Evropska unija uvodi sistem zajedničke kupovine gasa za sve članice EU, što bi trebalo da dovede do povoljnijih cijena s obzirom na to da se radi o velikim narudžbama, a Savjet EU će ponuditi i zemljama zapadnog Balkana da uđu u ovaj sistem, pišu Nezavisne.
EU se na ovaj korak odlučila po uzoru na zajednički sistem nabavki vakcina i medicinske opreme tokom pandemije, u koji je takođe uključila zemlje zapadnog Balkana, a u evropskim institucijama ističu da je roba nabavljena kroz ove ugovore značajno snizila troškove nabavki.
Osim zemljama zapadnog Balkana, sličan aranžman će biti ponuđen Moldaviji, Ukrajini i Gruziji. U EU ističu da je cilj ovog dobrovoljnog sistema zajedničkih nabavki, osim povoljnijih cijena, smanjenje zavisnosti Evrope od ruskog gasa, odnosno diverzifikacija izvora snabdijevanja. U sistem dobrovoljnih nabavki, osim gasa, biće uključena i nabavka hidrogena, za koji se smatra da predstavlja gorivo budućnosti.
Ursula fon der Lajen, predsjednica Evropske komisije, istakla je da je ovaj korak važan jer će zemlje EU nastupati zajedno, umjesto da se takmiče jedna protiv druge i na taj način dižu cijenu gasa svima.
“Oko 75 odsto globalne gasne mreže je evropsko tržište, što nam daje da zajedno imamo ogromnu kupovnu moć”, naglasila je Fon der Lajen.
Već od naredne zime, kako je naglašeno nakon završetka samita lidera EU 25. marta, biće uključeni dodatni kapaciteti u vidu tekućeg gasa, a započeće se i primjena hidrogena kao goriva za grijanje i za industrijske namjene.
Za Bosnu i Hercegovinu ova odluka trenutno nema veliki značaj, jer su njeni kapaciteti veoma mali, pogotovo za Republiku Srpsku, ali s obzirom na to da postoje planovi da se proširi gasna infrastruktura u narednim godinama, nabavka gasa zajedno s EU može biti značajna opcija u budućnosti.
Mirza Kušljugić, stručnjak za energetiku, kaže da BiH ne bi trebalo da se značajnije upušta u investiranje u gasni sektor, ali da bi trebalo da prihvati ovu ponudu u dijelu koji se odnosi na hidrogen.
Što se tiče gasa, on ističe da je razvijanje infrastrukture skupo i zahtjevno, a da se radi o fosilnom gorivu koje EU namjerava da koristi u prelaznoj fazi ka potpunoj zelenoj energiji.
“BiH ima resurse i mogućnosti da razvija vlastite izvore zelene energije i mislim da bi u tom dijelu trebalo da tražimo pomoć i finansiranje iz EU”, smatra Kušljugić.
On je istakao da bi investiranje u zeleni hidrogen, odnosno dobijanje hidrogena korištenjem obnovljivih izvora energije, bilo nešto u šta bi vrijedilo ulagati, te da bi BiH trebalo da prihvati taj dio ponude iz EU.
Iz Ministarstva energetike i rudarstva RS kažu da se postavlja pitanje da li EU na ovaj način i sa ovakvim prijedlogom narušava odredbe Ugovora o osnivanju Energetske zajednice te legislative iz Trećeg energetskog paketa o otvorenom tržištu prirodnog gasa.
Ističu da Republika Srpska ima nekoliko privrednih subjekata koji imaju dozvolu da trguju i nabavljaju prirodni gas.
“Jedan od njih je “Gas Res” d.o.o Banjaluka, u čijem planu poslovanja je jedna od najznačajnijih aktivnosti realizacija ugovora i aneksa ugovora o isporukama prirodnog gasa potpisanog sa OOO “Gasprom eksportom”. Realizovanjem ovog ugovora s dobavljačem prirodnog gasa biće ostvareno stabilno poslovanje privrednog društva u 2022. godini. Sve ostalo bi imalo negativan uticaj na njihovo poslovanje”, poručili su iz Ministarstva.
U EU se vodi velika rasprava o budućnosti snabdijevanja gasom, a Njemačka, Italija i Austrija predvode zemlje koje smatraju da će Evropa još nekoliko godina morati da računa na ruski gas, bez obzira na pozive da se potpuno prekine snabdijevanje gasom iz te zemlje.
Alfred Štern, direktor austrijske kompanije OMV, je za austrijski list “Presse” rekao da bi odricanje od ruskog gasa imalo svoju cijenu i da to mora da svima bude jasno, prenosi Srna.
“Neke bi zemlje mogle da to urade, ali u Austriji to nije moguće ove godine. U teškoj smo situaciji, ne možemo da se jednostavno odreknemo ruskog gasa”, navodi Šern.