Priredio: Vladimir Jovanović
Predstavnici Srpske pravoslavne crkve su više puta saopštili protivljenje ukrajinskoj autokefaliji. Nedavno je objavljen i zvanični stav. Veoma je čudno da se taj dokument, nazvan „Stav SPC o crkvenoj krizi u Ukrajini”, pojavio na ruskome jeziku na sajtu Moskovske patrijaršije, a tek dvije neđelje kasnije na zvaničnome sajtu same SPC.
“Двери”: Moskva formira radikalne stavove Srpske patrijaršije
Međutim, ovaj dokument sadrži niz navoda koji svjedoče protiv same SPC i pokazuje dvostruke standarde njezina rukovodstvu. Tu se kaže: „Srpska pravoslavna crkva ne priznaje nekanonsko ulaženje Njegove Svetosti Patrijarha Carigradskoga u kanonski prostor najsvetije Ruske crkve”.
Međutim, sama Srpska crkva tvrdi da je na taj način dobila autokefaliju. Bila je dio autokefalne Ohridske arhiepiskopije. Vaseljenski patrijarh Manojlo 1219. posvetio je za episkopa Srbije Savu Nemanjića (Savu Srpskoga), iako je Srbija bila kanonska teritorija autokefalnoga arhiepiskopa Ohrida, koji je protestovao protiv takvih akcija. Štaviše, centralni događaj 2019. godine u Srpskoj crkvi je 800. godišnjica autokefalnosti. To jest, Srbi formalno slave događaje kojim sami sebe osuđuju!
Koji jubilej od 800. godina slavi SPC? SV. Sava nije dobio autokefaliju
Tipična hotentotska etika: sve što je dobro za nas je – dobro, a zlo je samo ono što je za nas zlo.
Dalje, navodi se u „Stavu SPC o crkvenoj krizi u Ukrajini”: „Jedanput raskolnik — uvijek raskolnik, osim u slučajevima iskrenoga obraćenja i dubinskoga pokajanja… pripadnici Maletičeve sekte [tako SPC naziva bivšu Ukrajinsku autokefalnu pravoslavnu crkvu] nemaju ni apostolsko prejemstvo ni sveštenstvo uopšte. Nijedan službeni akt, nijedan, kako se prostonarodski kaže, ‘potez pera’, ne može da ono što se dogodilo pretvori u nešto što se nije dogodilo niti da ono čega nema pretvori u nešto što postoji”.
U ovome citatu postoje dva „argumenta”: nemogućnost priznavanja raskolnika i nevaljanost hirotonije od predstavnika bivše Ukrajinske autokefalne pravoslavne crkve (UAPC, koja se pridružila autokefalnoj Pravoslavnoj crkvi Ukrajine).
Da pogledamo, kako su Srbi 1991. prevazišli svoj raskol koji je nastao početkom 60-tih godina prošloga vijeka. Iz političkih razloga i pod pritiskom Josipa Broza Tita, SPC je tada zabranila službu svome episkopu śevernoameričkome Dionisiju Milivojeviću (patrijarh SPC tada je bio German Đorić, takođe žestoki protivnik obnove crnogorske autokefalije, za šta je imao podršku crnogorskih i jugoslovenskih komunista – prim. p).
Dionisije nije priznao odluke Beogradske patrijaršije i osnovao je autokefalnu mitropoliju u SAD pod imenom Slobodna Srpska pravoslavna crkva. Nakon toga, SPC je Dionisija lišila njegova dostojanstva i monaštva. Godine 1963. u manastiru Svetoga Save u Ilinoisu (SAD), od „raskolnika” izvršeno je episkopsko posvećenje Irineja Kovačevića, koji je od 1984. u rangu mitropolita vodio Slobodnu Srpsku crkvu.
Kasnije, 1991. godine, poslije pregovora, Srpska crkva je priznala „raskolnike” i prihvatila ih u postojećim dostojanstvima. Nikoga od „raskolnika”iz Slobodne Srpske crkve nije opet posvećivala. To znači da je ona prepoznala valjanost sveštenstva „raskolnika”. Postoje zvanični dokumenti o tome. Štaviše, komisija koja je pregovarala sa raskolnicima uključila je i sadašnjega patrijarha srpskoga Irineja Gavrilovića, koji je tada bio vladika niški SPC.
U kakvoj je to još vezi sa bivšom UAPC?
Episkop Grigorij Ogijčuk i episkop Genadij Šiprikevič, obojica iz UAPC u Americi (dakle iz „Maletičeve sekte”) upravo su 7. decembra 1963. u manastiru Svetoga Save u Libervilu posvetili za episkopa Irineja Kovačevića, što je kasnije priznato od strane Srpske crkve!
Ova hirotonija je prepoznata od Beogradske patrijaršije (uključujući i Irineja Gavrilovića, kao i Amfilohija Radovića ili Irineja Bulovića – prim. p) i niko tada nije rekao da nema apostolskoga naslijeđa i sveštenstva u UAPC.
(Irnej Kovačević je na Sretenje 1992. u Sabornome hramu u Beogradu s patrijarhom Pavlom Stojčevićem i drugima iz SPC služio arhijerejsku liturgiju; on je do smrti 1999. godine, član arhijerejskoga sabora Beogradske patrijaršije – prim. p).
Ispostavlja se kako je u redu pomiriti se sa svojim srpskim raskolnicima, u tome slučaju UAPC ima apostolsko naslijeđe; ali, ako UAPC želi da se s drugim Ukrajincima ujedini i da ne budu pod autoritetom Moskve, onda apostolsko naslijeđe UAPC odjednom nestaje!
Navodi se dalje u „Stavu SPC o crkvenoj krizi u Ukrajini”: „SPC ne priznaje raskolničku jerarhiju za pravoslavnu jerarhiju ni raskolnički klir za pravoslavni klir budući da su pripadnici Denisenkove grupacije svoju ’crkvenu ipostas’ stekli od jednoga raščinjena, ekskomunicirana i anatemi podvrgnuta arhijereja”.
Vrijedi podśetiti Srbe na njihovu vlastitu prošlost.
Nakon što su 1219. godine, kako tvrde, dobili autokefalnost u statusu arhiepiskopije, Srbi su zaželjeli status patrijaršije. Vladar Srbije, Stefan Dušan, sazvao je 1346. sabor i proglasio patrijaršiju. To je još jedan argument protiv onih koji vole da tvrde da je Crkva izvan politike i da kažu da sekularne vlasti nemaju pravo da se bave vjerskim pitanjima. Ali, tada je carigradski patrijarh podvrgnuo anatemi i Dušana i novoizabrana patrijarha i cijelo srpsko sveštenstvo. Međutim, kasnije su priznata sva sveštenstva i episkopski činovi, čak i onih koji su posvećeni od anatemisane jerarhije.
Vođstvo Srpske crkve, dakle, daje provokativne izjave, pokušavajući nekako opravdati svoje stavove o Ukrajini. Međutim, njihov pravi cilj je da se zaštite od uplitanja Vaseljenske patrijaršije i da spriječe autokefalnost crkava Makedonije i Crne Gore. To im je velika nevolja, jer svi „argumenti” SPC protiv ukrajinske autokefalije, kao i makedonske i crnogorske autokefalije, politički su, a ne crkveni. Zasnovani su na nespremnosti jerarhijâ ruske i srpske da priznaju postajanje nacija koje su bile njihove bivše kolonije. I u izjavama ovim povodom, nema ničega duhovnoga ili kanonskoga. Iza njihove „crkvene retorike” kriju se samo politički ciljevi.