Niko ne vodi medijski hibridni rat uz pomoć Srpske pravoslavne crkve, a protiv Crne Gore, da bi sada nekom drugom prepustio da donosi ključne odluke o političkoj budućnosti vaše države, pa makar to bila i trenutna većina u parlamentu. Konkretno, odlučujuća pomoć u predizbornoj kampanji sada dolazi na naplatu, kaže u razgovoru za Dnevne novine građanski aktivista u Srbiji, advokat Aleksandar Olenik, komentarišući sastanak mitropolita Amfilohija i episkopa Joanikija sa srpskim predsjednikom Aleksandrom Vučićem. Sagovornik DN poručuje da je miješanje SPC u izbore u Crnoj Gori, njeno aktivno učešće u formiranju nove vlasti, “poniženje za građane Crne Gore i njihovu državu”.
Predstavnici političkih subjekata koji su osvojili vlast na parlamentarnim izborima sastali su se sa mitropolitom Amfilohijem u Manastiru Svetog Vasilija Ostroškog, gdje su uz posredovanje sveštenih lica dogovarali i kadrovska rješenja u novoj vlasti. Kako Vi gledate na postizborna dešavanja u Crnoj Gori?
OLENIK: Mjesto sastanka samo po sebi nije bitno, mogli su i na poljani da razgovaraju, što bi u pandemijskom uslovima bilo dobro. Problem su učesnici na sastanku. Ako SPC nije učestvovala na izborima, koja je uloga dvojice visokih službenika SPC na sastanku političke koalicije koja treba da preuzme vlast? Šta daje legitimitet crkvi iz susjedne države da javno određuje nosioce državnih funkcija u Crnoj Gori? Smatram da je to poniženje za građane Crne Gore i njihovu državu. Ne samo da crkva ne treba da se bavi politikom jer je Crna Gora građanska država, već je došlo do toga da crkva iz susjedne države aktivno učestvuje i određuje buduće nosioce visokih državnih funkcija. Ovo je posljedica hibridnog rata koji se i sada vodi protiv Crne Gore i to iz Beograda, a čiji su glavni izvršioci SPC, mediji i nacionalističke stranke u Crnoj Gori kojima direktno upravlja Aleksandar Vučić i to uz pomoć nacionalista iz opozicionih redova, svih zastupnika bojkota u Srbiji koji mu na ovaj način direktno pomažu.
Šta još karakteriše postizborni period?
OLENIK: Demokratsko i evropsko ponašanje dosadašnje vlasti, koje na najbolji način pokazuje da je Crna Gora u vrednosnom smislu građanska i demokratska država, te da je na taj način zaslužila svoje mjesto među uređenim zemljama Zapadne Evrope. Naravno, ja kao advokat ali i kao političar nisam očekivao drugačije ponašanje dosadašnjih vršioca vlasti, niti predsjednika Crne Gore, jer je sasvim normalno poštovati izborne rezultate, ali je još normalnije najaviti borbu za zaštitu ustavnog ustrojstva države. Nadam se da će se i Srbija ugledati na Crnu Goru, ali i na Sjevernu Makedoniju te da ćemo pristupiti NATO, a zatim i EU.
Dobili smo i novi sastav parlamenta. Šta ga, iz Vašeg ugla, karakteriše?
OLENIK: Ako se pogleda novi saziv Skupšine u Crnoj Gori, jasno je vidljivo da poslanici koji zastupaju građansku i evropsku politiku imaju većinu u odnosu na srpske nacionaliste koji suštinski predstavljaju SPC i Aleksandra Vučića. Istovremeno, u okviru nove vladajuće koalicije predstavnici evropske, građanske i demokratske politike su u velikoj manjini te im predstoji velika unutrašnja politička borba, jer će oni, iz ugla vlasti, biti jedina brana povratku Crne Gore u mračne devedesete godine.
Kako objašnjavate podršku građanskih partija koaliciji čiji je inicijator i pokrovitelj sveštenik?
OLENIK: To je teško, možda i nemoguće objasniti, ali ima još primjera raznorodnih i politički suprotstavljenih koalicija. Međutim, pravi odgovor će biti postupanje buduće vlade, kojoj moramo dati prvih 100 dana, prije ozbiljne političke analize. Po našem mišljenju, postoje dva osnovna politička puta nove vlade. Prvi podrazumijeva poštovanje Ustava i građanskog karaktera Crne Gore, što je u skladu sa proklamovanim sporazumom sada već vladajuće koalicije. Drugi put bi bio povratak u nacionalizam i napuštanje građanskog ustrojstva države, čime bi se uništila i sama država, jer Crna Gora može postojati samo kao građanska i demokratska država. Stoga je velika odgovornost baš na građanskim partijama u vladajućoj koaliciji, pa su ove partije na velikim iskušenjima. Bilo bi najpoštenije prema građanima da ove građanske partije u vladajućoj koaliciji dosljedno zastupaju svoju politiku i da onog momenta kada i ako to postane nemoguće, o tome odmah obavijeste sve građane i da građanima vrate dobijene mandate.
Između koalicija koje su dobile većinu na izborima očigledno ima neslaganja. To je posebno izraženo između Demokratskog fronta i GP URA, odnosno medijskog koncerna Vijesti koji stoji iza tog političkog subjekta. Kako vidite rasplet ove situacije?
OLENIK: Teško je predviđati rasplet, smatram da je vjerovatnije da će GP URA pokazati snagu i viziju te da neće podleći pritiscima iz crkvenih i nacionalističkih krugova. Po našem mišljenju nacionalnost budućih ministara nije bitna, već je bitna njihova politika. Ako bi GP URA odustala od građanske politike to bi bio njihov politički kraj te je zato vjerovatnije da će, bar u bliskoj budućnosti, zastupati svoj program. Problem može nastati ako crkveni nacionalisti, potpomognuti zvaničnim Beogradom i nacionalističkom opozicijom u Beogradu, tokom vremena dovoljno ojačaju te im GP URA više neće biti potrebna, jer tada mogu da sruše vladu i da se sami bore za vlast. To je realna opasnost i zato je velika odgovornost baš na ovom političkom subjektu, ko god stajao iza njih, da ne dozvole da budu iskorišćeni kao prelazno rješenje za povratak Crne Gore u nacionalističku prošlost.
DPS je izgubila izbore, ali je ostala najjača politička stranka, a sa druge, na čelu države je aktuelni predsjednik Milo Đukanović koji otvoreno poručuje da će se protiv svakog pokušaja ugrožavanja građanske, sekularne, evroatlantske Crne Gore boriti svim sredstvima. Šta nam donose naredni mjeseci?
OLENIK: Prvi koraci DPS i predsjednika Crne Gore su upravo onakvi kakvi se očekuju od najveće partije koja je državu uvela u NATO i na korak od EU, čime je Crna Gora nepovratno uvrštena u red zapadnih, razvijenih građanskih demokratija. Pravi test za građansku Crnu Goru, ali i za DPS pa i za predsjednika biće sljedeći predsjednički izbori. Sa najvećom i najorganizovanijom partijom, koja je na vlasti u većini gradova i čiji predsjednik je ujedno i predsjednik Crne Gore, ne brinem se za budućnost DPS i građanskog društva u Crnoj Gori.
Kako komentarišete sastanak mitropolita Amfilohija i episkopa Joanikija sa predsjednikom Srbije?
OLENIK: Niko ne vodi medijski hibridni rat uz pomoć SPC, a protiv Crne Gore, da bi sada nekom drugom prepustio da donosi ključne odluke o političkoj budućnosti vaše države, pa makar to bila i trenutna većina u parlamentu. Konkretno, odlučujuća pomoć u predizbornoj kampanji sada dolazi na naplatu.
Kod koga na naplatu?
OLENIK: Mislim da se ovo u najvećoj mjeri odnosi na DF, odnosno na crkvene srpske nacionaliste u okviru koalicije, a mnogo manje na njen građanski dio. Očigledna je namjera da se samo formalno zadrži privid nastavka evropske i građanske politike dok bi se suštinski, korak po korak i skriveno, rastakalo građansko uređenje Crne Gore. Posebno su bitni načelnici i rukovodioci raznih bezbjednosnih službi čiji je zadatak zaštita građanskog ustavnog poretka, zato su ova imenovanja izazvala i najviše sukoba u koaliciji, jer ako ove službe dopuste ili ako aktivno budu učestvovale u unutrašnjem rastakanju Crne Gore kao građanske države, onda nije bitno ko je ministar ili koja je proklamovana politika vlade. Ovakve namjere srpskih nacionalista predstavljaju realnu opasnost i pomenuti sastanci uz učešće predstavnika SPC sigurno za cilj nemaju dalje jačanje građanskog karaktera crnogorske države. Kako je to već rečeno, jedno je imati trenutno većinu u Skupštini, a sasvim drugo najavljivati rastakanje građanskog karaktera crnogorske države. Stoga je i sasvim opravdano upozoriti na ustavnu obavezu zaštite države svim sredstvima.
Mediji su objavili snimak kandidata za novog mandatara, gospodina Krivokapića, sa dočeka osuđenog teroriste Nikole Kavaje, što je on objasnio riječima da je “Kavaja simbol otpora jednom diktatoru”. Kako Vama izgleda objašnjenje Krivokapića?Šta poručuje, šta da očekujemo kada postane premijer?
OLENIK: Gospodin Krivokapić je kandidat crkve i nacionalista tako da ja i kao političar i kao advokat, od njega očekujem da pokuša da sprovodi politiku za koju je dobio podršku crkve i srpskih nacionalista. Sve drugo bi bilo iznenađenje ali i izdaja građana koji su mu dali podršku za politiku koja je direktno suprotna svim odredbama koalicionog sporazuma. Ovo je i jedan vid zloupotrebe demokratskih procesa u Crnoj Gori jer je budući premijer dobio podršku za politiku koja je dijametralno suprotna potpisanom koalicionom sporazumu. Poštujući demokratsku praksu, potrebno je dati vladi 100 dana postojanja, pa tek onda suditi o njegovoj politici.
Na izjave Krivokapića bilo je dosta reagovanja. Socijaldemokratska partija uputila je otvoreno pismo ambasadorima zemalja EU tražeći da se izjasne. Međutim, međunarodna zaj ednica uporno ćuti na miješanje SPC i njeno političko djelovanje, na kršenje osnovnih ljudskih prava, na progon novinara i najave zatvaranja medija…,
OLENIK: Utisak je da je međunarodna zajednica uvjerena da može da kontroliše crkvu i nacionaliste koji su višestruko politički uticajniji unutar trenutne vladajuće koalicije. Nadam se da su dobro procijenili snagu i uticaj jer smo imali prilike da vidimo kako izgleda kada nacionalisti sa crkvom postanu dominantni. Ako su slučajno zaboravili ili ne znaju kako to izgleda, mogu da pogledaju kakvo je sada stanje u Srbiji, jer se osnovano može pretpostaviti da SPC pokušava da i u Crnoj Gori ima istu poziciju. A u Srbiji imamo “reketiranje” od SPC gdje država javno i transparetno crkvi plaća milione eura da bi ova ćutala o Kosovu, o korupciji, o kriminalu… I gdje SPC direktno učestvuje u donošenju državnih odluka a da nije učestvovala na izborima, kao u Crnoj Gori.
SAMO PREMINULI KADROVI MILOŠEVIĆA I ŠEŠELJA NE UČESTVUJU U VLASTI
Srpski predsjednik potencira značaj popisa stanovništva naredne godine u Crnoj Gori. Kampanja za popis je već počela. Da li je SPC glavna poluga za ostvarivanje projektovanog cilja da Srbi budu najbrojnija nacija u CG?
OLENIK: Aleksandar Vučič, nažalost trenutni predsjednik, je politički sljedbenik Miloševića i svog političkog oca Šešelja, i on to i ne krije. U Srbiji imamo potpuno restauraciju Miloševićeve politike, ali i svih njihovih kadrova. Samo preminuli kadrovi Miloševića i Šešelja ne učestvuju u vlasti. Tu su čak i kadrovi zloglasnog JUL-a Mire Marković u vidu sve prisutnog Vulin Aleksandra, ministra vojnog. Je li neko iole ozbiljan može pomisliti da su oni promijenili svoju politiku iz devedesetih koja je direktno dovela do genocida? Oni nastavljaju tu istu politku, ali upotrebljavaju nove metode, pa se tako više ne bore za teritorije već je sada u pitanju ”srpski duhovni prostor”, ondašnja zloglasna događanja naroda sada nazivaju “litijama” itd. Oni nikada nisu promijenili svoj stav o Crnoj Gori i po njima je u pitanju samo dio Srbije dok je sama Srbija zastupnik ruskih intresa na Balkanu.
Potrebno je da međunarodna zajednica ovo uvidi i shvati što prije ili će u jednom trenutku biti prekasno. Zato sam i posvećen stvaranju građanske, zapadne i demokratske kolone u Srbiji jer u ovom trenutku, EU nema koga da podrži u Srbiji. S jedne strane imamo nacionaliste i crkvu na vlasti, a sa druge strane imamo isto takve nacionaliste u opoziciji koji su otvoreno podržali litije i crkvu, istovremeno zagovarajući porazan bojkot izbora. Kao rezultat imamo da građanska opozicija u Srbiji mora da počne od nule i to je ono šta sada intenzivno radimo.
DF se otvoreno protivi marginalizaciji njihovog izbornog rezultata. Na koji način se njihovo protivljenje može odraziti na formiranje vlade, ali i njeno funkcionisanje?
OLENIK: Uvjeren sam da će se vlada relativno lako formirati. DF je dobio podršku za nacionalističku politiku i oni imaju obavezu prema svojim biračima da tu politiku i spovode. Svako drugo ponašanje bi predstavljalo zloupotrebu demokratije u Crnoj Gori. Iz potpisanog koalicionog sporazuma i izjava predstavnika DF se može zaključiti da je njihov plan prilično jednostavan i da su naumili da se formalno ne suprotstavljaju demokratskom i građanskom uređenju države već da postavljanjem svojih kadrova po dubini izvršne vlasti i zloupotrebom izvršne vlasti i medija umanje politički uticaj DPS. Nakon njihove procjene da su dovoljno ojačali, jednostavno mogu oboriti vladu i sa pozicija vlasti učestvovati na izborima. Ovakav scenario u sebi sadrži zloupotrebu građanskih partija u okviru trenutne većine, te se nadam da su gospoda Bečić i Abazović sposobni da se odupru i da neće dozvoliti da budu iskorišćeni.