Na platou ispred manastira Krušedol na Fruškoj gori danas će biti obilježen Dan sjećanja na stradale i prognane Srbe u hrvatskoj oružanoj akciji “Oluja” izvršenoj prije 24 godine.
Centralnim pomenom biće odata pošta žrtvama hrvatske vojno-policijske akcije “Oluja”, kada je početkom avgusta 1995. godine protjerano oko 250.000 Srba iz Hrvatske i pobijeno oko 2.000.
Obilježavanju Dana sjećanja na sve stradale i prognane Srbe u akciji “Oluja” od 19 sati prisustvovaće predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik, predsjednica Republike Srpske Željka Cvijanović. Parastos svim žrtvama služiće patrijarh SPC Irinej.
U “Oluji” je, prema podacima srpskog Komesarijata za izbjeglice, protjerano 250.000 Srba iz Republike Srpske Krajine, 1.856 je ubijeno, a 836 vode se kao nestali.
Hrvatska vojno-policijska akcija “Oluja” počela je 4. avgusta 1995. godine ofanzivom hrvatske vojske i policije i jedinica HVO-a na područja Banije, Like, Korduna i sjeverne Dalmacije, odnosno na nekadašnju Republiku Srpsku Krajinu.
Dan kasnije, 5. avgusta, hrvatska vojska ušla je u gotovo napušten Knin i istakla hrvatsku zastavu, dok su kolone izbjeglica na traktorima i drugim poljoprivrednim vozilima ulazile u Srbiju.
Gotovina i Marčak osuđeni, pa oslobođeni
Haški tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Anta Gotovine, koji je bio komandant te operacije. Gotovina je od tada bio u bjekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005., kada je izručen Tribunalu.
Godinu dana ranije, tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Makrač, koji su optuženi za progon, deportacije i prisilno premještanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana djela i okrutan tretman tokom i nakon operacije “Oluja”.
Optužnica protiv Gotovine je odlukom Pretresnog vijeća Tribunala spojena sa optužnicom protiv druge dvojice generala.
Aprila 2011., Gotovina je osuđen na 24, a Mladen Markač na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice.
U presudi Gotovini, Haški tribunal je utvrdio da je operacija “Oluja” u ljeto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat s predsjednikom Franjom Tuđmanom na čelu, smišljen da protjera srpsko stanovništvo iz Kninske Krajine, što je bio navod optužnice.
U novembru 2012, Apelaciono vijeće Haškog tribunala oslobodilo je hrvatske generale Anta Gotovinu i Mladena Markača krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske Krajine 1995. poništivši prvostepenu presudu, nakon čega su oni pušteni iz pritvora.
Prema konačnoj presudi, operacija “Oluja” nije bila udruženi zločinački poduhvat u cilju protjerivanja Srba iz Kninske Krajine. Srpska javnost ovu vijest dočekala je sa razočaranjem.