Izvor: Slobodna Bosna
“Dođite sa mnom”, kaže predsjednik Srbije Aleksandar Vučić. “Sada ćete vidjeti osmijeh na mom licu.” Sa terase beogradske zgrade Predsjedništva Srbije pokazuje nebodere i trijumfalno izjavljuje: “Kao feniks koji se uzdiže iz pepela!”
Druge zemlje bivše Jugslavije brine što se Vojska Srbije diže iz pepela. Tokom sitne zavade sa Kosovom oko registarskih tablica u septembru, srbijanska vojska je avionima nadlijetala blizu granice i rasporedila oklopna vozila kako bi zaplašila svog manjeg susjeda.
Od 2015. do 2021. godine potrošnja na odbranu Srbije skočila je za nekih 70 posto, na 1.4 milijarde dolara godišnje. Rusija i Bjelorusija dale su Srbiji deset aviona tip MIG-29. Rusija je dala i 30 tenkova i oklopnih transportera i prodala protivvazdušni sistem. Srbija je kupila kineske dronove, ruske helikoptere i francuski raketni sistem. Ovaj mjesec ministar odbrane objavio je da Srbija pregovara o kupovini transportnih aviona i helikoptera od Airbusa. Prošli mjesec stigla je vijest da se pregovara sa Izraelom o antiraketnim projektilima. Turski dronovi, koji su imali razoran učinak u porazu jermenske vojske od Azerbejdžana u Nagorno-Karabahu, mogli bi se takođe naći na popisu za kupovinu. Srbijanska vojna industrija takođe proizvodi novu opremu, umjesto da samo štanca oružje iz jugoslovenske ere.
Nakon jugoslovenskih ratova devedesetih godina, vojni kapaciteti Srbije u opali. Ali tokom 2014. godine vlada je odlučila da se ponovo naoruža. Ruska intervencija u Ukrajini pokazala je da era konvencionalnog ratovanja u Evropi nije završena, a poplave u Srbiji te godine bile su “poziv za buđenje”, kaže Daniel Sunter iz think-tanka Balkanska sigurnosna mreža. Otkrili su da zemlja jedva da ima ijedan helikopter za misije potrage i spašavanja. U 2015. godini Hrvatska, takođe obnavljajući svoje oružane snage, upitala je Sjedinjene Države da je snabdije sa raketama koje bi, ako budu ispaljene na Srbiju, mogle doprijeti duboko u unutrašnjost zemlje.
“Moderna država treba modernu armiju”, kaže predsjednik Vučić. “Srbija troši više u apsolutnoj vrijednosti nego ranije, ali njena potrošnja za odbranu je oko dva posto GDP-a od 2005. godine. U poređenju sa Bugarskom, Mađarskom ili Rumunijom, to je “grašak””, kaže predsjednik Vučić. Ali, Srbija nije bila u ratu sa Bugarskom, Mađarskom ili Rumunijom tokom devedesetih. Ona je bila u ratu sa susjedima koji sada imaju manje vojne budžete. Srbija nadmašuje Albaniju, BiH, Crnu Goru, Kosovo i Sjevernu Makedoniju zajedno. Takođe, nadmašuje Hrvatsku koja kupuje francuske avione kako bi obnovila gotovo nepostojeći vazdušni kapacitet.
Da Srbija samo modernizuje svoje vojne snage nikome ne bi smetalo. Kontekst je taj koji aktivira alarme. BiH je ponovo u političkim previranjima, a Milorad Dodik, lider bosanskih Srba, sugerisao je 14. oktobra da će Rusija uskočiti i reagovati ako se dio BiH otcijepi i uslijedi nasilje. Tabloidi kontrolisani od Vlade Srbije konstantno proglašavaju da je rat sa kosovskim Albancima i Hrvatima neizbježan. U oktobru, nakon sukoba između kosovskih Srba i kosovske policije, srbijanski maštoviti tabloidi su pristutnost britanskih trupa povezali sa nasiljem.
U isto vrijeme, nacionalisti, uključujući i srbijanskog ministra unutrašnjih poslova, govore o kreiranju “Srpskog sveta”, za koji se mnogi na Kosovu, Crnoj Gori i BiH boje da je kod za “Veliku Srbiju” koja bi ih mogla progutati. Predsjednik Vučić to odbacuje kao “propagandu”. On kaže da svi susjedi znaju da prenaoružavanje Srbije “nije protiv njih”.
Vuk Vuksanović, istraživač u beogradskom Centru za sigurnosnu politiku, kaže da je pravi značaj ponovnog naoružavanja Srbije politički, a ne vojni. Upadljivi poslovi sa oružjem impresioniraju pristalice predsjednika Vučića, koji imaju tendenciju da visoko cijene oružane snage.
Ali, Srbija je efektivno okružena sa NATO-om. Sa velikim savezom koji štiti male susjede, malo je vjerovatno da će Srbija poslati svoje vojnike u akciju u doglednoj budućnosti. Zaista, Srbija ima odlične (ali diskretne) odnose sa NATO-om, i Sjedinjene Države treniraju srbijanske trupe. Imati jaku vojsku znači da te velike sile tretiraju sa poštovanjem, kaže Vuksanović. I ako bi se, “ne daj bože”, regionalni status quo urušio, onda, “ako možemo nanijeti štetu našim hipotetičkim protivnicima, tada će vjerovatno bili susretljiviji sa nama za pregovaračkim stolom”.