Srbiju smo posljednjih nekoliko decenija navikli da gledamo na začelju Evrope po brojnim parametrima. U posljednje vrijeme na tom začelju svrstala se po stopi vakcinisanosti, brojevima novozaraženih i umrlih.
Uprkos tome što su nabavljene dovoljne količine vakcina za cjelokupno stanovništvo, u Srbiji je, prema stranici Our World in Data, vakcinisano samo 44% ukupnog stanovništva, dok je na primjer u Danskoj vakcinisano čak 76%.
Budući da je sticanje kolektivnog imuniteta na SARS-CoV-2 glavni preduslov za vraćanje normalnijem životu, naučnici su tokom pandemije sproveli brojna istraživanja uticaja različitih socijalnih, bihevioralnih, kulturnih i drugih faktora na kolebljivost prema vakcinaciji.
Ugledni američki nestranački trust mozgova Pew Research otkrio je zanimljive korelacije između niza različitih faktora i nesklonosti vakcinisanju među Amerikancima. Njegovo istraživanje pokazalo je da na kolebljivost, između ostalog, utiču: dob (mlađi su kolebljiviji od starijih od 65), etnička pripadnost (azijati su najmanje kolebljivi, a crnci najviše), religioznost (ateisti su najmanje kolebljivi, a evangelički protestanti najviše), politička pripadnost (konzervativci su više kolebljivi, a liberali manje), socioekonomski status (bogatiji su skloniji vakcinaciji od siromašnih).
Istraživanje je takođe utvrdilo da postoji jaka povezanost između nepovjerenja u vakcine i nepovjerenja u vlasti, te da kolebljivost značajno zavisi od stepena obrazovanja.
Takođe, jedno veliko istraživanje objavljeno u časopisu Brain, Behavior, and Immunity pokazalo je da su ljudi koji odbijaju vakcinu u prosjeku manjih kognitivnih sposobnosti.
U prilog gore navedenom govori i tablica u kojoj se prilično jasno vidi korelacija između vakcinacije i faktora koji su inače međusobno povezani – nivo obrazovnih postignuća, BDP-a po glavi stanovnika i indeksa percipirane korupcije.
Sve zemlje koje imaju višu stopu vakcinisanosti od Srbije imaju takođe i viši BDP po glavi stanovnika, bolje rezultate na testovima PISA i nižu percipiranu korupciju. Obratno vrijedi za zemlje koje su slabije vakcinisane.
To je za očekivati. Naime, razvijenije države više ulažu u kvalitet obrazovanja, a ona se, među ostalim, očitava u uspjehu 15-godišnjaka na testovima PISA. Srbija je u tom pogledu već godinama ispod evropskog prosjeka.
Stepen obrazovanja važan je ljudski potencijal koji omogućava naučna istraživanja i inovacije te razvoj sofisticiranih tehnologija i industrije koje pak rezultiraju višim BDP-om po glavi stanovnika.
U ekonoski uspješnim i uređenim zemljama uglavnom je i indeks percipirane korupcije niži. Povjerenje ljudi u vlasti u velikoj mjeri zavisi od tog faktora.
Stoga ne čudi da su zemlje najuspješnije u vakcinaciji istovremeno bolje od Hrvatske i po rezultatima PISA testova, i po BDP-u i po indeksu percipirane korupcije.