Globalni uspon Kine predstavlja ozbiljan izazov za Sjedinjene Američke Države, Evropsku uniju i pojedine evropske vlade. Namjera Kine je da preoblikuje aktuelni svjetski poredak zasnovan na međunarodnim pravilima i konceptu liberalne demokratije u poredak koji će biti prilagođen kineskim nacionalnim interesima i strateškim ciljevima. Taj stav Kine posebno je artikulisan pod vođstvom Si Đinpinga, koji je na nedavno održanom Kongresu Komunističke partije Kine obezbijedio treći mandat, postavljajući svoje lojaliste na najviše pozicije u državnim institucijama – navode iz Digitalnog forenzičkog centra.
DFC je nedavno objavio analizu pod nazivom ”Pozicioniranje Kine nakon XX Kongresa KP”, koja tretira ishod posljednjeg Kongresa KPK, kao i pozicioniranje Kine na međunarodnoj sceni u novonastalim geopolitičkim okolnostima izazvanim prvenstveno ratom u Ukrajini.
Ključne zaključke analize prenosimo integralno:
Geopolitička situacija u svijetu prouzrokovana ruskom agresijom na Ukrajinu dovela je do blage promjene kineskog djelovanja na međunarodnoj sceni. U prethodnom periodu Kina se uglavnom fokusirala na ekonomski razvoj. Međutim, 20. Kongres je pokazao da će u narednom periodu bezbjednost biti u fokusu Si Đinpinga. U tom kontekstu, Tajvan predstavlja krucijalno pitanje za Kinu, kao jedna od ključnih tačaka sporenja sa SAD. XX Kongres Komunističke partije donio je dalju konsolidaciju moći Si Đinpinga i jačanje autoritarnog načina vladanja. Sva dešavanja i poruke sa Kongresa zasigurno će umanjiti mogućnost uspostavljanja stabilnih odnosa prvenstveno između Kine i SAD. Nedavno održani sastanak predsjednika Sia i Bajdena je to i potvrdio.
Iako je sastanak Bajdena i Đinpinga doprinio smirivanju tenzija i ponovnom uspostavljanju dijaloga, što se može smatrati uspjehom, ne smije se precijeniti domet i uticaj koji ovakvi susreti mogu imati na odnose dvije zemlje. Njihova dinamika uslovljena je prvenstveno nacionalnim interesima, s obzirom na činjenicu da Amerika i Kina posmatraju jedna drugu kao ključne rivale i bezbjednosnu pretnju. Kina izvjesno neće odustati od Tajvana, a još manje od cilja preuzimanja liderske pozicije u svijetu. To je upravo potvrđeno na nedavno održanom Kongresu KPK i to će se neminovno reflektovati na odnose sa SAD.
Kina godinama vješto koristi politički vakuum, manjak demokratskih kapaciteta, slabiju infrasrukturu i određenu rezervisanosti prema Zapadu na Zapadnom Balkanu, jačajući svoje prisustvo u regionu, posebno kroz inicijative Pojas i put i multilateralnu platformu saradnje između Kine i zemalja Centralne i Istočne Evrope (China-CEEC). Kineski modus operandi jasno je profilisan primarno kroz saradnju u sklopu infrastrukturnih projekata, uz nuđenje jeftinijih usluga u odnosu na američke ili evropske konkurente, obezbjeđujući na taj način saradnju sa državama regiona. U tom smislu, Balkan predstavlja odskočnu dasku i most za širenje kineskih investicija i kreditnih linija i uspostavljanje značajnijeg ekonomskog prisustva u Evropi
U potrebi Zapadnog Balkana za investicijama, Peking vidi mogućnost za uspostavljanje uporišta na granicama Evropske unije, gdje leže njegovi stvarni interesi. Političke elite na Zapadnom Balkanu vide prisustvo Kine kao ekonomsko i uglavnom oportunističko, ne sagledavajući strateški dugoročne implikacije kineskog uticaja u region. Iako je zbog trenutne geopolitičke situacije limitiran kineski uticaj u Evropi, Kina će uz pomoć svojih proksija pokušati da osnaži svoju poziciju. Zapadni Balkan, a posebno Srbija će imati važnu ulogu u ostvarivanju tih ciljeva.
Zbog toga je važno da EU i NATO dodatno ojačaju svoje prisustvo u regionu i kroz definisanje koherentnog i dosljednog plana za suprostavljanje malignim uticajima i akterima doprinesu demokratizaciji zemalja Zapadnog Balkana, uz afirmaciju EU integracija kao primarnog cilja. Medije i novinare treba ohrabriti da otvoreno izvještavaju o ekonomskim, političkim i drugim vrstama pritisaka koje Kina ispoljava ka regionu, uz razotkrivanje pojava i propagandnih kampanja trećih strana. EU i SAD bi trebalo da podrže udruženja civilnog društva i pomognu profesionalna istraživanja o Kini u cilju edukacije donosioca odluka i šire javnosti o tehnikama kineske meke moći. U prethodnom periodu se ispostavilo da su autoritarni režimi poput kineskog i ruskog vrlo dobro iskoristili prostor koji pokriva evroatlantska zajednica. Takođe, ruska agresija na Ukrajinu dodatno je ohrabrila antidemokratske snage na Zapadnom Balkanu koje pokušavaju da uspore ili zaustave evropske integracije zemalja regiona. Kineski uticaj u regionu uglavnom se manifestuje kroz ekonomsku saradnju. Zbog toga EU mora da zahtijeva povećanu transparentnost kineskih projekata na Zapadnom Balkanu i omogući širi javni uvid u njihove obećane beneficije. U širem kontekstu, od presudne je važnosti da Zapadni Balkan bude dio zajedničke strategije EU i NATO prema Kini.
Kompletnu analizu možete pronaći na linku.