“Ja sam izgubio domovinu, nemam više matičnu državu”, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Aleksej iz Moskve. Zbog ruske agresije na Ukrajinu napustio je rodni grad i u julu doselio u Crnu Goru.
Priča da tokom odrastanja a i kasnije, sve do prije godinu dana, nije vjerovao da je nakon iskustva Drugog svjetskog rata moguć novi rat.
“Ali, sada u to više ne vjerujem”, kaže ovaj četrdesetogodišnji Moskovljanin.
Zbog straha za porodicu koja je ostala u Rusiji želio je da se ostane anoniman, plaši da bi mogli trpjeti zbog njegovih stavova.
“Brinem za sve svoje bližnje. Dio njih podržava rat, no više sam zabrinut za one duge koji su protiv rata, jer su svi koji tako misle pod pritiskom i prijetnjom”, objašnjava Aleksej.
Većina Rusa, kaže, podržava napad na Ukrajinu. Na pitanje zašto u zemlji od oko 150 miliona stanovnika nema masovnih antiratnih protesta, odgovara da “opozicija ne postoji”, a da su građani sa antiratnim stavom zastrašeni višegodišnjim kaznama:
“Ako uzmete parče papira, napišete na njemu ‘Zaustavite rat!’ i uzdignete ga na nekom javnom mjestu, za pet minuta ćete završiti u zatvoru zbog tog papira. Znači, protestovati u Rusiji je jednako zatvor”, priča Aleksej.
Rat se umiješao i u privatne odnose, dodaje, navodeći da među prijateljima ima parova mješovitih, rusko-ukrajinskih veza, koji su se rastali zbog političkih stavova. I među Rusima politika bude razlog prekida prijateljstva:
“Ja lično više ne komuniciram sa dijelom mojih prijatelja, jer imaju neprihvatljiva politička stajališta, toliko podržavaju rat, da je nemoguće razgovarati”, priča Aleksej.
Dupliran broj Rusa koji imaju boravak u Crnoj Gori
Ovaj kompjuterski programer je jedan od skoro 14.000 Rusa koji u Crnoj Gori imaju odobren privremen ili stalni boravak.
Do početka aprila ih je bilo upola manje, ali je broj dupliran od ruske agresije na Ukrajinu koja je počela 24. februara ove godine.
No, ukupan broj je veći, jer ne obuhvata one koji su prijavljeni kao turisti, a koji u ovom periodu bez vize mogu boraviti do 30 dana. Oni obično nakon mjesec dana izađu iz zemlje na nekoliko sati, a nakon povratka im ponovo teče jednomjesečni rok turističkog boravka ukoliko u pasošu imaju pečat o prelasku granice.
Tokom turističke sezone, od 1. aprila do 31. oktobra, period dozvoljenog bezviznog boravka je 90 dana.
Upit o tome koliko je trenutno Rusa u Crnoj Gori, koji su prijavljeni kao turisti RSE je poslao Nacionalnoj turističkoj organizaciji, ali odgovor nismo dobili.
Da ih je najmanje 7.000, govore ukupni podaci koje smo prikupili iz samo četiri primorske opštine – Budve, Bara, Herceg Novog i Tivta.
Inače, državljani Rusije mogu u Crnoj Gori aplicirati za međunarodnu zaštitu. Ona obuhvata azil koji se odobrava usled straha od progona, ili supsidijarnu zaštitu za one kojima treba zaštita a ne ispunjavaju uslove za azil.
Do sredine oktobra je, prema podacima MUP-a, međunarodnu zaštitu zatražilo 39 državljana Rusije.
Zašto Crna Gora?
U Crnu Goru, Alekseja stručnjaka za inernet tehnologiju dovela je ponuda za posao jedne budvanske kompanije.
Dobijanje dozvole za boravak i rad, omogućilo mu je i otvaranje bankarskog računa, što je za ruske državljane važno jer je sankcijama Evropske Unije, kojima se pridružila i Crna Gora, onemogućeno plaćanje karticama ruskih banaka.
U prvoj polovini ove godine Rusi su otvorili preko 1.000 novih firmi u Crnoj Gori, pa ih je do sedine juna bilo 4.649, uglavnom za IT tehnologije i konsultantske usluge.
Koliko je taj broj uvećan do danas iz Uprave prihoda i carina nisu odgovorili na pitanje RSE.
Povratak u Rusiju
Aleksej ne vjeruje da će se vratiti u Rusiju.
“Ne očekujem ništa dobro u budućnosti. Uskoro će ekonomija biti urušena, jer Rusija živi uglavnom od nafte i gasa. Rat će Rusiju vratiti deset, dvadeset godina unazad”, kaže Aleksej.
No, ekonomija nije najbitnija stavka njegovog razmišljanja o povratku.
“Gledao sam ovih dana, kad se u Americi desila elementarna nepogoda taksi vozači su odmah počeli da besplatno prevoze ljude do aerodroma kako bi se evakuisali, što je normalan refleks kad se dešava katastrofa. Kad smo imali sličnu situaciju u Rusiji, cijena taksija je odmah višestruko skočila, jer nam je novac vrjedniji od ljudskog života”, priča sagovornik RSE.
Ovaj rat, dodaje, najbolje pokazuje koliko se malo cijeni ljudski zivot u Rusiji.
“A ja želim da živim u zemlji gdje je ljudski život nešto najvrjednije”, zaključuje Aleksej.