana produženom radnom ručku prije nego što se lideri EU pozabave nizom spoljnih poslova koji su im na dnevnom redu.