Francuska se osjeća izdano i poniženo poslije bezbjednosnog dogovora SAD, Velike Britanije i Australije u okviru kojeg je Kanbera otkazala ugovor o kupovini francuskih podmornica, prenosi Radio slobodna Evropa (RSE) pisanje svjetskih medija uz ocjene da bi trilateralni pakt mogao da ugrozi i transatlantske odnose.
U diplomatskom sporu među bliskim saveznicima bez presedana, Francuska je opozvala svoje ambasadore u Vašingtonu i Kanberi reagujući na dogovor SAD, Velike Britanije i Australije o pružanju Australiji tehnologije za podmornice na nuklearni pogon, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal), prenosi RSE.
Kao dio trilateralnog pakta, Australija je 15. septembra saopštila da će otkazati višemilionski ugovor o kupovini podmornica od Francuske, poslije čega je vlada Emanuela Makrona donijela odluku o povlačenju ambasadora.
Francuska je tim potezom, kako ističe njujorški list, opozvala svog ambasadora u SAD prvi put u gotovo dva i po vijeka diplomatskih odnosa. Francuskom osjećaju izdaje doprinosi i činjenica da je Vašington u protekloj deceniji tražio od svojih saveznika da se pridruže SAD u nastojanju da osiguraju snažniju prisutnost na Pacifiku.
Raskidanjem ugovora od oko 55 milijardi evra za 12 konvencionalnih podmornica s većinskom državnom francuskom kompanijom DCNS, Australija je odbila ne samo kompaniju nego Francusku, ukazuje Sandej tajms (The Sunday Times) uz ocjenu da je to za Francuze bilo ništa drugo nego poniženje.
Otkazivanje ugovora kao i činjenica da je Francuska izostavljena iz kreiranja novog strateškog saveza dogodilo se u loše vrijeme za Makrona, koji se sprema za predsjedničke izbore u Francuskoj sljedeće godine. Stoga, dodaje Tajms, njegova odluka o povlačenju ambasadora iz dveij zemlje, iako djeluje kao politički teatar, ipak naglašava težinu diplomatske krize.
Istovremeno, i američke i britanski diplomate postavljaju pitanje zašto Francuzi nisu opozvali ambasadora u Londonu – da li je cilj bio da Velika Britanija prikaže kao beznačajna ili je to zato što su odnosi između Velike Britanije i Francuske toliko jaki?
Dok je Francuska osudila trilateralni pakt protiv Kine nazvan Aukus kao „nož u leđa“, to je sigurno bio neugodan poziv na buđenje Evropskoj uniji, ocjenjuje BBC naglasivši da su se prošle nedjelje stvari zahuktale izmedju Zapada i Kine, a EU nije baš znala u kom pravcu da gleda.
BBC: EU nije vojna sila
Ipak, dodaje BBC, taj poziv doveo je do druge neugodnosti – EU nije vojna sila. Uprkos nedavnim predlozima predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen za kreiranje „Evropske odbrambene unije“, države članice bi morale da definišu čemu bi takva unija služila, što prema mišljenju pojedinih stručnjaka ne bi bio lak zadatak.
Neobično oštra reakcija Francuske na trilateralni sporazum sugeriše da bi to moglo imati dugoročne posljedice na obećanje američkog predsjednika Džozefa Bajdena da će resetovati transatlantske odnose poslije četiri burne godine pod Donaldom Trampom, piše Vašington post (The Washington Post).
Postoji niz razloga zašto su Francuzi toliko ljuti na Bajdenovu administraciju oko sporazuma s Britanijom i Australijom, ukazuje vašingtonski list, naglasivši kako je francuski ministar spoljnih poslova Žan-Iv Le Drian uporedio odluku SAD s nečim što bi „Tramp učinio“.
Makron do sada nije javno komentarisao dogovor o podmornicama, ali je njegova vlada jasno dala do znanja da smatra da je kriza relevantna za širu Evropsku uniju što bi moglo ići na ruku onima koji pozivaju da Unija pojača svoje odbrambene kapacitete i da se manje oslanja na SAD.
Takvi su zahtjevi već dobili na zamahu proteklih nedjelja usljed haotičnog povlačenja SAD iz Avganistana, dodaje list.
Kako odnosi izmedju Francuske i SAD tonu na najniži nivo posljednjih decenija, Velika Britanija se pokazala kao nevjerovatni pobjednik u savezu za pomorsku bezbjednost koji je posijao bes i optužbe na tri kontinenta – i tiho zadovoljstvo u Londonu, piše Njujork tajms (The New York Times).
Prva opipljiva pobjeda Borisa Džonsona
Britanska vlada odigrala je ranu ulogu u posredovanju u savezu sa SAD i Australijom za razmještanje podmornica na nuklearni pogon u Pacifiku, tvrde zvaničnici u Londonu i Vašingtonu.
Sporazum potpisan 15. septembra, po kojem će SAD i Britanija obezbijediti Australiju podmornicama, potvrdio je status Velike Britanije kao vojne sile s nuklearnom ekspertizom, kao i pouzdanog saveznika SAD.
Za premijera Borisa Džonsona, koji će se ove nedjelja sastati s Bajdenom u Bijeloj kući i govoriti pred Ujedinjenim nacijama, to je prva opipljiva pobjeda u kampanji da 18 mjeseci poslije Bregzita Velika Britanija bude igrač na globalnoj sceni.
Britanski zvaničnici naveli su dogovor kao dokaz britanske sposobnosti – u ovom slučaju, naglašava Njujork tajms, na račun evropskog susjeda.
S druge strane, ocjenjuju urednici Obzervera (The Observer), izuzimanje Francuske iz Aukus pakta stavlja Veliku Britaniju u opasnost od dalje izolacije poslije Bregzita.
Pretjerano oslanjanje na nepouzdanu Ameriku moglo bi biti kobno i, prema pisanju sestrinskog nedjeljnika lista Gardijan (The Guardian), učiniti Britaniji medvedju uslugu ako ne shvati potrebu da očuva usklađenost s Evropom po pitanju bezbjednosti i odbrane.
Ljutita reakcija Emanuela Makrona na novi pakt ne odnosi se samo na izgubljene poslove već je riječ o nacionalnom i diplomatskom poniženju koje dolazi sedam mjeseci prije teške borbe za ponovne izbore protiv oživljene krajnje desnice.