Piše: Vladimir Jovanović
Pośeta carigradske delegacije SPC nije trebalo da sa terena diskretne crkvene diplomatije sklizne na teren šire javne scene. Plan nije bio takav – piše srpski neđeljnik „Pečat”.
Kako smo ranije objavili, dolazak delegacije Vaseljenske patrijaršije (VP) u Beograd najavio je u javnosti početkom prošloga mjeseca član i portparol Sinoda SPC episkop Irinej Bulović. „Koji su razlozi ove pośete i o čemu će se razgovarati, to zaista ni ja, ni bilo ko drugi, sada ne zna, jer nam nije saopšteno”, kazao je, dodavši da „nagađanje da bi pośeta mogla biti u nekakvoj vezi s problemima Crkve u Ukrajini i u Śevernoj Makedoniji nije nelogično, ali je neprovjerljivo”.
„Pečat” sada tvrdi da je „ovaj događaj, važan ne samo za SPC već potencijalno presudan i za cijelo pravoslavlje, planiran da se, ako već mora, sprovede u tajnosti. U prilog diskretnosti pośete govori činjenica da će delegaciju iz Fanara predvoditi mitropolit Jovan Zizjulas, mentor liberalnih srpskih bogoslova koji su se u novonastalom sporu između Carigrada i Moskve, danas kao episkopi, našli na sukobljenim stranama”.
Titularni mitropolit pergamski Jovan Zizjulas se smatra jednim od najvećih živih bogoslova, a u novijim zbivanjima i glavni „ideolog” nastupa VP u Ukrajini i konfrontacije sa Ruskom pravoslavnom crkvom.
„Kako god, dolazak u Srbiju Zizjulasa, apologete savremenoga ekumenizma i van Carigradske patrijaršije u okolnostima nimalo idiličnim, ipak je obznanjen, a time je bačeno retrospektivno svijetlo na događaje koji su se zbili”, tvrdi „Pečat”.
„Prvi događaj se odnosi na novo ustrojstvo eparhijâ SPC na američkome kontinentu – u čemu su neki prepoznali izlazak u susret ambicijama Fanara da prisajedini dijasporu drugih pomjesnih pravoslavnih crkava.
Drugi događaj, koji je potresao SPC, a prethodi pośeti titularnoga mitropolita Zizjulasa, jeste odluka da episkop Maksim (Vasiljević) više ne predaje na Pravoslavnome bogoslovskome fakultetu u Beogradu što je pokazalo duboki raskol u krugovima liberalnih pravoslavnih bogoslova čijim se neformalnim duhovnim ocem smatra u Beogradu očekivani Zizjulas”.
***
„Antena M” je detaljno pisala o ovim događajima koji potresaju SPC.
Irinej Bulović, koji je „raskirnkao” navodni plan (ne precizira se: čiji plan?) da se dolazak delegacije VP obavi u tajnosti, smatra se glavnim „ruskim čovjekom” u Beogradskoj patrijaršiji i neformalnim favoritom Moskve za novoga patrijarha SPC.
U međuvrmenu, grčki portal „Pentapostagma” tvrdi da je „patrijarh Srbije Irinej Gavrilović odbio da se sastane s delegacijom VP koja je trebalo da doputuje u Beograd”.
Ni Beograd ni Carigrad nijesu se zvanično oglašavali o (ne)dolasku delegacije VP u pośetu vrhu Srpske crkve.
Odnosi VP i SPC su najgori u novijoj istoriji. VP je tomosom iz 1922. Srbima priznala autokefaliju i status patrijaršije, ali i teritorijalno rasprostiranje jurisdikcije SPC na čitavu nekadašnju Jugoslaviju, uključujući Ś. Makedoniju i Crnu Goru. Taj tomos je na snazi, iako Jugoslavija ne postoji. VP bi intervencijom u Makedoniji – a SPC tamo već pola vijeka nije u stanju da prevaziđe raskol – izvršila reviziju tomosa SPC iz 1922. godine. Sa stanovišta kanonskoga prava to bi imalo refleksije i na sadašnju poziciju SPC u Crnoj Gori.
Delegacija VP, koliko je poznato, posljednji put je 5. juna 2018. godine bila u Beogradu. Tada je vrhu SPC saopšteno da će VP priznati autokefaliju Crkvi u Ukrajini – čemu se SPC usprotivila, strahujući od sličnoga raspleta u Ś. Makedoniji i Crnoj Gori.