Posljednja dešavanja u Crnoj Gori nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti ali i neredi u parlamentima Crne Gore, Republike Srpske i Srbije dovode se u vezu sa uticajem Rusije u regionu i finansiranju ne samo stranaka već i dijela nevladinog sektora.
Sagovornici Pobjede ističu da se Rusija nije pomirila sa ulaskom Crne Gore u NATO i njenom brzinom savladavanja preogovaračkih poglavlja koja je vode ka ulasku u EU, odnosno da se radi o početku otvorenog ispoljavanja moći Rusije u političkom životu Srbije za šta je upravo poslužio crnogorski zakon.
Milan Jovanović iz Fonda za bezbjednost i demokratiju, ističe da Rusi nastavljaju sa jačanjem svoje propagande i hibridnim ratovanjem u Srbiji i iz Srbije, na što su svojim obimnim istraživanjima upozoravale neke srpske NVO ali i subjekti iz inostranstva, prije svega iz SAD.
“Primjenjuju se različite destabilizacijske tehnike saglasne ruskim naporima da se otjeraju pozitivni pomaci u evroatlanskim integracijama, u koje su uključeni i obavještajni poslovi, čemu smo skoro svjedočili, a što je brzo skrajnuto iz medijske i pažnje javnosti”, objašnjava Jovanović.
Uz tvrdnju da su neredi u podgoričkoj, banjaluškoj i beogradskoj skupštini slični, Dušan Janjić iz Foruma za etničke odnose kaže da je taj scenario isti kao onaj u Ukrajini pred početak rata gdje su se parlamentarci međusobno tukli, najavljujući oružane sukobe i narušavajući i onaj mali ugled već uzdrmanih institucija.
“U Srbiji ste imali apsurd: otimali su se oko toga ko brani a ko napada Aleksandra Vučića, a Vučić nije miljenik Moskve. Dakle, Rusi su uradili ono što su mogli i sada ostaje da se vidi što zaista Vučić može da uradi u Srbiji, i da li će crnogorsko rukovodstvo povući neke poteze kompromisa – imam u vidu mišljenje Venecijanske komisije koje se sada može koristiti u sudskoj praksi”, kaže Janjić.
On naglašava i da Beograd sada ima mnogo teži zadatak.
“Mora da se suoči sa širokim mrežama Rusa u civilnom društvu i javnosti biznisu, političkim strankama, vladajućoj partiji i opoziciji i naravno sa razjarenom Moskvom. Putin je u krizi održanja svoje vlasti, njemu treba ozbiljna konfrontacija negdje daleko na Balkanu da bi mogao da smanji pritisak SAD i EU na sebe”, smatra Janjić.
Na pitanje koliko je Srbija u ovom momentu zavisna od Rusije ili je to pogrešna percepcija, Jovanović ističe da Beograd nije zavisan od Moskve koliko bi to Kremlj htio.
On pojašnjava da Rusija pojačava pritisak na Srbiju i nastoji da je iskoristi kao glavni teren odakle će uticati na utakmicu nadmetanja sa Evropskom unijom i NATO na Zapadnom Bakanu.
“Srbija je veoma usporila svoje napredovanje ka EU, a Vučić je bio prinuđen da prizna kako je unutrašji dijalog o Kosovu propao uz neskrivenu asistenciju SPC (i Amfilohija) koji su Vučića oštro napali u onom Apelu objavjenom uoči Božića 2018”, podsjeća Jovanović.
On navodi da nakon što je sudski razobličena njihova aktivnost u pokušaju puča u Crnoj Gori – Andrija Mandić i Milan Knežević su specijalnim avionom dovedeni u Beograd prilikom posjete Vladimira Putina.
“Čini mi se da su od tad oni više u Beogradu ili u Moksvi nego u Crnoj Gori”, ocjenjuje Jovanović.
On primjećuje da Rusija posebno vrši kontinuirani pritisak na predsjednika Vučića paktiranjem sa radikalnim srpskim nacionalistima, koji ga neprestano optužuju za nacionalnu izdaju, i guraju u svađu i polemiku sa Zapadom, a najstretniji bi bili da se presiječe rastuća linija uvažavanja između Vašingtona i Beograda.
“Već čujem ideje kako bi Rusi mogli da pomognu u mirenju najnovijeg trvenja braće na Balkanu”, primjećuje Jovanović.
Uticaj Rusije na region prepliće se između Podgorice i Beograda, odnosno Zakon o slobodi vjeroispovijesti im je došao kao odličan tajming da se ispolji snaga konfrontacije.
“Za sada je to samo manifestacija ruskog uticaja, ali uskoro ćemo se suočiti i sa reakcijom zapada i NATO u potiskivanju Rusa sa Balkana ili demontiranju ruske platforme za uticaj u EU, kako kažu Amerikanci”, objašnjava Janjić.
Sa druge strane on upozorava i da je DPS imao greške u vezi sa ovim zakonom jer je vjerska komponenta isturena kao dio nacionalnog identiteta što je omogućilo da se pitanje imovine reinterpretira i kao pitanje identiteta i da se time mobiliše i na prvu liniju izbaci DF i Mandić.
“Momenat je idealno iskorišćen, Rusija je dobrim dijelom ta koja je spremila reakciju i pripreme da se odreaguje na zakon traju mjesecima”, zaključuje Janjić.