Iako više nego ubjedljiva, izborna pobjeda vladajuće Srpske napredne stranke toliko je umrljana pandemijom, manipulacijama i nepravinostima, da se mnogi birači pitaju da li su nedavni izbori zaista i bili utakmica, ili samo glasanje bez izbora, piše dnevnik Vašington post (Washington Post).
U analizi beogradskog politikologa Bobana Stojanovića i vanrednog profesora Univerziteta u Notingemu, Fernanda Kasal Bertoe navodi se da postoji nekoliko razloga zašto su birači u Srbiji na izborima imali tako malo alternativa.
Podsjeća se da su u januaru i februaru 2019. održane masovne demonstracije u više od 100 gradova u Srbiji što je dalo krila opoziciji koja je formulisala Sporazum sa narodom, sa dva cilja – fer izbori i uspostavljenje vladavine prava. Nekoliko mjeseci kasnije osnovan je Savez za Srbiju, a potpisnici sporazuma su zaprijetili da će bojkotovati izbore ako vlada ne preduzme korake i unaprijedi demokratski proces.
Ta je prijetnja, kako se navodi, dovela do pregovora vladajućih i opozicionih partija uz posredovanje poslanika Evropskog parlamenta, ali su predstavnici opozicije ubrzo napustili razgovore, uvjereni da vladajuće stranke samo žele da ostave utisak da su spremne za pregovore.
Pet najvećih opozicionih partija poslije toga je najavilo bojkot izbora sa, kako se ocjenjuje “glavnim ciljem da se privuče pažnja međunarodnih organizacija poput Evropske unije, u nadi da će one ponovo pokrenuti proces strukturalnih izbornih reformi, slično procesu u Sjevernoj Makedoniji prije četiri godine”.
Vlada je, koristeći pandemiju, kao izgovor, bez učešća parlamenta, u maju promijenila izborni zakon, samo dan prije ponovnog poćetka izborne kampanje, tako da su “politički obojene lokalne samouprave, a ne javni notari, bili nadležni da verifikuju minimalni broj potpisa potrebnih za učešće kandidata u izborima”, navodi se u analizi.
Vašington post piše i da su tada mnogi birači postali sumnjičavi u pogledu legalnosti lista kandidata, ali da su uprkos zahtjeva medija da izborna komisija objavi tu infomaciju, samo tri partije su javnost obavijestile kako su prikupile potpise i ko ih je verifikovao.
Navodeći da to nije bila jedina promjena izbornih zakona, autori analize podsjećaju i na spuštanje izbornog praga na tri odsto, koji su, u skladu sa ispitivanjima javnog mnjenja, ipak prešle samo tri partije.
“To je bila četvrta pobjeda SNS u posljednjih 12 godina. Mnogi se u Srbiji pitaju da li su nedavni izbori, zamućeni pandemijom, medijskim manipulacijama, bojkotom opozicije, hiljadama precrtanih listića, promjenama zakona u posljednjem trenutku, izbornim neregularnostima i najnižim odzivom u istoriji srpskog parlamentarizma, zaista bili izborno nadmetanje, ili samo glasanje bez izbore”, ocenjuje se u analizi.
List piše da su pojedini evropski poslanici već negodovi zbog stanja demokratije i izbornih uslova u Srbiji i da bi “kao rezultat, EU mogla da nađe za potrebno da interveniše, kao i u Sjevernoj Makedoniji, i pokuša da razriješi političku krizu u Srbiji oko legitimiteta izbora i vlade”.