Napori vlasti u reformi pravosuđa, borbi protiv privrednog kriminala i diskriminacije, promociji slobode izražavanja i medija, kao i unapređenju regionalne saradnje, od ključnog su značaja za poboljšanje života ljudi na Zapadnom Balkanu i Turskoj. Podrška Evropske unije i Savjeta Evrope u procesima reforme u ovim oblastima bila je dragocjena, pri čemu obje organizacije ostaju posvećene saradnji sa svojim partnerima na Zapadnom Balkanu i u Turskoj. To su bile neke od ključnih poruka na regionalnoj, dvodnevnoj konferenciji u Budvi, na kojoj su prezentovani rezultati zajedničkog programa Evropske unije i Savjeta Evrope „Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku 2019 – 2022“.
Ministar vanjskih poslova Ranko Krivokapić, istakao je značaj ovog programa u pogledu dostizanja najviših demokratskih vrijednosti i približavanja članstvu u Evropskoj uniji.
„Program saradnje između Evropske unije i Saveta Evrope, dobar je primjer sinergijskog rada dvije organizacije, pomažući Zapadnom Balkanu i Turskoj da dostignu najviše demokratske vrijednosti. Kontinuirana pomoć, stručnost i smjernice koje se pružaju crnogorskim institucijama kroz dvije dosadašnje faze učinili su naš put ka članstvu u Evropskoj uniji čvršćim. Radujemo se nastavku partnerstva u godinama koje su pred nama“, rekao je Krivokapić.
Ambasadorka Oana Kristina Popa, šefica Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, kazala je: „Sa Savjetom Evrope imamo snažno i dugotrajno partnerstvo. Radimo zajedno na jačanju vladavine prava i osnovnih prava širom Zapadnog Balkana. Savjet Evrope postavlja standarde za ključne segmente pravnih tekovina Evropske unije i ostvaruje doprinos obezbjeđivanjem ekspertize na visokom nivou u brojnim oblastima.”
Kako je istakla, program je vodeća inicijativa koja podržava niz vitalnih oblasti vladavine prava: jačanje pravosuđa, borba protiv korupcije i organizovanog kriminala, borba protiv diskriminacije i sloboda medija i sloboda izražavanja.
Hristos Jakumopulos, generalni direktor za ljudska prava i vladavinu prava u Savjetu Evrope rekao je da su zajedničke vrijednosti i posvećenost institucija korisnica, partnera i aktera civilnog društva u implementaciji programa bili ključni za njegov uspjeh.
„Poslije više od šest godina implementacije programa, možemo da istaknemo njegovu vrijednost i doprinos u pružanju podrške Zapadnom Balkanu i Turskoj u postizanju istinskih reformi u oblasti vladavine prava, demokratije i osnovnih prava“, zaključio je on.
Program Evropske unije i Savjeta Evrope osmišljen je kao zajednička inicijativa kojom se pruža podrška korisnicama sa Zapadnog Balkana i u Turskoj, na putu usklađivanja sa evropskim standardima u ključnim programskim oblastima. Druga faza programa, koja se sprovodi od maja 2019. do kraja 2022. godine, sa budžetom od okvirno 41 milion eura, obuhvatila je projekte u Albaniji, Bosni i Hercegovini, Kosovu, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, Srbiji, kao i Turskoj.
Program „Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku 2019 – 2022“ u Crnoj Gori obuhvata sedam projekata, sa ukupnim budžetom od preko 5,14 miliona eura. Ti projekti pokrivaju ključne oblasti programa, kao što su: reforma pravosuđa, zatvori i policija, inkluzivno obrazovanje i sloboda izražavanja.
Neka od najvećih dostignuća ostvarena su u oblastima kao što su zaštita ljudskih prava, borba protiv diskriminacije, borba protiv privrednog kriminala i sloboda medija. Skupština Crne Gore je 2020. godine donijela Zakon o životnom partnerstvu istopolnih parova, kao prvi zakonski akt koji reguliše ovo pitanje u regionu Zapadnog Balkana. Broj zahtjeva za besplatnu pravnu pomoć u slučajevima nasilja u porodici u Crnoj Gori je povećan za 113 odsto u prethodnoj godini. Mladi su počeli da preduzimaju korake protiv govora mržnje na internetu. Smjernice o dobrom ponašanju za visoke državne službenike i službenice su pripremljene, te oni treba da rade u skladu sa njima. Unaprijeđeni su i kapaciteti za rješavanje slučajeva pranja novca; sudski vještaci u svom radu prate evropske standarde u skladu sa novim Etičkim kodeksom.
Nastavnici, nastavnice, učenici/e i roditelji počeli su da primjenjuju aktivnosti u borbi protiv nasilja i stereotipa i da ih zamenjuju inkluzivnim građanskim obrazovanjem. Interventne jedinice policije unaprijedile su svoje vještine u prevenciji zlostavljanja. Agencija za elektronske medije Crne Gore je imala priliku da razmijeni iskustva sa drugim medijskim regulatorima o izborima, medijskom pluralizmu, govoru mržnje i novim dešavanjima u borbi protiv dezinformacija.