Grupa američkih senatora iz Demokratske i Republikanske stranke predstavila je nacrt zakona koji ima za cilj podršku ekonomskom razvoju, trgovini i borbi protiv korupcije, uključujući izradu nacrta zakona o posebnim sankcijama za suzbijanje destabilizirajućih aktivnosti na Zapadnom Balkanu.
Profesor američkog Univerziteta Džons Hopkins Siniša Vuković komentarisao je za Antenu M značaj ovakvog zakona za Zapadni Balkan, odnosno Crnu Goru.
Ističe da je zakon posljedica nedavne posjete američke senatorke Džin Šahin regionu.
Vuković navodi da je Šahin, iz perspektive situacije u tim zemljama, formirala određeni stav koji je pretočen u ovaj zakon. Smatra da postoji nekoliko efekata zakona.
“Prvi efekat koji se postiže je sinteza, integracija odnosno objedinjavanje svih normativnih akata koji su se do sada odnosili na region Zapadnog Balkana. Stvara se jedna vrsta predvidljivosti i na taj način snaži se zakonski okvir kojim bi administracija mogla djelovati u regionu. Druga stavka je razumijevanje promjene konteksta u regionu i potrebe da se što proaktivnije djeluje. Nerijetko su SAD i zapadni partneri bili reaktivni u regionu. Tek pošto se nešto desi donose se određene mjere kako bi se ublažile negativne posljedice djelovanja trećih strana”, objašnjava Vuković.
Kako dodaje, ovim zakonom se šalje još jedna jasna poruka.
“Eksplicitno se pominje Otvoreni Balkan i kao takav se dovodi u pitanje. SAD će u svoje strategije uvrstiti samo one inicijative koje su kompatibilne sa politikama EU. Ovim se šalje jaka politička i pravno obavezujuća poruka da ništa nije zagarantovano posebno ako ima potencijal da kreira destruktivne procese koji mogu ugroziti američke interese na Zapadnom Balkanu”, smatra Vuković.
Vuković naglašava da se u ovom trenutku borba protiv korupcije na globalnom nivou smatra bezbjednosnim prioritetom SAD-a.
“Znamo da je dosta ljudi pod sankcijama zbog korupcije i koruptivnih radnji koje su imale za cilj destabilizaciju mira i bezbjednosti u regionu. Taj stav Amerikanci ne kriju i veoma jasno šalju poruku da ga neće tolerisati. Npr, bilo kakav razgovor o promjeni granica za Amerikance nije tema i to treba posmatrati kao posljedicu ovog zakonskog akta, ali i prethodnih akata”, objašnjava Vuković.
Standardni prioriteti
Komentarišući izjavu specijalnog izaslanika SAD-a za Zapadni Balkan Gabrijela Eskobara da SAD podržava svaku vladu koja je fokusirana na EU i NATO i borbu protiv korupcije, Vuković kaže da su to standardni prioriteti ove administracije.
“Evropski integracioni procesi su kompatibilni i apsolutno u skladu sa strateškim interesima SAD u Evropi i regionu. Ovim se šalje poruka da Amerikanci itekako vode računa na one snage koje su pro NATO, a da to znači ispunjavanje svojih NATO obaveza, držati se evropskog puta, te boriti se protiv korupcije”, navodi Vuković.
Vuković kaže da postoji ustaljena praksa da kada vas ne pominju na dnevno političkom nivou, onda nijeste dovoljno veliki problem koji bi se internacionalizovao ili kojim bi se problematizovao vas politički proces i to je, uvjeren je, dobra poruka.
“Pretpostavka je da su, procesi koji se dešavaju u Crnoj Gori, koliko god bili teški, destruktivni i traumatični, i dalje nešto što naša zemlja može sama da tretira. To je ustvari način na koji treba čitati Eskobarove poruke. Problemi koji trenutno postoje u BiH, manjak progresa u odnosima Beograda-Prištine, stagnacija i neka vrsta pasivne agresije koja postoji između Bugarske i S. Makedonije su ozbiljni problemi koji imaju svoj internacionalni karakter. Koliko god situacija u Crnoj Gori bila problematična i na ivici nezapamćenih tenzija, iskreno se vjeruje da Crna Gora posjeduje institucionalne kapacitete da se izbori sa takvim izazovima”, zaključuje Vuković.